Tíminn - 25.09.1968, Qupperneq 9

MIÐVIKUDAGUR 25. sept. 1968
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriðl
G. Þorsteinsson. Pulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
símJ 18300 Askriftargjald kr. 120.00 á mán tnnanlands — t
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. t.
Viðræðurnar
í tilkynningu, sem viðræðunefnd stjórnmálaflokkanna
birti eftir fyrsta fund sinn, var það tekið fram, að taka
myndi nokkrar vikur áður en það kæmi í ljós, hvort
samkomulag myndi nást eða ekki- Síðan eru nú liðnar
þrjár vikur. í nýrri tilkynningu frá viðræðunefndinni,
sem birt var eftir fund hennar í fyrradag, er það tekið
fram, að þessari gagnasöfnun sé enn ekki lokið og
það muni því enn dragast nokkuð, að það komi í ljós,
hver niðurstaðan verður. Samkvæmt því, sem Eysteinn
Jónsson upplýsti nýlega í sjónvarpsþætti, er ekki að
vænta endanlegra gagna fyrr en um miðjan október.
Meðan fullnægjandi upplýsingar eru ekki fyrir hendi,
verður ekki hægt að hefja að ráði viðræður um starfs-
aðferðir og úrræði. Samkvæmt þessu er því ekki að
vænta slíkra viðræðna fyrr en um miðjan október.
Vafalaust hefur verið búizt við þvi, að meiri hraði
yrði 1 viðraaðum nefndarinnar en raun er á orðin, enda
þótt strax væri boðað, að starf hennar gæti tekið nokkr
ar vikur. Hér er því fyrst og fremst um að kenna, að
gagnasöfnunin var miklu verr undirbúin af hálfu ríkis-
stjómarinnar en ætla hefði mátt. Ríkisstjórnin hefði
átt að láta vinna að gagnasöfnuninni strax í sumar, svo
að henni væri að mestu eða öllu lokið, þegar viðræðurn
ar byrjuðu. Þetta hefur ríkisstjórnin vanrækt og því
dragast umræðurnar svona á langinn vegna skorts á
fullnægjandi upplýsingum. Það bætir svo ekki úr skák,
að þeir menn, sem helst standa fyrir upplýsingasöfn-
uninni, þ.e- viðskiptamálaráðherra, fjármálaráðherra,
aðalbankastjóri Seðlabankans og forstöðumaður Efna-
hagsstofnunarinnar, fara allir úr landi nú um mánaða-
mótin og verða erlendis um skeið. Það hlýtur mjög að
tefja þá undirbúningsvinnu, sem hér er um að ræða.
Það liggur í augum uppi, að óheppilegt er að við-
ræðurnar dragist 1 m^rgar vikur enn, án þess að niður-
staða fáist.
Ástand atvinnuveganna og horfur í atvinnumálunum
eru þannig, að hér má ekki mikinn tíma missa. Eitt
blað Sjálfstæðisflokksins hefir t.d. haldið því fram, að
réttast væri að efna til kosninga, ef samkomulag næðist
ekki, og liggur í augum uppi, að viðræðurnar mega
ekki tefjast mikið, ef horfið yrði að því ráði. Alþýðu-
blaðið segir að vísu í gær, að ekki sé nein stjórnar-
kreppa á ferðinni og ríki^stjórnin muni halda áfram
störfum, eins og ekkert hafi í skorizt, þótt viðræðurnar
fari út um þúfur. En jafnvel þótt þetta sé ætlun stjórn-
arflokkanna, þarf að hafa hraðann á með þær ráð-
stafanir, sem eiga að koma í veg fyrir stöðvun atvinnu-
lífsins. Auk þess skapar óvissan meðan beðið er eftir
slikum ráðstöfunum, margskonar spákaupmennsku.
Þar sem störf viðræðunefndarinnar hafa hingað
til nær eingöngu beinzt að gagnasöfnun, er enn
ekkert það komið í ljós, er geti bent til þess, hverjar
niðurstöður nefndarinnar verða. En sé það rétt hjá
Alþýðublaðinu, að ríkisstjórnin hafi ákveðið að sitja
áfram, þótt störf nefndarinnar fari út um þúfur, þá
getur það verið mikil spurning, hve mikið tillit stjórnar-
flokkarnir vilja taka til stjórnarandstöðunnar. Til hins
sama benda þær síendurteknu fullyrðingar stjórnarblað
anna, að ,,viðreisnin“ hafi heppnazt og því beri að fylgja
óbreyttri stefnu áfram.
En um þetta allt er óþarft að vera með nokkra spá-
dóma eða getsakir. Reynslan sjálf mun skera úr þessu.
En vegna ástands atvinnuveganna og útlitsins í atvinnu-
málunum, má það ekki dragast lengi, að einhver niður-
staða fáist.
■mMMMMMNMMMMMMMmMnMHIHMI «*
WALTER LIPPMANN:
Vegna stjórnar Johnsons eiga
demokratar það skilið að tapa
En hentistefna Nixons er vissulega varhugaverð
BARÁTTAN og sundrungin
í bandarísku þjóðlífi kemur
jafnt t'ram hjá Repblikönum
og Demokrötum. Leiðtogar Re
publikinaflokksins vildu láta
líta svo út sem einhugur ríkti
innan flokksins og héldu því
flokksþing sitt á eyju úti fyrir
ströndinni, Miami Beach, þar
sem auðvelt var að meina and
mælendum aðgang. Leiðtogar
Demókrataflokksins voru ekki
eins hyggnir. Þeir héldu
flokksbing sitt mitt í þéttbýl-
inu og óánægjunni, þar sem
ekkert var milli flokksþing-
manna og hinna óánægðu ann
að en gaddavír og lögreglu-
þjónar Demokratar völdu
þann kost að sanna, að borg-
arstjórn Demokrata gæti hald-
ið uppi lögum og reglu í mann
margri nútíma borg.
Stjórn flokkanna, framá-
menn og stjórnmálamenn í
héraði völdu forsetaefnin og
réðu stefnuskránni. Leiðtogar
beggia flokka voru sannfærðir
um, að allir hinir óá-
nægðu í báðum flokkum
næmu ekki nema fjórðungi
allra kjósenda. Þeir voru
sannfærðir um. að meginþorr-
inn vœri „ófátækur, óungur og
ósvartur". eins pg Richard
Scammon hefur komizt að
orði. Þeir gerðu sér í hugar-
lund, að ef einhverjir óánægð-
ir leyndust í þessum yfirgnæf
andi meirihluta kynnu þeir að
fylkja sér fremur unt Wallace
fylkisstjóra en að ganga í lið
með republikönum Rockefell-
ers eða demókrötum McCarth-
ys.
VERIÐ getur, að afstaða
manna til kosninganna á því
herrans ári 1968 sé eins og
leiðtogarnir gera ráð fyrir, en
ekki er það víst. Hin mikla ó-
vissa á rætur að rekja til þess.
að tímabil byltingarkenndra
breytinga er að hefjast með
þjóðinm, og enginn getur séð
fyrir, hverja stefnu þær taki,
á hvern hátt þeim lykti eða
hverjar afleiðingar þær kunni
að hafa
Tímarnir, sem við iifum á,
eru þannig, að höfuðkerfi og
stofnanir hins hefðbundna lífs
mannsms reynast í síauknum
mæli ófærar um að ráða , yfir
hollustu hans og hlýðni. Hver
svo sem framtíð fjölskyldunn-
ar kann að vera, þá stendur
hún nu mjög höllum fæti og
er alis ófæt um að vera það
agaafl, sem hún hefur verið á
liðinni tíð. Kirkjan er rugluð
vegna þeirrar heimsmyndar
sem vísindin gefa og í vand
ræðum með. hvernig hún eigi
að kenna og fræða Hið land
bunana ríki á ekk; framar ó
skorað vald á hlýðni þegna
sinna, þar sem að því sækir ó-
leyst.ur vand' arinmarkanna á
sambúð stórvelda og smáríkja.
Boðberar mnnai mannlegu
hefðar skólaj og háskólar eru
í algerri óvissu um eðli sann-
leikans og val bess. hvað
kenna oeri.
Þessi aðsteðjandi vandræði
eru f 'ipmn. mótsögn við glæsi
fyrirhe.t vísinda og tækni -
sigra yfir sjúkdómum, lengda
ævi mannsins. horfur á stór-
stígum framfönim í samgöng-
um og flutningum og afnám
stritvinnu. Við flestum kjós-
endum biasir það, sem Eras-
mus lýsti fyrir rúmum fjórum
öldum sem „óviðráðanlegri
ringulreið á ö’lum hlutum“
Engan skyldi því undra. bó að
skoðanakannendur og aðrir
slíkir forspármenn eigi í erfið-
leikum í ár.
ORÐIN, sem ég hafði eftir
Erasmusi, eru úr bréfi hans til
Marteins Lúthers, þar sem
hann oer nonum á brýn, að
óreiðan eigi öli rætur að rekja
„til hins óstýriláta eðlis vðar
og einskis annars" Og þá er-
um við komin að Johnson for-
seta, sem býi að vísu yfir 0-
stýrilá»u eðli. en verður bó
auðvitað ekk- sakaður um að
hafa slæft og dreift nuga
bandarísku ojóðarinnar, sem
verður að Koma sér samn um
erfiðleikana í fj’ölskyldunni,
kirkiunni, ríkinu og skólanum
og taKast á við efnahagsiegar
og 'élagslegar afleiðingar
hinnar nýju iðnaðartækni, her
væðingarinnat og hraðfjölgun
fólksins
Með nokkurri sanngirni
mætti segja að Lyndon John
son, — sem á erfitt með að
skilja aiþjóðastjórnmál. — hafi
látið -áðgjatana sem hann
erfði sftir Kennedy forseta
hrinda sér Ut i kviksyndið í
Vietnam En þó var það John
son siálfur sem valdi bann
kost að ganga í styrjöldina í
laumi og smátt og smátt. Og
það var Johnson sjálfur, sem
gerði þá frámunalegu skyssu
að hafa að engu reynslu hinna
gömlu heimsvelda eins og
Frakklands og Englands, sem
vissu mæta1 vel, að þau gátu
aldrei háð heimsvaldastyrjald
ir með hermönnum, sem kvadd
ir voru til nerþjónustu, held-
ur aðeins með sjálfboðaliðum
og máialiðum.
SVO er að sjá sem ólag
hinna miklu byltingarkenndu
breytinga þessa tímabils og
hinar nerfiiegu skyssur John-
sons forseta hafi sundrað
tveggjaflokka-kerfinu. Ég held
að tími þess sé liðinn, jafn
vel þo að einhvers afturbata
verði vart um stundar sakir
— eins og svo oft hefir orð
ið í sögunni, — svo sem ein-
ingar íhaidsafla um Nixon -eða
sameinmgar andstæðinga Nix-
ons um' Humphrey.
Þegar vinir mínir spyrja mie
hvað ég hyggist gera í nóvem-
ber. flv ég bað skjól, að ekki
sé nauðsynlegt að taka ákvörð
un nú oegar meðan septem
ber er ekki á enda.' En ég er
sannfærður um bá niðurstöðu.
að Demokrataflokkurinn eigi
— vegna rikisstjórnai John
sons forseta. — skilið að vera
sviptut völdum og hefði gott
af að missa þau um sinn. Og
víst væri netta satt. ef þvi
væri ekki til að "ireifa að Nix-
on sé nentistefnumaður ein,-
og sagt er, eða með öðrum
orðum til alls vis.
nsr