Tíminn - 12.10.1968, Blaðsíða 7

Tíminn - 12.10.1968, Blaðsíða 7
LAUGARDAGUR 12. öktóber 1968. Wolfang Pintzka og Manfred Grund séu illu heilli trúrri boð- skap Brechts heldur cn innra list- gildi verksins sjálfs. í beinu fram íialdi af fyi-ri tilvitnuninni segja þeir: Breoht krafðist þess, að hlutverk Matta yrði þannig skip- að að rétt jafnvægi næðist á milli aðalpersónanna“. Með öðrutn orð- um, að hinir andlegu yfirburðir heyrðu Matta til. Og (Sic!) „Slá sem fer méð hlutverk Púntila, verður að gæta þess í þeim atr- iðum, sem Púntila er undir áhrif- um víns, að áhorfendui' hrífist ekki svo af fjöri hans og sjarma, að þeir glati frjálsræðinu til að gagnrýna hann.“ Það er ekkert áhlaupaverk aö ná slíku jafnvægi, einkum þegar þess er gætt, að aðalpersónurnar t\'ær eru eins og dagur og nótt svo misjafnlega eru þær gerðar af höfumdi, önnur hvimleitt stumd arfyrirbæri, hin eilífðarvera á heimsbökmenntalegan mæli- kvarða. Þessar kröfur Brechts stangast illþyrmilega á hugmynd- ir hans urn frjálsa skoðanamynd un sýningargesta og gagnrýni. Mér er spurn hvernig þeir eiga að hugsa heila hugsun til enda eða draga lærdóm af þeirri lexíu, sem á sviðinu er flutt, ef þeir verða einl'ægt að luta andlcgii harðstjórn og kúgun áróðurssinn aðs skálds. Enn skal vakm athygli á eftir- farandi atlhugasemduim Þjóóverj- anna í leikskránni: „Nú um stund ir, þegar hvarvetna í heiminum er' verið að ieitast við að binda enda á arðrám manns á manni, gildir þvi þefcta um Púntila-upp- færslor: að sýna hve úreltir, hve fárántegir, en eimnig hve villi- maonstegir þessir Púntilar eru, og a@ nauðsynlegt sé að losa sig v*ð þá hvar sem þeir fyrirfinn- ast. SviSsetningin ætli því að grund vaHast á satíru, bifcru og hlífðar- fensu báði, þá tiltrú á framgang Écamfana í heiminum, „að einn góðan veðurdag verði ekki fleiri Púmtílar á ve,gi manns.“ Mikil er barnatrú ykkar og bjartsýni, bræð sr. Arðúán manns á manni verð- ur ekki afnumið mcð pennastrik- inu einu saman. Mannlegt eðli mætti mikið breytast á skömm- um táma, ef á það ætti að binda skjótan enda. Arðrán hefur fylgt mannkyninu frá alda öðli og fylg- ir enn, og þekkist meira að segja í marxískri mynd, þótt furðulegt megi heita. Að leikskrá Þjóðleik- fiússins skuli vera orðin vettvang- ur fyrir svona róttækar skoðanir hlýtur að telijast skemmtileg ný- brcytni hér norður í andlegu kreppunni. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það Púntíla, sem stendur með pálmann í höndunum og mun það vera þvert ofan í ætl- un höfundar. Lærifaðirinn Breclit hefur ekki í fullu tré við leik- skáldið Brecht. Það er ekki í fyrsta sinn, sem leikpersóna tek- ur fram fyrir hendurnar á höf- undi sínum og segir honum fyrir verkum. Sannleikurinn er sá, að fullsköpuð leikpersóna verður ekki bundin á bás né gerð að andlausri málpípu höfundar. Hún liggur ekki í læðingi heldur brýt- ur hún af sér hlekki og kærir sig kollótta um kennisetningar og þjóðfélagslegan boðskap. Hún er manneskja svo orðalag Brechts sé notað. Púntila er efnaður bóndi og öl- kær. Hann er barmafullur af mannkærleika og góðvild, lífsfjöri og galsa, þegar hann er undir á- hrifum, en ósvífin og andstyggð- in, níz’kan og harkan sjálf, þegar hann er ailsgáður. Svo er guði fyrir að þakka að skammt er drykkjulotanna á milli og er það í sjálfu sér ekki svo lítið gleði- efni fyrir hjúin á Púntila. f viðtali sem var nýlega í rík- isútvarpinu í tilefni af frumsýn- TIMINN ingunni var Róbert Arnfinnsson m.a. spurður hvort Púntila hefði ekki verið erfiður viðureígnar. Ekki neitaði leikarinn því, en bætti síðan við, að sér vœri ó- hætt að fuillyrða, að þeir Púntila væru orðnir „dús“. Hafi hann lög að mæla hefur hann ekki þar með brotið helgasta boð.orð i Brechts-biblíu? Er það ekki höfuð- synd að gera sér hlutverk sitt innlíft? Hvar er hú öll þessi brýna frálifun? (Verfremdung — Dómarinn, Rúrik Haraldsson er slíkt afbragð að óþarft er að fara út í einstök atriði því til frek- ari skýringar. Þótt dómari þessi sé hvonki kernpa né stéttarsómi, þá er hann engu að síður metfé á sinn skringilega hátt. Sög'ur hans eru að sama skapi skemmti- legar og fyndnar sem finnsku dæmisögur Kúrgela-kvennanna eru óskemmtilegar og utangátta- legar. Vcl á minnzt ólíkt skemmti lcgri og snjallari eru Kúrgela- Erlingur Gíslason og Kristbjörg Kjelefc frálifun, andstætt innlifun). Sé um mistök éða mistúlkun hjá Róbert að ræða, þá verða þessi dýrlegu mistök hans scint ofþökk- uð .Siíkt hefur hent bézta fólk, meira segja Helenu Weigel sjálfa í Courage gömlu. Þótt fjöldi hástigslýsingarorða fljúgi nianni í hug vegna frábærr- ar frammistöðu aðallei.kandans, þá ætla ég samt sem áður að láta eftirfarandi ummæli nægja: Púntila gæti ekki verið bctur borg ið en í höndum Róberts Arn- finnssonar. Erlingur Gíslason skortir ein- urð og skýrleika í leik sinn. Um eitt mikilvœgt atriði er honum einkum áfátt, þ.e. skýra framsögn og hnitmiðaða. Þumbarahátt Matta og bókstafstrú lætur hon- um betur að túlka. Hlutverkið veitir lítið svigrúm til stórra til- þrifa og geldur Erlingur þess ó- hjákvæmlega Bezt tekst leikaran umi upp undir lokin, þegar Matti snýr baki við Púntila. Kristbjörg Kjeld leikur á als oddi í hlutverki Evu, dóttur Pún- tila. Leikkonan hefu: valið þann kostinn að leika þetta dekurbarn í lífsglöðum og einföldum anda, og er það áreiðanlega farsælasti leikmátinn. Evu kippir sannarlega í kynið Hún geislar bókstaflega af lífsorku og lífsgleði Hvort heldur Kristbjörg sýnir barna- skap Evu eða stolt, frygðarlæti eða viðvaningsbrag í ástanválum, þá gerir hún ailt jafn vel. piparmeyjarnar .þegar þær kynna sig fyrir sýningargestum og rekja sinn fábrotna æviferil. Þar nýtur hin nýja tækni Brechts, ef nýja skyldi kalla, sín til fulls. Nína iSveinsdóttir Þóra Friðriksdóttir Sigríður Þorvaldsdóttir og Guð- björg Þorbjarnardóttir voru hver annarri betri í trúlofunaratrið- inu kostulega. Að mínu viti eru þær Bríet Héðinsdóttir og Brynja Benedikts dóttir trúastar listkenningum Br& ehts og komast næst því að sýna leikpersónur hans umbúða- og samúðarláust. Þetta er ekki sagt þeim til hnjóðs, öðru nær, enda mun það ekki vera á' margra færi að tileinka sér þau vanda- sömu vinnubrögð sem bezt hæfa „brecihsuim" leikvenjum. Ekki bregzt Bessa Bjarnasyni bogaiistin frekar en fyrri daginn. Sprenghiægilegur út í fingur- góma. Ekki sópar minna að Her- dísi Þorvaldsdóttur í litlu hlut- verki. Furðulegt má heita hversu sjaldan þessi ágætisleikkona sést á íjölum Þióðleikhússins, Nýting starfskrafta Þjóðleikhússins er saga út af fyrir sig, sem ekki verður rakin hér. Fleiri leikarar verða ekki nefndir i þetta skipti, enda er bessi upptalning þegar orðin ærið löng. Þorstemn Þorsteinsson hefur þýtt leikritið á kjarngott mál og óaðfinnanlegt. Þeir Þorgeir Þar- geirsson og Guðmundur Sigurðs- son íslenzk'iiðu „pról'&gus“ söngva og lokaorð. Leiktjöld og búninga- teikningar Manfreds Grunds eru vandvirknislega og smekklega gerðar. Hversu heillegan svip eðlilegan stígandi og ferskan blæ sýningin á Púntila bónda og Matta vinnumanni hefur, er ef- laust mest að þakka prýðilegri leikstjórn WoMgangs Pintzka. Ljót eyða yrði i bókmennta- sögu 20. aidar, ef Bretolts Brecihts væri ekki getið þar, svo miklir og margslungnir eru hæfileikar hans svo óþrjótandi er hug- kvæmni hans, svo frumleg er hugs un hans, svo dýrlegur er skáld- skapur hans í einu orði sagt. OKUMENN! Látið stilla í tíma. Hjólastillingar Mótorstillingar Ljósastillingar Fljót og örugg þjónusta. BÍLASKOÐUN & STILLING Skúlagötu 32 Sími 13-100 Vörubílar - Þungavinniivélar Höfum mikjð úrval aí vöru bílum og óðrum þunga- vinnutækjum Látið okkur s.iá um söluna Bíla- og búvélasalan v/Miklatorg Sírni 23136. heima 24109 Laugaveg 38 Skólav.st. 13 Mjög vandaðir og fallegir undirkjólar með áföstum brjóstahöldurum Verð frá kr. 290.— PÓSTSENDUM Þótt Púntila bónda og Matta vinnumanni verði tæplega skinað í flokk með öndvegisverkum Bre- chts eins og t.d. Courage gömlu Túskildin.gsóperunni, Kákasíska krítanhringnum, Galileó og Góðu- sálinni frá Sezuan svo nokkur séu nefnd þá er hann samt sem áður ósvikin skemmtanaleikur, sem hef ur þann kost íram yiir morg 'önnur leikrit að eiga einni ó- gleymanlegustu leikpersónu í bók menntum þessarar aldar á að skipa og á ég þár vitaskuld við Púntila bónda. Að lokum óska ég honum langra lífdaga á leik- sviði Þjóðleikhússins. Halldór Þorsteinsson. Sjónvarpstækin skila afburða hljóm og mynd FESTIVAL SEKSJON Þetta nýja Radionette-sjón- varpstæki fæst einnig meS FM-útvarpsbylgju. — Ákaf- lega næmt. — Með öryggis- læsingu. ÁRS ÁBYRGÐ Radionetíe-verzlunin Aðalstræti 18, sími 16995. Hemlaviðgerðir Rennum bremsuskálar. — slípum bremsudælur. Límum á bremsuborða og aðrar almennar viðgerðir HEMLASTILLING H.F. Súðarvogi 14 Sími 30135 FASTEIGNAVAL Skólavörðustíg 3 A II. hæS Sölusími 22911 SELJENDUR Látið okkur annast sölu á fast- eignum yðar. Áherzla lögð á góða fyrirgreiðislu. Vinsamleg ast hafið samband við Skrif- stofu vora er þér ætlið að selja eða kaupa fasteignir sem ávallt eru fyrir hendi í miklu úrva'li hjá okkur. JÓN ARASON, HDL. Fasteignasala - MálHutningur

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.