Vísir - 11.09.1977, Blaðsíða 5

Sunnudagur 11. september 1977
5
Vestur á Kaplaskjólsþing
Þessir indælu Buickar frá Steindóri.
og I allar aðrar áttir staðfestir ráð sitt, — að
fara Steindórs þjóð- ógleymdri augnabliks-
frægu Buick bifreiðar i ánægjunni, sem þessar
dag, eins og alla aðra ferðir veita. Alt fyrir 1
daga. Athygli skal vak- krónu og 50 aura i þess-
in á hinum mjög þægi- um indælu Buickum
legu áætlunarferðum frá Steindóri.”
til Vifilsstaða: Kl. 11
1/2 fyrir hádegi og kl. Þetta var árið 1926,
2 1/2 eftir hádegi. þegar einkabíll af Ford
Þaðan kl. 1 1/2 og 4. Touring gerð kostaði
Sérstaklega skal þó 3600 krónur og Rich
fólki bent á hinar kaffibætir þótti hollur,
unaðslegu og æfintýra- nærandi og drjúgur.
riku Hafnarfjarðar- Með vissum hætti
ferðir, sem engan eiga hljóta þetta að hafa
sinn lika, enda yngist verið indælir timar og
fólkum fleiri ár í einni kóngurinn búinn að
slikri ferð, og margur boða komu sina.
/
Kristján konungur X og Aiexandrina drottning.
sköpun hans væri ekta allt frá
tilfinningum leikarans til smá-
hluta á borði. I myndum sinum
lagði Dreyer sérstaka áherslu á
sálfræðilegt raunsæi. Af þeim
sökum gátu myndir hans virst
hálf abstrakt á ytra borði, jafn-
svo varð ekki. Þá hefði kvik-
myndin orðið kvikmyndasögu-
lega einstæð þvi þá hefðu mestu
kraftar danskrar kvikmyndar-
listar fyrr og siðar sameinast
um gerð hennar auk þýsku
meistara expressionismans.
smámunasemi og sjálfselsku og
um konuna, sem hann traðkar á
með þvi að finna að öllu sem hdn
gerir á heimilinu, og halda
henni í spennigreipum óttans.
Móðir hennar sér að i óefni
stefnir og fær hana til að fara aö
1926 - HEIMSOKNIR
KVIKP'IYNDA-
SP3ALL
eftir Erlend Sueinssoni
Konungsheimsóknin
1926.
Blöðin fylltust af lesmáli um
viðskifti kóngs og þjóðar og síð-
ustu fréttir hermtiu að konungs-
skipin heföu farið fram hjá
Vestmannaeyjum að morgni
hins 11. júní. Var þá sama veður
i Eyjum og i Reykjavik og"mun
konungshjónunum Kristjáni X
og Alexandrinu drottningu og
fylgdarliði þeirra hafa þótt
landsýnin fögur.” Koma þjóð-
höfðingja i þá daga var mönn-
um mikils virði og snerist upp i
hátiðarhöld. Nú er öldin önnur.
,,Þó margt manna væri viðstatt
komu konungshjónanna hingað,
og fjöldi fólks væri jafnan þar
nærstaddur, sem þau voru,
mátti þó sjá einn mann, sem þar
var jafnan fremstur i flokki.
Það var Loftur Guðmundsson
með kvikmyndavél sina”. Hefði
menn rennt grun i að tækni
Lofts ætti eftir að þróast upp 1
núti'masjónvarp sem gerir
mönnum kleyft aö fylgjast með
öllum meiri háttar atburðum
heima f stofu og ræna þá þar
með ánægjunni af beinni þátt-
töku i hátiðarhöldum, er aldrei
að vita nema þeir hefðu hugsað
honum þegjandi þörfina. Koma
þjóðhöfðingja hingað nú er aö
mestu leyti i formi uppstillinga
fyrir fréttamenn, ljósmyndara
og kvikmyndatökumenn fjöl-
miðlanna til að hin önnum kafna
þjóð geti siðan fylgst meö
heima. Slik þjónusta þykirsjálf-
sögð og ekki þess virði að velta
vöngum yfir. Hins vegar þótti
hin 30 minútna kvikmynd Lofts
af konungskomunni 1926 gagn-
merkt framtak. Þannig breytist
smám saman gildi hlutanna.
Lyftistöng.
Heimsóknir stórhöföingja til
Islands hafa myndað ásamt
þjóðhátiðum og eldgosum
beinagrind islenskrar kvik-
myndasögu. Þessu til sanninda-
merkis má minna á að elsta
varðveitta kvikmyndin hér á
landi er af konungskomunni
1907.Siðan hafa konungskomur
einlægt verið tilefni til mynda-
töku. Af þeim sökum reyndist
unnt að sýna Kekkonen Finn-
landsforseta, þegar hann var i
heimsókn hér á dögunum, kvik-
mynd sem tekin var i fyrri
heimsókn hans fyrir um það bil
tveimur áratugum. Að sögn
þeirra sem viðstaddir voru sýn-
inguna, var samanburðurinn
svo sláandi að þeim leið hálf illa
undir sýningunni forsetans
vegna.
Jöfur danskrar kvik-
myndalistar.
Ekki skal hér fullyrt, hvort
|>að hafi verið vegna ástar
Carl Theodor Dreyer.
þjóðarinnará kóngi slnum ,sem
lesa má I dagblööum á komu-
degi hans eða hvort ráðið hafi
tilviljun ein, en svo skemmti-
lega vill samt til aö þær kvik-
myndir, sem bera af
kvikmyndasögulega á kvik-
myndasýningum ársins 1926
eru einmitt danskar og ekki
nóg með það, heldur voru þær
gerðar af ókrýndum konungi
danskar kvikmyndalistar, Carl
Th.Dreyer. Eftir nokkurra ára
vinnu við handritadeild Nordisk
film hófst ferill Dreyers sem
stjórnanda árið 1918. A árunum
milli 1920-30 geröi Dreyer flest-
ar kvikmynda sinna. Það sem
dró siðan úr kvikmyndagerð
Dreyers hefur m.a. verið sá
eiginleiki hans að krefjast þess
að allt sem lyti aö kvikmynda-
vel óraunsæjar. Það fer þvi vart
hjá þvi að áhorfandinn verði aö
leggja nokkuð á sig til að eiga
þess kost að njóta mynda Drey-
ers.
Dreyer leið enga hálfvelgju i
starfi sfnu. öryggi hans sem
listamanns var takmarkalaust.
Óbilgirni hans og stifni þegar
listin var i húfi, átti sinn þátt i
þvi að honum auðnaðist ekki aö
gera fleira en 14 kvikmyndir á
hátt i 50 ára löngum starfsferli.
Hann þróaði persónulegan stil
sem miðaði undir lokin að algeru
jafnvægimilliorðsog myndar. I
20 ár dreymdi hann um að gera
kvikmynd um æfi Jesú Krists.
Hann leit á þessa mynd sina
sem nú er aðeins til i handriti
sem höfuðverk sitt. Þessi
draumur hans haföi aldrei verið
jafnnærri þviað rætast og þegar
Dreyer lést, 78 ára að aldri.
3 nýjustu myndir Drey-
ers sýndar 1926.
Mikael nefndist fyrsta mynd
Dreyers sem sýnd var hér áriö
1926. Hún var byggö á sögu Her-
mans Bang og tekin i Þýska-
landi áriö 1924. Benjamin
Christensen lék aðalhlutverkið,
myndlistarmanninn Claude
Zoret. Ætlunin var að Asta Niel-
sen léki aðalkvenhlutverkið en
Mikael fjallar um hinn aldur-
hnigna málara Zoret, sem ann
nemanda sinum og siðar fóstur-
syni hugástum, þegar Zamikoff
prinsessa kemur til sögunnar og
vinnur hug Mikaels. Við það
brestur undirstaða listsköpunar
Zoret og hnignun hans og
dauði blasir viö.
Kvikmyndatakan var I hönd-
um Karls Freund, sem um svip-
að leyti hefur verið að kvik-
mynda fyrir Murnau Der letze
Mann. En þó að Mikael sé tekin i
býskalandi á blómaskeiði
pyskrar kvikmyndalistar og
Dreyer njóti aðstoðar frægra
þýskra krafta, sver hún sig i ætt
við persónulegustu verk Drey-
ers og er að mörgum talin vera
hans fyrsta þroskaða verk.
Dreyer notar af mikilli list
lýsinguna og ekki hvað sist leik-
myndina, sem er verk Hugos
Harings, til aö undirstrika sál-
fræði myndarinnar.
Zoret segir á andlátsstundu
sinni: ,,Nú get ég dáið ánægður,
þvi ég hef séö mikla ást.” Þessi
orð hans minna á endi Geir-
þrúðar, siðustu myndar Drey-
ers, þar sem Geirþrúður er orð-
in aldurhnigin kona án þess að
lifa i sambúð við eiginmann,
þrátt fyrir margvisleg ástar-
sambönd.Hún segirviðvin sinn,
sátt við örlög sin: ,,Ég het
kynnst þvi hvað ást er”. Þetta
eru ef til vill lykilorðin að hinu
djúpstæða viöfangsefni Dreyers
I kvikmyndum sinumrástin og
fórnin hennar vegna.
Mikael var sýndur i júnimán-
uði. 1 júlimánuði var næsta
mynd Dreyers tekin til sýningar
og nefndist hún á islensku
Heimilisharöstjórinn.
Þessa mynd gerði Dreyer i
heimalandi sinu, Danmörku,
árið 1925 og nefndist hún á
frummálinu, Du skal ære din
hustru. Þetta var fjölskyldu-
drama úr hversdagslifinu um
smáborgarann uppfuilan af
heiman um sinn til að láta hann
þar með reyna sjálfan hvað
heimiiishald er og hvers virði
konan er honum.
Liður i þeim sálræna raun-
veruleika, sem Du skal ære din
hustru hefur til að bera, er góð-
látleg kimni, sem nýtur sin
einkar vel þegar tengdamamma
tuskar tengdason sinn til. Sjálf-
ur segir Dreyer að það sem
hann hafi áhuga á sé að endur-
skapa tilfinningar persóna
sinna i kvikmyndum sinum og
grafast fyrir um dýpstu rætur
þeirra.
,,Mér nægir ekki að gripa orð-
in, sem sögð eru, heldur finnst
mér mikilvægast að koma hugs-
unum til skila, sem búa að baki
þeirra oröa sem sögö eru”. Til
þess notar Dreyer m.a. leik-
mynd og leikmuni til hins itr-
asta. Hróður Heimilisharðstjor-
ans barst til Frakklands og
leiddi til þess að Dreyer var
boðið þangaö til þess að gera
kvikmynd. Arangurinn varð hin
heimsþekkta kvikmynd hans
Jóhanna af örk (1928). Aöur en
hann fór til Parisar brá hann sér
til Noregs og gerði þar létta
kvikmynd, eins konar milli þátt
milli stórátaka. Nefndist sú
mynd Glomdalsbrúðurin og var
sýnd hér heima sem jólamynd
árið 1926. Myndirnar þrjár, sem
núhafa verið nefndarvoru allar
sýndar I Nýja biói. 1 auglýsingu
Nýja biós var Glómdalsbrúður-
inni jafnaö við ,,þær bestu
sænsku myndir, sem hjer hafa
sjest.” Þetta var ljóöræn mynd,
sem augsýnilega er gerð undir
áhrifum frá Jóhan eftir Svian
Mauritz Stiller. Myndin fjallar
um ástir tveggja ungmenna.
Tore er bóndasonur, sem elskar
Berit, sem er af riku foreldri.
Faðir hennar hefur lofaö hana
öðrum manni, sem hún ekki
elskar og hún neitar að giftast.
Fögur mynd um þjóösögulegt
efni.