Vísir - 11.09.1977, Síða 11

Stóru vinningarnir
ekki ó vinningaskrá

11
Kjöldi innlcndra og crlcndru slldarskipa setti svip sinn á Siglufjörö
á fyrstu áratugum aldarinnar, þegar allt snerist um slld I þessum
höfuðstað sildveiðanna. Þessi mynd mun hafa veriö tekin um eða
eftir I920u
ig er ætlunin að hafa á svæðinu
söltunarstöð þar sem hægt yrði
að sýna ýmis verkfæri og að-
stöðu yfir sumartimann.
Sildarár
safninu á fót á Siglufirði er mik-
ið og geta liöiö allmörg ár áður
en það er búið aö fá á sig endan-
legan svip, og sildarárunum
hafa verið gerð góð skil.
Ólafur Ragnarsson skrifar um
sildarárin á Siglufirði
# Sildarbær
En sildin er áfram i skjaldar-
merki Siglufjarðarkaupstaöar
og þótt nú séu breyttir timar og
þorskurinn sé farinn aö verða
grundvallarfiskur atvinnulifs-
ins á Siglufiröi, verður þessi
norðlenski bær þó i hugum
flestra tslendinga i nánustu
framtiö tengdur sild. Þangað
lögðu landsmenn leið sina á
sumrin þúsundum saman til
þess aö ná sér i peninga. Menn
gátu fengið að vinna eins lengi
og þeir vildu, daga og nætur, og
eftirtekjan varö drjúg. A mestu
blómaárum sildarinnar marg-
faldaðist ibúafjöldi bæjarins yf-
ir sumarmánuðina og um þaö
leyti sem heimamenn voru ná-
lægt þremur þúsundum var
áætlað að I bænum væru um 10
þúsund manns yfir háannatim-
ann á sildarvertiðinni.
# Sildarafmæli
t fljótu bragöi kynnu menn aö
ætla að sildarskeiðið i atvinnu-
sögu Siglufjarðar hefði veriö
fremur stutt. En svo er þó ekki
ef vel er að gætt.
A næsta ári eru nefnilega liðin
75 ár frá þvi að Norðmenn komu
fyrst með sild til Siglufjarðar,
en segja má, að þeir hafi lagt
grundvöllinn að sildarsöltun og
síldarvinnslu hér á landi.
Snemma á öldinni fóru svo
landsmenn sjálfir að nýta þenn-
an eftirsótta silfurfisk og má
með sanni segja að hann hafi
malað þjóöinni gull um árabil.
Vel væri við hæfi að minnast
75 ára afmælis komu sildarinn-
ar til Siglufjarðar á veglegan
hátt á næsta ári, og væri æsku-
legt að bæjaryfirvöld tækju það
til alvarlegrar athugunar. Þau
hafa einmitt i sumar gert stórá-
tak til þess að varðveita minn-
ingar og muni sildaráranna fyr-
ir framtiðina.
• Síldarsafn
Akveöið er nú, að koma á fót
yfirgripsmiklu minjasafni á
Siglufiröi, sem væntanlega
verður nefnt Sjóminjasafn
Norðurlands. Þar myndu sild-
veiðar og sildarverkun skipa
sérstakan heiðurssess, en há-
karlaútgerð og öörum útvegi
Norðlendinga yröu einnig gerð
skil.
Sérstakt safnsvæði hefur þeg-
ar verið skipulagt en þaö er inn-
an til i bænum vestan fyrirhug-
aðrar Snorrabrautar undir
Hafnarbökkum. Þar verður
komið fyrir friðuðum húsum úr
bænum og sérstöku atvinnu-
tækja- og sjóminjasafni.
Gert er ráð fyrir, að i Norska
sjómannaheimilinu verði aðal-
miðstöð sjóminjasafnsins. Þar
er ætlunin að setja alla muni inn
i sögulegt samhengi með Ijós-
myndum, teikningum og skýr-
ingartextum. Utandyra og i öðr-
um húsum yrði svo komið fyrir
ýmsum öðrum munum og einn-
Ys og þys á sfldarplönunum á Siglufirði um 1960. Hér sést aðeins yfir tvær söltunarstöðvannn, en þær
voru samtals 22 starfandi á blómaskeiði sfldarbæjarins.
Mynd: ÓR.
landið stækki svo mikið á kom-
andi árum — þótt þeir séu frið-
aðir — að við sildarvinnuna
verði slik uppgrip, sem hér fyrr
á árum.
Drekkhlaðin sfldarskip við löndunarbryggjur Sfldarverksmiðja
ríkisins á síldarárunum. Eftir að ljóst var að sildarstofninn hafði
veriðofveiddururðu menn sammála um að allt of mikill hluti þessa
dýrmæta afla hefði fariö I bræðslu til framleiðslu á dýrafóðri.
Mynd: ÓR
# Síldarævintýri
Þau miklu umsvif og þær æv-
intýralegu upphæðir, sem
breyttu Siglufirði i eins konar
gullgrafarabæ á sumrin, heyra
nú fortiöinni til. Sildarævintýrin
gerast ekki aftur.
Óvissunni og eltingaleiknum
sem fylgdi sildveiðunum var oft
likt við happdrætti og þaö var
vissulega vel við eigandi. Þaö
var aldrei vitað fyrirfram,
hvort sildin kæmi, hvar hún
birtist eöa um hve mikiö magn
yröi að ræða. Menn biöu i ofvæni
eftir stóru vinningunum, miklu
sildarárunum, og tóku þeim
fagnandi. En nú koma þau ekki
oftar.
Ef sildarhappdrættið verður
rekiö áfram getum við á næstu
árum hlotið einn og einn litinn
vinning, en stóru vinningarnir
eru ekki á vinningaskránni
lengur. — óR.
síldarhappdrœttis-
ins lengur
Hvenær heyrir ákveðinn þáttur i atvinnusögu lands-
manna fortiöinni til? Er það ekki þegar honum er lok-
ið? Jú, en hvenær geta menn verið vissir um að óhætt
sé að slá botninn í slikan kapitula? Þvi ætti að vera
auðsvarað að þvi er síldina varðar. Kappið var meira
en forsjáin og með þvi að moka henni upp úr sjónum
tókst okkur og öðrum veiðiþjóðum því sem næst að
koma henni fyrir kattarnef. Það fór þó ekki a Iveg eins
illa fyrir henni og geirfuglinum. Með þvi að banna
veiðarnar algerlega i nokkur ár hefur tekist að halda
lífinu í broti úr stofninum og nú eru leyfðar veiöar á
svolitlu af sild sunnan lands í beitu, frystingu og sölt-
un.
Það má þvi til sanns vegar færa, að síldveiðar séu
stundaðar enn hér við land, en aftur á móti er nú um
það bil áratugur liðinn frá því að Siglfirðingar upp-
lifðu raunverulegt síldarár.
Slík ár koma ekki aftur. Loðnan hefur nú að hluta til
tekið við hlutverki sildarinnar hjá Síldarverksmiðjum
rikisins á Siglufirði í tvö eða þrjú sumur en það dugar
skammt. Sildarsöltunarstöðvarnar grotna niður, hús
og önnur mannvirki hrynja smám saman og verkfæri
og búnaður sildaráranna er á tjá og tundri.
Nú heyra síldar-
œvintýrin fortíðinni
til og minjar þeirra
verða settar á safn
í gamla síldar-
bœnum, Siglufirði
Tveir nótabátar munu liklega
verða i sjóminjasafninu og jafn-
vel sildarbátur og hákarlaskip.
Þá er nú unnið að gerö hringnót-
ar og snurpunótar i smækkaðri
mynd og mun þessum veiðar-
færum komið fyrir á safninu.
Flokkun skjala sem fundist
hafa i húsakynnum söltunar-
stöðvanna er nú að hefjast,
sömuleiðis söfnun og skráning
upplýsinga og ljósmynda frá
sildarárunum. Auk þess hefur
verið rætt um að ráðast i gerð
heimildarkvikmyndar um sild-
veiöar og sildarverkun gegnum
tiðina og nýta i þvi sambandi
lifandi myndir sem til eru af
sildarsöltun á þriðja og fjórða
tug þessarar aldar.
Undirbúningsstarf sem vinna
þarf til þess að koma sjóminja-
i Síldaraf li
Ef til vill velta einhverjir þvi
fyrir sér, þegar þeir lesa þessar
linur, hvort rétt sé að. slá þvi
föstu að ,,sildarárin” séu liðin.
Þeir gætu til dæmis bent á að
einmitt um þessar mundir
stendur yfir sildveiði sunnan
lands.
1 haust er áætlað að veiddar
verði um 25.000 — tuttugu og
fimm þúsund — lestir af sild.
Besta sildarárið 1966 veiddust
1.700.000 — ein milljón og sjö
hundruð þúsund lestir af sild.
Þessar tölur sýna glögglega, að
veiðarnar núna eru á engan hátt
sambærilegar við það, sem
geröist á þeim árum, þegar
norðurlandssildin var og hét.
Harla ósennilegt verður að
telja, að sildarstofnarnir viö