Vísir - 12.06.1978, Blaðsíða 10

10
VISIR
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjori: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
Olafur Ragnarsson
R.tstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund-
ur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Ásgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jóns'son, Guðjón Arngrímsson,
Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrin Pálsdóttir, Kjartan Stefáns-
son, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylfl Kristjánsson og Kjartan L.
Pálsson. Ljósmyndir: Björgvin Pálsson, Jens Alexandersson. Utlitog hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8.
simar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
Jtitstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 7 linur
1 Askriftargjald erkr. 2000 á
mánuði innanlands.
Verð I lausasölu
kr. 100 eintakið.
Prentun
Blaöaprent h/f.
Kosningabarátta um
verðlausar krónur
Launapólitíkin hefur verið helsta þrætuepli í stjórn-
málaátökum síðustu mánaða. Forystumenn verkalýðs-
félaganna halda atvinnustarfseminni í úlfakreppu til
þess að knýja á um f ullar verðbætur á hæstu laun. Ljóst
er að þetta ástand mun standa f ram yf ir kosningar og að
öllum likindum þar til ný ríkisstjórn hefur verið mynd-
uð, því að hér er fyrst og fremst um pólitískar aðgerðir
að ræða.
Á síðasta ári hækkaði kaup um því sem næst 70%.
Þessi mikla kauphækkun færði launþegum þó aðeins 7%
kaupmáttaraukningu. Þessar einföldu tölur sýna
gleggst, að hér hef ur verið rekin óraunhæf launaþólitík,
svo að ekki sé dýpra í árinni tekið. Forystumenn verka-
lýðsfélaganna eru að berjast fyrir því einu að fjölga
verðlausum krónum í launaumslög umbjóðenda sinna.
I sjálf u er er enginn vandi að greiða að f ullu þau laun,
sem forystumenn verkalýðsfélaganna heimta á hverjum
tíma. Það þarf enga samningafundi þar um, ef menn
sætta sig við verðlausar krónur. Og það er einmitt það
sem forystumenn verkalýðsfélaganna hafa gert. Þeir
hafa kosið þá leið að viðhalda lífskjörum umbjóðenda
sinna með verðlausum krónum.
Kjarni málsins er hins vegar sá, að með þessum hætti
verða lífskjörin aldrei bætt. Launasamningar eru í viss-
um skilningi lausn á hagsmunaágreiningi, bæði milli
launþega og fyrirtækja og ekki síður á milli launþega
innbyrðis. Fram til þessa hafa menn notað verðbólguna
til þess að leysa þennan ágreining.
Verðbólgan á sér að sjálfsögðu margar orsakir. En
framhjá því verður ekki horft, að launapólitíkin leikur
þar stórt hlutverk. Gildandi vísitölureglur um verðbætur
á laun eru veigamikill þáttur i því sjálfvirka verðbólgu-
kerfi, sem við höfum búið við um áraraðir.
Ráðherrar Alþýðubandalagsins, Framsóknarf lokksins
og Samta-kanna gerðu markverða tilraun til þess að
brjóta þetta kerfi niður fyrir fjórum árum. Þá sagði
formaður Alþýðubandalagsins að koma yrði í veg fyrir,
að kaup æddi upp á eftir verðlagi eftir einhverjum vísi-
tölureglum eins og þeim, sem við höf um búið við, því að
það kippti stoðunum undan eðlilegum atvinnurekstri.
Þessi tilraun Alþýðubandalagsins, Framsóknar-
flokksins og Samtakanna um afnám visitölukerfisins
mistókst vegna verðbólgustefnu verkalýðsforystunnar.
Núverandi rikisstjórn Sjálfstæðisflokksins og. Fram-
sóknarf lokksins gerði síðastliðinn vetur á svipaðan hátt
athyglisverða tilraun til þess að draga úr áhrifum þessa
sjálfvirka kerfis. Verkalýðsfélögin eru nú að brjóta
þessa tilraun á bak aftur.
Sannleikurinn er sá, að meðan stjórnvöld og hags-
munasamtök koma sér ekki saman um raunhæfa launa-
pólitík er engin von til þess að verðbólgan hjaðni. Einu
gildir, hvort menn kalla það þjóðarsátt eða kjarasátt-
mála. Núverandi ríkisstjórn ræður ekki f rekar við þenn-
an vanda en vinstri stjórnin að óbreyttu kerfi. Ný launa-
pólitík kemur að vísu að litlu haldi, ef ekki er samhliða
f ylgt f ram aðhaldsaðgerðum á öðrum sviðum. En hún er
eigi að síður forsenda þess að hoggið verði að rótum
verðbólgumeinsemdarinnar.
Launapólitik verkalýðsfélaganna er svo veigamikill
þáttur í hinni pólitáiku refskák, að þess er tæpast að
vænta að breyting verði á f yrir kosningar. En aðalatriðið
er, að menn skilji nú þegar, að hér er um hreina verð-
bólgupólitík að ræða. Það hafa formælendur þessarar
stefnu, sem nú hafa fengið meirihluta í borgarstjórn
Reykjavíkur, viðurkennt í verki. Og það mættu fleiri
gera.
Mánudagur 12. júni 1978
VÍSIR
Fyrsta úthlutun úr
Þjóðhátíðarsjóði
Þjóðhátiðarsjóður hefur úthlut-
að styrkjum að upphæð 70 millj-
ónum króna og er þar með lokið
fyrstu úthlutun úr sjoðnum.
Stofnfé sjóðsins er ágóði af útgáfu
Seðlabankans á þjóðhátiðarmynt
á 11 alda afmælinu árið 1974.
Tilgangur sjóðsins er að veita
styrki til stofnana og annarra að-
ila, er hafa það verkefni að vinna
að varðveislu og vernd þeirra
verðmæta lands og menningar,
sem núverandi kynslóð hefur
tekiö i arf.
Ráöstöfunarfé sjóðsins á þessu
ári var 70 milljónir króna. Þar af,
rennur fjórðungur eða 17,5 millj-
ónir til Friðlýsingarsjóðs til
náttúruverndar á vegum
Náttúruverndarráðs. Annar
fjórðungur, 17.5 millj. skal renna
til varðveislu fornminja, gamalla
bygginga og annarra menningar-
verðmæta á vegum Þjóðminja-
safns.
Náttúruverndarráð og Þjóð-
minjasafnið hafa birt lista yfir
þau verkefni, sem unnið verður
að fyrir styrkupphæðina.
Allt að helmingi ráðstöfunar-
fjár á hverju ári er varið til
styrkja samkvæmtumsóknum og
voru þvi allt að 35 milljónir til út-
hlutunar að þessu sinni. Alls bár-
ust63umsóknirum styrki að fjár-
hæð um 235 milljónir króna.
Úthlutað var 22 styrkjum er
námu liðlega 34 milljónum og
fékk Minjasafnið á Akureyri
hæsta styrkinn eða sex milljónir
króna. Úthlutun þessara styrkja
er birt á bls. 5.
í stjórn Þjóðhátiöarsjóðs eiga
sæti Björn Bjarnason, sem er for-
maður, Jóhannes Nordal, Ey-
steinn Jónsson, Gils Guðmunds-
son og Gisli Jónsson. Ritari er
Sveinbjörn Hafliðason. —SG
Sögualdarbærinn i Þjórsárdal var byggður I tilefni 11 alda afmælisins og hér er erlendum gestum sýnd
ur bærinn.
[ 1
i I ÍP
\ l r fÆ
Vaxtastefnan
1. Vaxtahækkun eða
vaxtalækkun: Hvað skal
gera?
I greinaskrifum sem nýverið
hafa verið i Morgunblaðinu um
stefnuna i vaxtamáium greinir
menn á um flest: A að hækka
vexti eða á að iækka vexti? Sýnist
sitt hverjum og liggja væntanlega
til þess góðar ástæður. Guðmund-
ur Magnússon, prófessor, er einn
af greinarhöfundum og framlag
hans sennilega um margt merk-
ast. t þessari grein, „Lækkun
vaxta — en hvað svo?”, leitast
Guðmundur við að skilgreina fyr-
ir leikmönnum sem öðrum eðli
vaxta og tvibentar afleiðingar
vaxtabreytinga fyrir stöðugieika
efnahagsiifsins. Rökscmdafærsl-
an er að mestu fengin úr hug-
myndunum um hið fullkomna
frjálsa hagkerfi, markaðshag-
kerfið. Dreg ég i efa að hægt sé að
skilgreina vandamálið innan
slikra iikana. Þar að auki eru
svörin við spurningunni: . en
hvað svo?” engan veginn nógu
ljós.
Framboð lánsfjár eða sparifjár
á frjáisum markaði innanlands
hefur dregist saman undanfarin
v e r ðb ó 1 g u s k e i ð, bendir
Guðmundur á réttiiega, þannig að
„spariféhefur rýrnað”.Og siðar i
sömu grein segir: „Þeirri stað-
reynd verður ekki haggað, að al-
mennir innlánsvextir og útláns-
vextir hafa verið svo lágir miðað
við verðbólgu og ■ væntanlegan
hagnað af þvi að taka lán, að eft-
irspurnin eftir peningum hefur
veriðmiklu meiri en framboðið”.
Af þessu skyldi maður halda að
Guðmundur, sem siðar i greininni
vikur enn fremur að skertum hlut
sparif járeigenda í verðbólguþjóð-
félaginu, væri meðmæltur hækk-
un vaxta. En þvi er á annan veg
farið. Röksemdirnar fyrir hinni
svoköliuðu lágvaxtastefnu, þ.e.
vaxtalækkun, og/eða áframhaldi
neikvæðra raungildisvaxta, eru:
„reynslan sýnir að lágir vextir
stuðia að aukinni þensiu. Háir
vextirog mikil verðbólga fylgjast
þvi að til lengdar”. Ennþá skýrar
talar eftirfarandi: „Þegar öllu er
á botninn hvolft eru háir vextir
bæði orsök og afleiðing verðbólg-
unnar, eins og hátt verðlag og
kauplag almennt”.
Ofanritaðar niðurstöður úr
grein Guðmundar sýna aðjafnvel
þó margt mæli óneitaniega með
vaxtahækkun, þá ber engu að síð-
ur að lækka vexti til að sporna
gegn verðbólgunni. Meginmark-
mið vaxtastefnunnar er þvi sam-
kvæmt þessu að vinna gegn verð-
bólgunni. Samtimis þvi leiðir
vaxtalækkun, að mati greinarhöf-
undar, til aukinnar framleiðslu,
sem hann teiur eins konar
jákvæða hliðarafleiðingu. Hann
virðist ennfremur vera meðmælt-
ur meiri notkun á mismununum á
iánsfjárkjörum til að stýra notk-
uninni enn frekar. Ég er
um flestar um flestar þessar
niðurstöður ósammála greinar-
höfundi, en e.t.v. kæmumst við að
sömu niöurstöðu með notkun á
sams konar forsendum og aðferð-
um. Þess vegna langar mig til að
fjalla um eðii vaxtaákvaröana i
hagkenningum og bera saman við
raunveruiegan fslenskan mark-
að. Siðan vil ég ræða afrakstur
framleiðsluþáttanna og fram-
MHHBBBHMM IWHiWMBHMPMBBBHB