Vísir - 15.06.1978, Qupperneq 11

lla llí'riin u r llalliírimsson,
Kskilirfii:
Ég reikna ekki með mikilli
breytingu hérna, en vona að sig-
ur Alþýðuflokksins verði sem
mestur.
Ouðbjörn óskarsson, Seyðis-
firði:
Framsóknarflokkurinn fær 2
og sömuleiðis Alþýðubandalag-
ið, en Sjálfstæðisflokkurinn
einn. Ætli Andri og Björn fái
ekki 8-900 atkvæði.
VÍSIR
Fimmtudagur 15. jiini 1978
Seljan komist ekki inn á þing
sem uppbótarmaður. Samtökin
fá held ég litið. Kratar bæta
væntanlega við sig fylgi, en
sennilega ekki nóg til að koma
manni inn. Sjálfstæðisflokkur-
inn fær einn og Framsókn þrjá.
firði:
Ég á ekki von á þviað Alþýðu-
flokkurinn og Samtökin fái fylgi
að neinu marki. Sjálfstæðis-
flokkurinn fær einn mann og ég
vona að Helgi Seljan verði kjör-
dæmakjörinn.
Jón Guðmundsson, Reyðarfirði:
Ég held að þetta verði
óbreytt. Sjálfstæðisflokkurinn
átti 300 atkvæði aflögu i siðustu
Alþingiskosningum og má þvi
tapa nokkru. Ætli Andri og
Bjarni fái ekki samanlagt um
500 atkvæði.
Guðlaugur Sigfússon, Reyöar-
firði:
Ég held að Helgi verði kjör-
dæmakjörinn. Framsókn missir
einn. Sverrir verður áfram.
Kratar bæta sjálfsagt við sig.
Sigurður Sigurðsson, Reyðar-
f irði:
Ætli Samtökin fái ekki 300 at-
kvæði og Kratar 600. Ég held að
Framsókn haldi sinu fylgit og
það verði áfram 6 þingmenn.
Karl lljelm, Norðfirði:
Um Samtökin vil ég segja
það, að ég held að flokkur Prúðu
leikarannamyndi fá meira fylgi
en sá listi sem Samtökin bjöða
hér fram. Bjarni Guðnason eyk-
ur væntanlega ekki fylgi Al-
þýðuflokksins að neinu ráði. Ég
vonast til að Helgi Seljan verði
kjördæmakjörinn og þar með
missi Framsókn þriðja þing-
manninn. Sjálfstæðisflokkurinn
heldur manninum.
11
llrafnkell Jónsson, Kskifirði:
Ég vonast til að Helgi Seljan
verði kjördæmakjörinn og að
Framsókn tapi manni. Sjálf-
stæðisflokkurinn tapar væntan-
lega fylgi til Alþýðuflokksins en
sennilega ekki nógu til aö tapa
manni. Ég reikna með að Sam-
tökin fái um 300 atkvæði.
Stefán Björnsson, Seyðisfirði:
Þetta verður sjálfsagt svipað.
Égreikna meðþvi að Helgi Selj-
an verði áfram uppbótarþing-
maður og Framsókn haldi sinu.
VtSBR t. jó«t (»:
„DREIFING HAGVALDSINS
GRUNDVALLARFORSENDA
ilitð snllli
eg Mill styttra
eia margir halda"
rikið i alræði?” — og: „Hve mikil
og hvers konar hagstjórn? ” — og:
„Að hvaða marki er lýðræði
framkvæmanlegt?” Lausn hans á
vandanum er sú, að riki frjálsra
manna sé einungis starfhæft,
mannréttindi sé einungis hægt að
tryggja, ef valdinu sé dreift,
einkum hagvaldinu. En hagkerfi
þar sem hagvaldinu er dreift, er
markaðskerfi, og ófullkomnar
eftirmyndir þess eru á Vestulönd-
um. Það er auðvitað ekki rök-
semd gegn markaðskerfinu, að
eftirmyndir þess eru ófuUkomn-
ar, heldur hvatning til okkar um
að miða umbætur á hagkerfinu
við markaðskerfið.
Um hvað er valið
í stjórnmálum?
Seinni athugasemd Ólafs
Grimssonar er markverðari. Það
skiptir miklu máli, hvaða grein-
ingarhugtök eru notuð i stjórn-
málum, hvað er borið saman.
Ólafur Björnsson notar hugtökin
frjálshyggju og alræðishyggju —
þá skoðun, að einstaklingarnir
eigi sjálfir að taka ákvarðanir i
sem flestum efnum, og hina, aö
einhver hópur valdsmanna eigi
að taka ákvarðanir fyrir einstakl-
inga i sem flestum efnum. En
hvað getum við borið saman aö
mati frambjóðandans? „Valið
stendur i raun ekki á milli hag-
kerfis einstaklinga eða þjóðnýt-
ingar, heldur á milli forræðis
fólksins á öllum sviðum þjóðlifs-
ins og hins vegar forstjóraveldis i
framleiðslu og stjórnsýslu”, segir
hann. Þessi lausn er aumleg frá
sjónarmiði fræðimanna, þótt hún
sé það ekki frá sjónarmiði lýð-
skrumara. Hvert er „fólkið?”
Ólafur Björnsson gagnrýnir mjög
i bók sinni þá, sem nota hóphug-
tök (eins og fólkiö) sem einstakl-
ingshugtök væru. Hópurinn hefur
ekki óskir eða þarfir, heldur ein-
staklingarnir, sem i hópnum eru
og óskir þeirra og þarfir eru ólik-
ar, mennirnir eru ólikir, þó að
uppskafningar skilji það ekki.
Og hvað á Ólafur Grimsson við
með „forræði fólksins?” A meiri
hlutinn að taka ákvarðanir fyrir
minni hlutann? Auðvitað verður
hann að gera það i sumum mál-
um, til dæmis öryggismálum. En
á meiri hlutinn (eða nefndir i um-
boði hans) að taka ákvaröanir um
neyzlu fyrir minni hlutann? Það
kýs Alþýðubandalagið, þvi að það
kýs rikisrekna innflutningsverzl-
un, eins og segir i stefnuskrá
þess. Það kýs með öðrum orðum
að færa valdið frá einstaklingun-
um og til einhverrar nefndar. Og
stór skrifstofa, stofnun, er nauð-
synleg slikri nefnd... Sá grunur
læðist að mér, að Ólafur Grims-
son kjósi sjálfur „forstjóraveldi”
— þar sem hann er sjálfur for-
stjóri. Munurinn á forstjóraveldi
hans og annarra er sá einn, að
hann kallar það „forræði fólks-
ins”. En auövitað eiga einstakl-
ingarnir að ráða neyzlu sinni sjálf-
ir. Og markaöskerfið — þótt i
ófullkominni mynd sé — er tæki
okkar til þess. Ólafur Grimsson
segir einnig, að „forræöi fólks-
ins” eigi að vera „á öllum sviðum
þjóðlifsins”. Á meiri hlutinn að
taka ákvarðanir fyrir listamenn?
Og visindamenn? En auövitað
eiga listamenn að ráða sköpun
sinni sjálfir og visindamenn
rannsókn sinni. Þessi frambjóð-
andi kemst hættulega nærri lýð-
stefnu,, pópulisma, stefnu á al-
ræöi meiri hlutans.
Kenningarnar og
kerfin
Ólafur Grimsson telur saman-
burð Ólafs Björnssonar á frjáls-
hyggju og alræðishyggju ekki
raunhæfan. Hvaö getum við borið
annað saman? Við getum boriö
saman raunveruleg hagkerfi nú-
timans eins og frambjóðandinn
bendir á i Visi, hagkerfi Banda-
rikjanna og hagkerfi Ráð-
stjórnarrikjanna, hagkerfi Júgó-
slaviu og hagkerfi Sviþjóðar.
Hagkerfi Bandarikjanna hefur
vinninginn, ef það er gert, þjóðar-
framleiðsla á mann á ári (sem er
algengasta vogtala lifskjara) i
Bandarikjunun er 8 þús. dalir, en
sambærileg tala i Ráðstjórnar-
rikjunum er 3 þús. dalir. Við get-
um einnig boriö saman fræðileg
verk hugsuða eins og Hayeks, og
Karls Marx. Og verk frjálslyndra
hugsuða hafa einnig vinninginn,
ef það er gert. A það ber að
minna, að Milton Friedman og
Friedrich von Hayek hafa báöir
fengiðNóbeslverðlaun i hagfræði,
og kenning þeirra nýtur siaukins
fylgis fræðimanna.
Ólafur Grimsson segir: „lraun
og veru er ekki til neitt
stjórn- eða hagkerfi sem
samræmist kenningun
Hayeks”. Það er1 einungis
hálfur sannleikurinn. Hagstjórn
Ludwigs Erhards i Vestur-Þýska-
landi var og hagstjórn i Sviss-
landi er i anda frjálshyggju.
Frjálshyggjumenn flýja ekki frá
veruleikanum eins og Ólafur
Grimsson sakar þá um. Þeir
styðja vestrænt lýðræðisskipulag
þótt þeir kjósi á þvi umbætur og
miði þær við fullkomið markaðs-
kerfi. Róttæklingar og marxsinn-
ar flýja frá veruleikanum, þvi að
þeir hafna þeirri tilraun, semgerð
var til að framkvæma kenningu
þeirra i Ráðstjórnarrikjunum, en
benda ekki á neitt annað kerfi i
þessum heimi. Af kenningu
þeirra er engin reynsla önnur en
ill. Hvort tveggja er nauðsynlegt:
markmið og fær leið. Og Ólafur
Björnsson gerir skýran greinar-
mun á hinni fræðilegu fyrirmynd
sinni og ófullkominni eftirmynd
hennar. Hann segir: „En þó að öll
þjóðfélög séu þannig blönduð, þá
erekki sama, hver blandan er, og
er það ástæðan til þess, að þessi
bók hefir verið rituð”. Þaö er Ióð-
ið.
Frelsið eða valdið?
Þaö er rétt, sem Ólafur Grims-
son segir, að kenningu Marx megi
skilja svo, aðhenni svipi til frjáls-
hyggju. Siðferðilegar forsendur
frjálshyggju og kenningar rót-
tæklinga eru svipaðar. Frjáls-
hýggjumanninn og róttæklinginn
dreymir báða um samlif sjálf-
stæðra og hamingjusamra ein-
staklinga. En þeir draga ólíkar
ályktanir af þessum forsendum.
Frjálshyggjumenn telja frelsið
bezta tækið til þessa, en róttækl-
ingar vaidið. Róttæklingurinn
Einar Olgeirsson ,sem er á sama
framboðslistanum og Ólafur
Grimsson, sagði af þessum sök-
um fyrir mörgum árum, að Jósep
Stalin, afkastamesti morðingi
sögunnar, „hefði metiö mann-
gildið ofar öllu öðru” — og hefur
ekki tekið orð sin aftur.
Ég held, að umsögn Ólafs
Grimssonar um bók Ólafs Björns-
sonar sé ekki hægt að taka alvar-
lega sem visindalega. Hún er
sögð i kosningabaráttu hans, og
Ólafur Grimsson stundar ekki
sannleiksleit, heldur valdabar-
áttu. Visindi hans eru „baráttu-
visindi” eins og þau, sem Ólafur
Björnsson fer mörgum orðum um
i bók sinni. Það er ótrúlegt, en
satt, að Ólafur Grimsson er pró-
fessor I stjórnfræði (að visu ekki
ættfræði eins og sumir halda) i
Háskóla Islands. V.ið gefum af
þessu tilefni Ólafi Björnssyni
lokaorðið, en hann segir svo i bók
sinni: „Hitt er miklu verra sem i
rikum mæli tiðkast við marga há-
skóla á Vesturlöndum og jafnvel
ekki örgrannt um. að þaö eigi sér
stað við Háskóla tslands. að vis-
indum i skilningi Max Webers og
„baráttuvisindum” sé blandað
saman á mjög villandi hátt".
|'
i
■