Vísir - 10.07.1978, Blaðsíða 8

8
Mánudagur 10. júll 1978 vism
“—\
Umsjón: Guömundur Pétursson
Einn af frum-
herjum andófs-
ins í Sovét-
ríkjunum fyrir
rétti í dag
Skýrslur KGB-öryggislög-
reglunnar yfir Alexander Ginz-
burg teygja sig nær tuttugu ár
aftur f tlmann og gætu fullt eins
notast sem saga andófs-
hreyfingarinnar I Sovétrlkjun-
um.
Oröinn nií 41 árs gamall hefur
hann veriö uppreisnarmaöur
alla tfö, siöan hann kom tíl vits
og ára. Byrjunin var útgáfa á
neöanjaröar skáldablaöi, sem
hann gaf út á árunum fram til
1960.
Réttarhöldin yfir honum I dag
eru önnur af þvf tagi, þar sem
hann er sóttur til saka fyrir and-
sovéskar aögeröir. 1 þetta sinn
geturþaö varöaö hann alltaö tfu
árum I þræiafangabiiöum og
fimm ár I útlegö (innan Sovét-
rfkjanna þó, einsog Sfberiuvist
eöa ámóta).
t sovésku fjölmiölunum er
Ginzburg lýst sem „undanvill-
ingi”, „gjaldeyrisbraskara” og
„erindreka fasistahneigöra út-
flytjenda”.
Ýmsir af frumhverjum and-
ófsins I Sovétrlkjunum, eins og
rithöfundurinn Yuli Daniel,
telja hinsvegar Ginzburg vera
,,einn sá litrikasti” I hópi
skoöanabræöra þeirra. — 1 aug-
um friöarverölaunahafans
Andrei Sakharovs, er Ginzburg
,,góöur maöur, þrautgóöur á
raunastund öllum, sem tíl hans
leita, maöur sem kemur hlutun-
um I verk”.
Um tveggja ára bil, áöur en
hann var handtekinn af KGB,
annaöist Ginzburg sjóö, sem
Alexander Solsjenitsyn stofnaöi
af ritlaunum slnum utan Sovét-
rlkjanna.
„Tilgangurinn var aö aöstoöa
pólitiska fanga og fjölskyldur
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS
Hæsta vinningshlutfall í heimi!
durnýjun
Endumýjun
Lattu eKKi oenaurnyjaoan
miöa þinn glata vinnings-
möguleikum þínum.
Þaö hefur hent of marga.
Endurnýjaöu strax í dag.
Viö drögum 11. júlí.
9.585
36 —
75.000,-
217.305.000.
2.700.000.
9.621
220.005.000,-
18 @
18 —
324 —
558 —
8.667 —
1.000.000.-
500.000,-
100.000,-
50.000,-
15.000,-
18.000.000-
9.000.000-
32.400.000.-
27.900.000,-
130.005.000,-
þeirra,” sagöi hann frétta-
mönnum skömmu fyrir hand-
töku slna. ,,Svo aö „Eyjaklas-
inn” yröi ekki áfram sá þræla-
búöaklasi, sem hann var á
Stallnárunum, svo aö pólitiskir
fangar heföu betri möguleika á
aö þrauka.”
Þegar þarna var komiö sögu,
haföi sjóöurinn úthlutaö sem
svaraöi 360 þúsund Bandarikja-
dölum — allt ritlaun fyrir „Gu-
lag Archipelago”.
Samtlmis þessu vann Ginz-
burg aö starfi fyrsta „Helsinki-
hópsins”, sem myndaöist i
Moskvu til þess aö fylgja eftir
þvi, aö Kremlstjórnin stæöi viö
geröa samninga Helsinkisátt-
málans um mannréttindi.
KGB beiö færis þar ttí kvöldiö
3. febrúar 1977, þegar Ginzburg
brá sér úr fbdö konu sinnar I
Moskvu, til þess aö hringja sim-
tal úr almenningsklefa. Hann
var fyrstur nær tuttugu félaga
úr Helsinkihópnum, sem KGB
hirti slöan upp, — tæpum niu
mánuöum eftir aö samtökin
voru mynduö.
Ginzburg var þá fyrir löngu
oröinn einn af „gömlu kunningj-
um” öryggiseftirlitsins. Fyrsti
árekstur þeirra varö 1960, þegar
hann komst I vandræöi fyrir út-
gáfu neöanjaröarblaösins sins
„Syntax”. —Kona hans, Arina,
heldur aö Ginzburg hafi veriö
einn af brauöryöjendum
„Samizdat”, neöanjaröarrits,
sem dreift er meö þvi aö láta
þaö ganga manna I milli, og er
enn viö lýöi.
Ginzburg haföi ritstýrt „Syn-
tax" frá þvi 1958, en hann var
dæmdur fyrir ailt aörar sakir.
NefnUega fyrir aö hafa falsaö
sklrteini, til þess aö gangast
undir próf I staö vinar sins.
Hann fékk hámarksrefsingu,
eöa tvö ár, sem hann afplánaöi I
þrælabúöum I Noröur-Úralfjöll-
um.
Þegar hann haföi öölast frelsi
aö nýju, hóf hann störf hjá rlkis-
bókasafninu og sótti kvöldnám-
skeiö I Söguskjalasafninu.
Eftir hin frægu réttarhöld yfir
Daniel og félaga hans, rit-
höfundinum Andrei Sinyafsky
1966 tók Ginzburg aftur til hendi
viö „Samizdat”. Aö þessu sinni
varþaökaUaö „Hvita bókin” og
var samantekt upplýsinga um
mál þeirra fóstbræöra. —
Asamt meö þrem öörum
andófsmönnum (einn þeirra
Yuri Galanskov, náinn vinur
Ginzburgs) var Ginzburg fund-
inn sekurum andsovéskt athæfi,
áróöur og flugumennsku. Hann
var dæmdur til fimm ára
hegningarvinnu, en Galanskov
fékk sjö ár. (Galanskov lést I
læknisaögerö meöan hann var
enn aö afplána dóm sinn I
Hordovianfanganýlendunni
suöur af Moskvu.)
t fangavistinni var Ginzburg
leyft aö kvænast Arinu Zhol-
kovskaya, tungumálakennara
viö Moskvuháskóla, en henni
kynntist hann fyrst 1964. — En
þegar honum var sleppt laus-
um, var hann þvingaður til þess
aö taka sér búsetu fjarrikonu og
fjölskyldu, I Tarusa, sem er um
100 km frá höfuöborginni.
Frá þvl aö hann var handtek-
inn fyrir nær einu og hálfu ári,
hefur hann veriö i haldi I
fangelsi skammt frá Kaluba,
sem er rétt hjó Tarusa.
Rauöskeggjaöur, sinaber og
seiglulegur (fyrrum var Ginz-
burg róörarkappi) og ekki sér-
lega mikill fyrir mann aö sjá,
bar ekki mikið á honum I hópi
þess litrika hóps andans manna,
sem tilheyröu andhófshring
Sakharovs. Margar stundirnar
dvaldi hann I þeim hópi i heim-
sóknum á heimili dr. Sakha-
rovs.
Faöir Ginzburgs var arkitekt,
Rússi, en hann dó meöan Ginz-
burg var enn ungur drengur. —
Fljótlega bar á mótþróanum I
pilti, þegar hann tók sér ættar-
nafn móöur sinnar, sem er fá-
heyrt I Sovétrikjunum (hvaö
sem liöur öllu hjali um jafnrétti
kynjanna þar). En móöirin var
Gyöingur, og stráksi vildi sýna,
aö hann stæöi viö hliö hennar, en
þetta var á þeim tlma, sem
Stalln var önnum kalinn viö aö
ofsækja sovéska gyðinga.
„Hann er rétttrúaöar gyöing-
ur,” segir móöir hans, „en
sannkristinn I anda, hvaö þvl
viðvlkur, aö hann má ekkert
aumt sjá og vill reyna aö leysa
hvers manns vanda.”
Ginzburg og kona hans,
Arlna, eiga sér tvo unga syni,
Alexander (5 ára) og Alexei (3
ára). Þau hafa ekki séö hann
siðanhann fór út kvöldiö foröum
til þess aö hringja fyrir sautján
mánuöum. Fangar, sem biöa
dómsmeöferöar, fá sjaldnast aö
taka á móti heimsóknum I
Sovétrikjunum, aö minnsta
kosti ekki ættmenna.
„Ég hef sagt börnunum, aö
faöir þeirra sé á sjúkrahúsi,”
sagöi Arina fréttamanni Reut-
ers á dögunum. — „En svo kom
eldri drengurinn til min á
dögunum og sagöi lágum rómi:
„Égheid, aö hann hljóti aö vera
dáinn.”