Vísir - 01.09.1978, Blaðsíða 10

10
Kiistudagur 1. september 197H VISIR
Otgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: Davifi Gufimundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson
Ritst jórnarf ulltrúí: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta:
Guðmundur Pétursson. Umsjón meö helgarblafii: Arni Þórarinsson. Blaða-
menn: Berglind Asgeirsdótlir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónssor
Guðjón Arngrimsson, Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Páls
dóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi
Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens
Alexandersson. Otlit og hönnun: Jón öskar Haf steinsson, MagnúsOlafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8.
Símar 86811 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholtí 2—4 simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 7 Ifnur
Askriftargjald er kr. 2000
á mánufii innanlands.
Verfi i lausasölu kr. 100
eintakið.
Prentun Blaöaprent h/f.
Pólitík á brauðfótum
Tveggja mánaða stjórnarmyndunarrefskák er nú
lokið. Þá almennu ályktun má draga af málalyktum,
að ólafur Jóhannesson hafi sýnt, að hann er sterki
maðurinn í stjórnmálaforystunni í dag.Bæði Alþýðu-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn koma illa út úr
þessu uppgjöri, þótt með ólíkum hætti sé.
En þó að Ólafur Jóhannesson hafi styrkt pólitiska
stöðu sjálfs sín eins og sakir standa hefur hann gert
það með þvi að mynda slæma ríkisstjórn. Málefna-
samningur stjórnarflokkanna gefur enga von um úr-
bætur í ef nahagsmálum. Þvert á móti virðist stef nt að
frekari ringlureið. Og ef mark er takandi á því, sem
sett hefur verið á blað, má búast við aukinni ríkis-
forsjá og miðstýringu.
Þessi stjórnarmyndun markar þau þáttaskil í
islenskum stjórnmálum, að Sjálfstæðisf lokknum hef-
ur verið skákað úr allri valdaaðstöðu. í fyrsta skipti
situr hann hvorki að völdum í ríkisstjórn né borgar-
stjórn Reykjavíkur. Við Sjálfstæðisf lokknum blasa að
þessu leyti ný viðhorf um leið og hann stríðir við al-
varleg forystuvandamál.
Sjálfstæðisf lokkurinn er kominn í þessa aðstöðu eft-
irósigur í tvennum kosningum. Alþýðuf lokkurinn er á
hinn bóginn kominn í úlfakreppu eftir einn mesta
kosningasigur, sem um getur. Ólafur Jóhannesson og
Lúðvik Jósepsson hafa hagnýtt sér fremur veika for-
ystu í Alþýðuf lokknum til þess að gera kosningasigur
flokksins að engu.
Athyglisvert er, að þeir sem áttu mestan þátt í sókn
Alþýðuflokksins hafa hvergi komið nærri þessari
stjórnarmyndun. Forystumenn flokksins hafa kyngt
frjálslyndri og um margt ágætri efnahagsstefnu
flokksins. Þeir hafa kyngt dómsmálagagnrýninni og
Benedikt Gröndal verður að sætta sig við að varnar-
og öryggismálin séu að nokkru leyti tekin úr utanríkis-
ráðuneytinu og falin sérstakri þingflokkanefnd.
Málefnaleg niðurlæging Alþýðuf lokksins er slík, að
ekki kemur á óvart að flokksstjórnin skyldi klofna í
atkvæðagreiðslu um þátttöku í stjórninni. Þessi klofn-
ingur getur á hinn bóginn orðið Alþýðuflokknum til
framdráttar þegar fram í sækir. Þóað Ijóst sé, að þeir .
sem öðrum fremur dróu fylgið að Alþýðuflokknum
ráði ekki ferðinni, getur sjálfstæður málflutningur
þeirra komið i veg fyrir að það hverfi allt á einni
nóttu.
Alþýðubandalagið hefur óneitanlega fengið mjög
sterka valdaaðstöðu í þessari nýju rikisstjórn. Það
hef ur náð góðri fótfestu gagnvart Alþýðuf lokknum og
ætti ekki að þurfa að óttast f rekari uppgang hans. En
valdaaðstaðan er keypt því verði, að Alþýðubandalag-
ið verður að sporðrenna kosningaslagorðunum um
kauprán og kenningunni um f rjálsan samningsrétt að-
ila vinnumarkaðarins.
Pólitík þessarar ríkisstjórnar stendur á brauðfót-
um. Einn af þingmönnum Alþýðuf lokksins, Vilmund-
ur Gylfason, hefur réttilega sagt, að efnahagsstefna
nýju rikisstjórnarinnar sé tómt bull. önnur stef nuatr-
iði eru of óákveðin til þess að þau verði tekin f ullkom-
lega alvarlega, en þau stef na ótvírætt í miðstýringar-
átt.
Þó að rikisstjórnin sé þannig málefnalega veik
verður ekki framhjá því litið, að i henni sitja ýmsir
sterkir einstaklingar, margir nýgræðingar á þingi eigi
að síður. Aðeins skipun Steingríms Hermannssonar í
stöðu dómsmálaráðherra getur talist siðferðilega
ámælisverð. Stjórnin getur að öllu óbreyttu orðið lang-
lif sætti forysta Alþýðuflokksins sig við að vera í
pólitískri bóndabeygju. ,
Vinnubrogð sem eru eng-
um til sœmdor
l’uu gefa mér tæpast tilefni tii
andsvara reiöiorb Garöars
llannessonar simstöövarstjóra i
Ifverageröi og varaþingmanns ef
ekki heföu veriö lokaorö hans i
simtali hans viö blaöamann Vlsis
er birtist I dálknum „Lesendur
hafa oröiö” þann 28. ágúst sl.
Eins og sæmir glúrnum stjórn-
málamanni vikur varaþing-
maöurinn og einn forustumanna
KIS aöeins til sannleikanum er
hann sendir mér tóninn svo hann
hæfi betur til sóknar en orö min
gáfu tilefni til. Gerir hann mér
upp þá skoöun aö ég sjái ofsjónum
yfir þeim kjarabótum, sem slma-
menn náöu fram meö samkomu-
lagi viö fjármálaráöherra tveim-
ur dögum fyrir alþingiskosning-
ar, þ.e. 23. júni sl. Sérstaklega
telur hann mér til vansa illan hug
til kvenna og kjarabaráttu þeirra.
Til aö staöfesta aö hann fer þar
meö rangt mál vil ég leyfa mér aö
itreka fyrri orö min er ég viöhaföi
viö blaöamann Vísis þegar hann
af ótilgreindum ástæöum leitaöi
álits mins á kjarasamningum
simamanna og frá haföi veriö
greint meö tilvitnun i grein i
Simamannablaöinu daginn áöur.
Ég undirstrikaöi þaö sérstaklega
viö blaöamanninn aö mér væru
ekkert öfundarefni þær kjara-
bætur, sem FtS heföi náö sam-
komulagi um fyrir félagsmenn
sina. Eg get itrekaö þaö nú aö ég
gleöst yfir þeirri kjarabót, sem
FlS-menn náöu meö þessum
samningum. Ég samgleöst þeim
jafnt vegna þeirra kjarabóta,
sem simaveröir fengu sem og
simstöðvarstjórar. Ég læt mig
þaö einu gilda hvort um er að
ræöa karla eöa konur sem kjara-
bótanna njóta. Menn mega telja
mér þaö til ámælis ef þeir vilja.
Vinnubrögðin ekki til
sæmdar
Hinu get ég ekki leynt aö ég tel
þau vinnubrögö sem viöhöfö voru
og menn hæla sér af ekki þeim er
að stóðu til neinnar sæmdar. Ég
lit svo á aö kjarasamninga sem
og aðra samninga eigiaögera á
þann hátt aö þeir sem til þess eru
kjörnir eigi um þá aö fjalla. A
þeim vettvangi sem til þess er
ætlaður. Ég tel þaö viröingarleysi
við störf þeirra félaga innan
stéttarsamtaka, sem margir
hverjir leggja á sig ómælda
vinnu, erfiöi og jafnvel baka sér
umtalsverð óþægindi án annarrar
umbunar en að fá félagslega út-
rás, að gera samninga að skúma-
skotsmakki tveggjá manna
tveimur dögum fyrir kosningar,
til að kaupa sér vinsældir fyrir al-
mannafé. Lái mér hver sem vill.
Þrátt fyrir allt var þetta ekki
tilefni þess að ég svaraði blaða-
manni Visis eins og ég geröi (en
blaöamaöurinn hafði rétt eftir i
öllum meginatriöum) aö hér væri
um að ræöa „Pólitiskt siðleysi”,
og hann geröi að fyrirsögn grein-
ar sinnar. Tilefniö er, aö ég tel aö
fjármálaráöherra hafi meö þess-
um gjörningi beitt i þessu tilviki
valdi, sem hann haföi á liönu
hausti afsalaö sér til Kjaranefnd-
ar. Um valdþurrð hafi verið aö
ræöa.
Ákvæði laga
Meö lögunum um kjara-
samninga BSRB nr. 29/1976 er
svo kveðið á aö náist ekki sam-
komulag um rööun skuli ágrein-
ingi visað til Kjaranefndar. Orö-
rétt segir skv. 31. gr. nefndra
laga. „Kjaranefnd sker til
fullnaðar úr ágreiningi aöila um
þessi atriöi:
1. Rööun manna og starfsheita I
launaflokka og önnur atriöi I sér-
kjarasamningi sbr. 2. mgr. 7. gr.
og 2. ingr. 16. gr.
2. Deilum sem rlsa kunna á
samningstlmabilinu um skipan
manna i launaflokka og önnur
kjaraatriöi sem um er fjallaö I
sérkjarasamningum.”
Þó hér sé aöeins vitnaö til einn-
ar greinar laganna um kjara-
samninga BSRB ætti þaö að vera
óllum læsum ljóst, aö lögin eru
tvimælalaust hvaö þaö snertir, aö
sérkjarasamningar taka fyrst og
'remst til rööunar starfa og ein-
staklinga i launaflokki. Þaö er þvi
skoöun min, aö sé málum visaö til
Kjaranefndar eins og geröist s.l.
haust meö sérkjarasamninga
aöildarfélaga BSRB, séu þeir á
ábyrgö Kjaranefndar til loka
samningstimabilsins, hvort sem
mönnum likar þaö betur eöa ver.
Ég leyfi mér aö fullyröa — aö hiö
háa Alþingi hafi ekki ætlaö sér viö
gerö nefndra laga aö fela Hæsta-
rétti aö skipa þrjá valda menn i
Kjaranefnd til þeirra verka einna
aö vera skóþurrkur fjármálaráö-
herra á hverjum tima. Þ.e. aö
hann gæti notaö Kjaranefnd til
hinna verri verka en sjálfur grip-
ið inn i verkin eftir geöþótta, ef
ætla mætti aö þau væru likleg til
atkvæöaveiöa.
Niðurrifsstarf
Aö lokum hvaö Kjaranefnd og
hlutverk hennar snertir vil ég aö-
eins benda Garöari á vegna full-
yröinga hans um samninga SFR,
aö öll erindi varöandi rööun
félagsmanna Starfsmannafélags
rikisstofnana (SFR) hafa á
samningstimabilinu veriö unnin i
fullu samræmi viö úrskurö
Kjaranefndar og i tilfellum er
beinlinis unniö aö lausn slikra
mála fyrir milligöngu hennar viö
fjármálaráöuneytið.
Viröing og traust rikisstarfs-
manna fyrir Kjaranefnd hlýtur að
mótast af störfum hennar. Ef þeir
eða forustumenn þeirra velja sér
aðrar leiöir en lögin gera ráö fyrir
tel ég þaö vera niöurrifsstarf og
til litillækkunar þess merka
áfanga kjarabaráttur opinberra
starfsmanna, sem aukinn
samningsréttur BSRB er en hann
r v .........
Það er min skoðun aö sé
málum vísaö til Kjara-
nefndar eins og gertást sl.
haust meö sérkjara-
samninga aöildarfélaga
BSRB séu þeir á ábyrgð
Kjaranefndar til loka
samningatfmabilsins hvort
sem mönnum líkar það betur
eða verr.Ég leyfi mér að full-
yrða að hið háa Alþingi hafi
ekki ætlað sér viö gerö
nefndra laga aö fela Hæsta-
rétti aö skipa þrjá valda
inenn í Kjaranefnd til þeirra
verka einna aö vera skó-
þurrkur fjármálaráöherra á
hverjum tima segir Gunnar
Gunnarsson framkvæmda-
stjóri Starfsmannafélags
rikisstofnana I grein sinni
um samningamál sima-
manna og lesendabréf
Garöars Hannessonar sim-
stöðvarstjóra sem birtist í
Visi á mánudaginn.
'-------------Y-------------
fékkst aðeins fyrir skelegga og
samhenta forustu þeirra sem að
þvi máli unnu.
Þaö þarf tæpast aö vekja at-
hygli Garðars á þvi, aö eitthvað
hefur farið úrskeiöis i mál-
flutningi FtS og ekki siöur i vörn
fjármálaráöherra ef þaö hefur
verið ætlun hans aö hækka meiri-
hluta félagsmanna FIS fyrir
milligöngu Kjaranefndar (ég ef-
ast ekki um kröfur forustumanna
FIS), ef skýrleiksmenn þeir sem
skipa Kjaranefnd af hálfu Hæsta-
réttar, skildu málflutninginn svo
að hann gæfi tæpast tilefni til
breytinga. Þrátt fyrir aö svo hafi
fariö eru ekki nokkur vankvæöi á
þvi hvorki meö visun i lög né
framkvæmd þeirra að koma á
framfæri leiðréttingum á siðari
stigum. Dæmi eru um aö Kjara-
nefnd hefur tekiö til endurskoðun-
ar og endurúrskuröar öll mál eins
af aöildarfélögum BSRB auk
fjölda mála einstaklinga og hópa,
sem til hennar hafa leitað.
Endurskoði lokaorð sin i
Visi
Meö visun til þess aö á sinum
tima vorum viö Garöar skoöana-
bræöur, vil ég beina þeim tilmæl-
um til hans, aö hann i fullri vin-
semd taki til endurskoöunar loka-
orö sin sem i raun eru tilefni þess-
arar langloku minnar, en Garöar
lætur hafa eftir sér i Vlsi aö
undirritaöan skuli reka úr starfi
fyrir ummæli sin. Eöa svo notuö
séu hans óbreyttu orö. „Ég tel aö
slika starfsmenn eigi ekki aö ráöa
og séu þeir þegar fyrir eigi aö láta
þá hætta.”
tslenska þjóbin hefur fylgst
með þvi i skelfingu hvernig al-
menn mannréttindi eins og
skoöana- og málfrelsi hafa verið
fótum troöin um viöa veröld.
Hvernig einstaklingar hafa veriö
barðir, skotnir, hengdir,
fangelsaöir eöa vistaðir á hælum
fyrir þá sök eina að hafa skoöun
og tjá sig um hana.
tslenska stjórnarskráin tryggir
okkur i orði full mannréttindi og
viö teljum það svo sjálfsagt, aö
þaö hefur tæpast hvarflaö aö
manni aö ihuga, hvort svo væri i
raun. En þegar einn varaþing-
manna þjóöarinnar talar eins og
úr kalkaöri gröf og kréfst þess
opinberlega að einstaklingi sé
vikiö úr starfi fyrir þaö eitt aö tjá .
sig opinberlega, aöspuröur, um
málefni sem honum stendur nær
er þá ekki ástæöa til þess aö
vakna? Sú spurning hlýtur að
verða áleitin á hvaöa leib erum
viö? Er þaö kannski reyndin aö
mati manna eins og Garöars, aö
þaö sé eðlilegt, að hér sé fólk, sem
ekki eigi aö njóta fullra mann-
réttinda hvaö varðar embættis-
gengi og tjáningarfrelsi?
Okkur bæri þá kanski aö lita
okkur nær áður en við verðum bú-
in aö ganga okkur upp aö hnjám
eöa hrópa okkur hás yfir morðum
og mannréttindaskeröingu i Chile
og Tékkóslóvakiu.
Eru það kannski gömlu sam-
tryggingarlögmálin sem Garðar
vill leiða til hásætis innan verka-
lýöshreyfingarinnar og kollega-
leg sjónarmið skuli ráöa þvi aö
gagnrýni á störf eða athafnir
starfsfélaga skuli aldrei rædd á
opinberum vettvangi eins og
læknar, lögfræðingar og fleiri
stéttir hafa legið undir ámæli
fyrir hjá meginþorra þjóöarinn-
ar?
Tjáningarfrelsi ekki
sjálfsagt?
I fjórtán ár starfaði ég sem
opinber starfsmaður og naut þess
sem kallaö var æviráðning sem
nú heyrir sögunni til meö dómi
Hæstaréttar og er ein meginfor-
senda þess að viö fengum
rýmkaðan samningsrétt. Meban
ég naut þessara réttinda fannst
mér lftið til þeirra koma eins og
mér fannst um ákvæbi stjórnar-
skrárinnar um mannréttindi þar
til Garðar ýtti við mér. t þessi
fjórtán ár starfaði ég undir stjórn
þeirra manna, sem gjarnan eru
kallaðir, af „frjálslyndum”
mönnum eins og mér og Garöari,
harðir ihaldsmenn eða jafnvel
svarta ihald og það ekki i neinu
sérstöku viröingarskyni. Tilefni
þess að ég minnist þess er aö
þrátt fyrir aö öllum væru ljósar
skoöanir minar og mikiö bæri þar
i milli og þessara fyrri húsbænda
varð ég þess aldrei var, að reynt
væri aö leggja hömlur á tjáninga-
frelsi mitt eöa gera mér þaö á
einhvern hátt erfitt að láta þær i
ljósi , heldur var á þaö litið sem
sjálfsagöan borgaralegan rétt
minn.
Ég fæ þvi þess vegna tæpast
meö orðum lýst hve vonbrigði
min eru mikil er sú nöturlega
staðreynd blasir viö, aö þaö
virðist einlæg skoðun einstakra
manna, að ekkert sé óeölilegt viö
aö lýsa þvi opinberlega yfir, aö
skoöanafrelsi skuli einkaeign til-
tekins hóps og orð stjórnarskrár-
innar dauður bókstafur. Æöstu
stööur þjóöfélagsins skuli aöeins
ætlaðar tilteknum útvöldum ein-
staklingum. Hvenær vaknar kraf-
an um armbindi fyrir þá sem ekki
eiga né mega hafa skoöun né
njóta fullra mannréttinda?