Tíminn - 12.09.1969, Síða 8

8
TIMINN
FÖSTUDAGUR 12. september 1969
Ottar Brox:
Norðurvík
iniál'sgreir. sem er mjög algeng
Norður-Moregur IV
á móti Suðurvík
Síðas ræddum við um það
t sem steapar andistæðoir! milli
| miðstöðvar o.g upplands í Norð
j ui-Noregi. Þegar miðstöð hef-
1 ur kosið sér að vaxa eins og
j snýkjuaýr á svæðinu í krimg,
t það er að segja á sömu náttúru
I Síeftuim eða mörtkuðuim eða
| hvorutveggj,a og fólk í strjél
! býlinu er háð, er erfitt að fá
|k miðstöð og uppilaud til að
stands saman um hagtsmuna-
mél sín til að myndia gagnvart
ríkisvatdiniu. Nú stouiluim vér
'íta aðeins nánar á þær krinig
umstæður. sem skapa andstæð
ur miKi byggðarlaga af nokte-
uhti veginn s’ömu stærð.
Allir sem fylgjast dtálíitið
mieð byiggðarmáluim í Norður-
Noresi vita hvers kortar ástríð
ur sjóða upp úr þegar ákveða
sikai hvort eigi að velja skói-
an'"m st.að í Norðn-víik
j Suðurvík. eða hivort á að leggja
í veginn yfir skarðið eða f.vrir
; höfðann Fótte sem skilur ekk-
‘ ert i þvd í hvers komar stöðu
\ bygigðarfól'kið er. finnst þetta
J rifrildi gj'arna vera kátlegur
j ós'iður. ?ða það er gefið í skyn
! að bygigðafóilte haldi lífi i amd
stæðum til dægrastyttingar. af
j bví að það vauti bíó o.s.frv.
! Em ef menn kæra si.g um að
J kymna sér slík d'eilumál ræfci-
S laga, finna menn flj’ótt út að
J hér e: um að ræða baráttu
I sem byiggðarlög heyj,a til að
vernda tilveru sína og þegar
! bessi barátta beinist giegn ná-
| girönmutn, þá er það fyrst og
i íremst að kenna hinmi opin-
beru uppbyigginigarstefmu.
Ég ætta að byiggja hér á
í ölluim umr'æðum og greinar
gerðum um strjiálbýlið í Nor-
egi: „Vér gietum að sjóilfsögðu
ektki byggt upp alla þá staði,
þar sem fólk er búsett nú.
Vér verðum að welja og veðja
á þá staði þar sem slkilyrðin
eru bezt.“
Það er augljóst, að þessi
málsgxein þýðir það að dæma
á suim byg'gðarlög úr leik, þau
eiga ekikd að fá tæikifærí til
vaxtar og viðgangs, og mumu
sem sagt læmast af fólltei smóm
sam'an. Um leið vitum vér að
efnahagsleg staða heimila á
..lífvæmiegium" og „dauða-
dæmidium‘' stað er eklki veru-
tega fráibruigðdm og að á báð-
urn stöðum hafa m>enn hags-
miuni af að varðveita þessa
stöðu. Það hlýtur að vera
Vstseða til að ætlia að fóllfc hvar
sem er hafi jafn góðar ástæð-
ur til að ber’jias* á mótj því
að einmitt h'eimiabyggð þess
skuli dœrnd úr leik sem manmia
byggð
Þar sem mádsgreinin að fram
an ber með sér að það á að
festa fé í suimim bygigðum. en
aðrar á námast að svelta svo
þær evðist, eftir bví hvort þing
oig stjórn eða helzt aðrar
st.iórtnarstofnamir telja þær „lff
vænlegar" eða ekiki. er boðið
•ipp á humdaat upp á líf oa
dauða uim það hverjir eiga að
komast á iistann yfir þá sem
er ætll'að lemgra líf, því að
hvað er mælikvarði á það hvað
staður er lífvænilieguir? Að
vissu marki er það að vísu
náttúrulieg skilyrði sem tekdn
eru tdil greima, en það er ljóst
að fólksfjöldi, atvinnulíf, og
opinber fjárfesting, sem þegar
hefur verið gerð, eru þung rök
á mietaskálunuim þegar dómur
fellur. Þetita þýðir í raum og
veru að örlög svo til hivaða
byiggðarlagis sem er eru óráðin.
Eim'kum er auigljóst að ef
mönnum telkst að festa fé í
vamanJieguiin opimiberum bygg-
imgum og framikvæmdum er
það nokikur trygging gegm því
að hafna á lista yfir llátna. í
þessu Ijósi ber oss að skilja
hina hörðu baráittu Imneyrar
gegn Úteyri um _stað fyrir EUi
heimilið. Ef Úteyri vinmur.
aukast líikurnar fyrix að Imn-
eyri tapi baráttunmi um sjúkra
stofuma Mtea, og héraðssteólanm.
Það er Ijóst að þetta hefur
í för með sér margs konar
„mishieppnaða fjárfestingu", ef
vér horfum á lieitednn frá sjún-
arhormi sérfræðimgs; steólinm
kamn til d'æmis að verða settur
á stað þar sem eikiki er ger-
legt að koma upp atvinnu-
rékstri sem dreigur til ‘ s.ín
umgar fijöl'skyldur. En það
hafði orðið stjiómarbylting í
hreppsnefndinnd sem leiddi tid
„vitlauss" staðaTVails fyrir skói
ann, og sú stjórmarbyltimg var
einmitt gerð til að breyta
spámni um framtíð byggðarlags
imis. Það verða ektei skilyrð)
til þess að ákiveða siíkt staðaf
val á .;s'kynsam'legan“ hátt fyrr
en framtíð hyggðarlagsims verð
ur tryggð án slíkra stjómar-
byltiniga (t.d. með því að
breyta stefnunni í sjévarútvegs
ag iðinað'armáilum).
En í stað þesc að vdmna að
slílkum upp'byggilegum breyt-
ingum, sem geta tryggt fram-
tíð hins strjállbýla hluta Noregs
alls, og S'afma þamntg saman
og beina í eina átt öltam stjóm
má'laáhirifum strjálbýlisins,
eyða menm í strjélbýlinu kröft
unum í imnbyrðis baráittu um
opmbera fjórfestiingu. Margir
beztu tadsmenn strjiálbýlisins í
Noregi rötestyðja mjöig vel
börfima fyrir bryggju eða vegi
eimimitt í þeirra eigin byggðar
’agi, em em Mlir af fyrirlitn
imigu á fóilik í næstu bygigð og
hiiakkar í þeim yfir óf’önum
þess, sem er þó í svo til alveg
sömu stöðu otg gæti staðið sam
an að því að fó hreytt stefm-
unmi í miálum strjálbýlisims, en
keppir eims og er um naumar
fjlárveitinigar til vega, hafna
o.s.fnv. — Á þennam hátt verð
ur leikurimn auðveldur þeim,
sem skipuleggja vaxtarmið-
stöðvair, og öðmm andstæðimg
um byggðafióKks, þar er nohuð
sú aðferð að deila og drottna,
vitaodd vits eða óviljamdi.
Að minni hyggju getum vér
því aðeins unnið að raunvem
legri og steipuiagðrd þróun í
hinum strjóta byggðum Noregs
ef vér tökum svo íh'aldssamt
(sumir munu líkliega segja
afturhaldiss.amtV mið að reyna
að haida upþí' allri þeirri
byggð sem nú er. Eins oig um-
ræður um þe^si. mál em nú
þykir þetta svo öfgafu'l skoð-
un að ég verð trúlega tæplega
teteinn alivarlega. En það er
einuogds á þanm hátt að tekizt
getur samvinna í fuilum ti'ún-
aði miili steipulegigjienda og
þess fóilfcs sem skipuleiggja á
fyrir.
Eims og ég mun víiqa nánar
að í næstu grein, þarf ektei
slikit mið að þýða að gera eigi
bryggjur fyrir 6 miiljónir (60
mdMjónir ísl.) á stöðum þar
sem búa 60 mamns með saman-
laigt 6 trillur. Menn þuir'fa lítea
að gera sér ijóst að afskeiklkt
uistu stað'irnir em þegar auð-
ir. Fjölskyldur sem bjuggu ein
ar á hólmum og neisjum hafa
flutt saman á heldur stærri
eyjiar eða í fiskiveir þar sem
það rekur að miestu sömu starf
semi og áður (Hesttfysund,
Tromvik). Þau bygigðariög seim
nú standa tæpt hafa mjög oft
bæði s'kóla, verziun og skipa-
brygtgju, og þau em iðuiega
tengd öðram byggðum með
vetrarfærum vegi, þannig að
á ölta því svœði sem tenigt er
saman búa hundiruð eða þús-
undir manna. En í hinum „vin
sælu“ umræðum um efnahags
iega uppbygginigu, einkum fyr
ir sunnan, er litið á strjálbýlis
miállið eins og það sé spurning
um það hvort landið hafi efni
á því að fórna miiijónum (tug
mii'ljlónum) til að útvega fá-
einum fjölskylduim veg og
höfn, fjölskyldum sem í þoktea
bót hafa mieð höndum atvinnu
retestur sem þarf að greiða
með. Það væri mdteili ávinning
ur ef þessar umiæður gætu
farið fram á upplýstar; hátt.
Bjöm Stefánsson þýddi.
L
o
HÓ ER AD FINNA Á HDTEL DORfi,
ÞÓRSKAFFI, SIGTÓNI OG GLAUMBÆ
„Þú mátt alls ekki skrifa í
blaðið að ég sé trúlofaður“.
— Ég kann miklu betur við
mig hérna en í Lundúnum,
sagði tvítugur kínverskur mat-
svemn Hou Kwai Kow, er við
sátum yfir réttum, sem hann
hafð tilreitt í veitingahúsinu
I-Iábæ fyrr skömmu. Þessa rétti
segir hann þó ekki vera ekta
kínverska rétti heldur þá
sömu og em á borðuin í kín-
verskum veitingahúsum á vest-
urlöndum. Slíkur matur fellur
Evrópubúum betur í geð en
raunveruleg kínverste fæða.
—Fólkið hérna líkist írum,
það er svo vingjarnlegt og
hrokalaust. Mér féll vel í ír-
Landi og sömu sögu er að segja
hér. En írar eru skelfilega fá-
tækir og kaup er lágt þar,
IIou Kwai Kow
svo sennilega fer ég ektei þang
að aftur.,
Samstarfsmenn og vinir Hou
Kwai Kow hér á landi kalia
hann bara Hou (Hó> en sjálfur
kýs hann heizt nafnið Wiston
Hou, en það nafn ber hann á
Vesturlöndum. Hou kom hingað
í lok maí og fór að vinna sem
matreiðsliumaður í Hábæ. Hann
er fæddur í Shanghai í Kína en
flutti bam að aidri til Hong
Kong með foreidrum sínum.
Þar starfaði faðir hans sem
byggingarverktaki, og hann
vildi að Hou fetaði í sín fót-
spor. Hou hefur unnið við bygg
ingar' en feilur miklu betur
að vinna á veitingahúsum og
gistihúsum. Hann fór frá Hong
Kong fyrir þremur árum og
hefur síðan verið þjónn, mat-
reiðslumaður og gegnt fleiri
áþekbum störfum viðsvegar í
Evrópu. Meðal annars vann
hann í spilavíti í Glasgow í
Skotlandi, sem mikið er sótt
af auðmönnum.
Hou segist hafa gengið vel
að eignast vini hér á landi.
— Ég fer á Hótel Borg á
laugardögum og á miðvikudags
kvöldum í Þórskaffi, og stund
um í Sigtún, Glaumbæ og aðra
skemmtistaði. Hann kveðst hafa
farið eiiui í fyrsta sinn og fljót
lega eignazt marga góða kunn
ingja.
— Það er of dýrt fyrir mig
að bjéða stúlkum út. Það er
ekki heidur neitt betra, því.
á skemmtistöðunum er hægt
að yelja úr stúlkum.
— íslendinigar drekka óhugn
anlega mikið, segir hann, er
við ræðum um skemmtistaði,
mér virðist 80% fólksins neyta
áfengis. Og þið virðist hafa |
meiri ánægju af að drekka. en
að borða góðan mat. Sjálfur læt
ur Hou sér nægja gosdrykki
þegar hann fer út og skemmtir
sér konunglega engu að siður.!
Hou hefur lítið séð af land-!
inu annað en Reykjavík. Hann i
hefur aðeins einu sin»i farið út!
fyrir bæinn. Hann hefur at-
vinnuleyfi hér til eins árs, en j
segist vel geta hugsað sér að J
vera hér lengur fáist það fram
lengt.
Hou er einii Kínverjinn hér
nú en næstu daga er von á
öðrum ungum landa hans sem
einnig ætlar að vinna í Hábæ,
og hlakkar Hou til komu hans. i
Á næsta ári kemur vinstúlka
hans kannski hingað líka frá j
Hong Kong. Og þegar ég spyr!
hvort hann sé trúlofaður, svar,
ar hann neitandi. „Þú mátt alls i
ekki skrifa í blaðið að sé sé
trúlofaður, þá vilja íslenzku
stúlkurnar kannski ekkert með
mig hafa“, og brosir sínu glað
lega brosi. s.J.
Á laugardagnn kemur sýnir
sjónvarpið „Hotel diu nord“ eft
ir Marcel Carné, myndin var
•gerð árið 1938 eins og „Ouai
les brumies". Hamdritið byggt
á skáldsögiu Bugéne Dabit er
eftir Henri Jeanson og Jean
Aurenche, kvilkmyndari: Ar-
mand Thirard, tónlist: Maurice
Jaubert.
Carné stóð á hátindi frægð
arinnar 1945, þegar einstætt og
giftnrífct samstarf þeirra Jaqu
es Préverts hafði skapað tvær
sérstæðar kvikmyndir sem enn
eiga sér ekki hliðstæðu, „Les
visiteurs du soir“ (Aftamgest-
irnir) og „Les enfants du para
dis“ (Paradísarbörnin).
Nú er farið að endursýna
myndir Carné frá því fyrir
stríð og við mikila hrifningu.
Louis Jouvet 1887—1951 hinn
frægi lei'kari, leitestjóri og
framieiðandi, leifcur hér aðal
hlutverkið i ..Hotel du nord“
Kawaii:
Leikstjóri: Georges Roy HiM
Handrit: bygigt á steáldsögu eft
ir James A. Michener, Damiel
Troabach og Richard Thumbo.
Kvtemvndar- Russel Harian. Tón
list: Elmer Bernstein.
Bandaríslk frá 1968. Sýningar
staður: Tónabíó. ísleiizteur texti.
Þetta er önnur mynd HiMs
sem sýnd er hér þessa dagana
hin er Miliie í Laugarásbíói,
er þriðja myndin sem kviik
mynduð er eftir Skál'dsögu Mic
hener og sýnd hér. Hinar eru
South pacific og Sayonara, báð
ar sýndar við mikla aðsókn.
Bælkiur Micheners fjalla mikið
um samskipti Asíubúa við
hivíta mienn og hér er einfcum
sagt frá trúboðum og hvalföng
umim á Hawaii. Ég fór til að
sjá Max von Sydov og Richard
Harris sem heíur aldrei náð
sér á strifc síðan hann lók í
„This sporting life“ eftir Lind
say Anderson.
Von Sydov leikur kalvínsikan
prest sem les ekkei't annað en
Framhald á bis. j.5.
Cai-nq.