Vísir - 14.10.1978, Blaðsíða 18

18
Laugardagur 14. október 1978
visœ
Hvað segja þau um þó reynslu sem komin er á starfsemi Norrœna hússins?
Halldór Laxness:
„Þetta er
þrifnaðar-
fyrirtœki"
„Þetta er þrifnaðarfyrirtæki
á allan hátt. Þvf er mjög vel
stjórnað og þaö hefur ágæta
dagskrá,” sagði Halldór Lax-
ness. Hann hefur komið talsvert
við sögu Norræna hússins, hélt
ræðu við stofnun þess og sat I
framkvæmdanefnd hússins
fyrstu árin.
,,Ég hef ekki fylgst mikiö meö
starfseminni að undanförnu, en
ég kem þar iðulega á skemmt-
anir, málfundi og sýningar.
Ég tel að rekstur hússins
gangi ágætlega, alveg eftir
óskum. Þær fimm rlkisstjórnir
sem styðja þetta fyrirtæki
viröast ekkert til spara að það
sé i mikilli menningarlegri
hæö.”
Halldór Laxness
Matthías Johannessen:
„BYGGIST EKKI A
GRÓÐARSJÓNARMIÐI
n
,,í Norræna húsinu fer fram
starfsemi, sem byggist ekki á
gróðasjónarmiði eins og mikiil
hluti islensks menningariönaö-
ar nú um stundir”, sagöi
Matthias Johannessen ritstjóri.
„Þetta verkar vinalega á mig
og stingur i stúf við þá háværu
sölumennsku, sem er aö kæfa
margt af þvi besta i islenskri
samtimamenningu.
Menningin vex eins og grasið.
Hún er hljóðlát og tranar sér
ekki fram. En þeir sem trúa
ekki á það, sem þeir eru aö
gera, þurfa aftur á móti á mikl-
um auglýsingum að halda.
Norræna húsið hefur ekki gert
kröfu til slikrar auglýsinga-
starfsemi og eftir þvi sem mað-
ur eldist, kann maöur betur að
meta það.
Afi minn og alnafni var norsk-
Matthias Johannessen
ur og norræn afstaða er mér þvi
i blóð borin. Norræna húsiö er i
góðum höndum undir stjórn
Eriks Sönderholms”.
Nína Björk Árnadóttir:
„Starfsemi hússins
getur verið örvandi"
„Við erum fjarska einangruö.
Þess vegna er mikilvægt að
Norræna húsið er staösett hér,”
sagði Nina Björk Arnadóttir
skáldkona.
„Starfsemi þess getur verið
örvandi og það er nauðsyn listum
og menningu. Starfsemi hússins
ræðst af stjórnanda þess hverju
sinni. Hann veröur að minu viti að
vera opinn fyrir nýjum straum-
um og áræðinn, og hann má ekki
vera of akademískur.
Ég minnist með gleði þess
tima, þegar Maj-Britt Imnander
stjórnaði húsinu. Þá var manni
ljóst að húsið var opiö islensku
listafólki til að tjá sig um sina
eigin list, og hún var opin fyrir
ábendingum um hvaða erlendir
listamenn kæmu i heimsókn.
I fljótu bragði virðist mér að
Nina Björk Arnadóttir
fleira yngra og virkara menn-
ingarfólk mætti hafa hönd I bagga
með starfseminni svo hún stiröni
ekki”.
NORRÆNA HÚSIÐ 10 ÁRA
Or bókasafninu.
Indriði G. Þorsteinsson:
„Getum sjálf séð um okk-
ar menningararfleifð"
Indriði G. Þorsteinsson
„Ég hef 1 rauninni ekki haft
áhuga á að komast lengra inn i
starfsemi Norræna hússins en i
kaffistofuna,” sagði Indriði G.
Þorsteinsson rithöfundur.
„Það er sjálfsagt ágætt að
hafa svona kynningu á
menningarlegu efni frá Norður-
löndunum, en mér finnst
niðrandi fyrir okkur Islendinga,
að aðeins hefur verið talin þörf á
sliku húsi hér.
Norræna húsið hefur verið
hugsað sem brjóstvörn samnor-
rænnar menningar gegn
ameriskum áhrifum. Við getum
sjálf séð um okkar menningar-
mál og menningararfleifð og
verndað hana.
1 öðru lagi ber þess aö gæta,
að tilvist Norræna hússins hefur
stuðlað að eflingu ákveðinna
pólitiskra afla i landinu. Starf-
semi þessara aðila fellur saman
við samnorræna baráttu gegn
ameriskum áhrifum. Það þarf
aðskilja á milli heimsvaldapóli-
tikur, sem miðar að þvi aö
ófrægja okkur i augum heimsins
sem amerikaniseraða, og
norræns ótta við að við eigum i
vök að verjast i þvi efni.”
Gylfi Þ. Gislason:
Þannigvarð hugmyndin
að Norrœna húsinu til
Ég efast um, að það sé
nokkurs staðar skráð, hvernig
og hvenær hugmyndin að bygg-
ingu Norræna hússins varð til.
En svo er mál meö vexti, að
sumariö 1960 var haidinn hér I
Reykjavlk fulltrúaráðsfundur
Norrænu félaganna. A þeim
fundi var sænskur prófessor I
hagfræði, Ingvar Svennilson. A
fundinum varpaði hann fram
þeirri hugmynd, að Norður-
löndin byggðu hér i Reykjavik
hús, sem vera skyldi miöstöö
samskipta islands og hinna
Norðuriandanna og annast
kynningu á menningu Norður-
landaþjóöanna.
Svo vildi til, aö Menningar-
málanefndin, sem var sam-
starfsnefnd Norðurlandanna
um menningarmál og fyrir-
rennari þeirrar menningar-
málanefndar Noröurlandaráðs
sem nú starfar, hélt einmitt
fund hér i Reykjavik um sama
leyti, en Invar Svennilson var
einnig i henni.
Menntamálaráöuneytiö bauð
Menningarmálanefndinni til
kvöldverðar 1 Ráðherra-
bústaönum. Ég var litils háttar
kunnugur Svennilson, og sagði
hann mér frá þessari hugmynd.
Þaö féll i hans hlut aö þakka
fyrir matinn, og lét hann þá
þessarar hugmyndar frá full-
trúaráðsfundinum getið.
Ari sföar hafði verið samin
álitsgerð um máliö á vegum
Norrænu félaganna, og var hún
send Menningarmálanefndinni.
Hún skipaði sérfræðinganefnd i
máliö.og var formaður hennar
Bent A. Koch, sem nú er for-
Gylfi Þ. Gislason.
stjóri Ritzau-fréttastofnunnar i
Danmörku, mikill áhugamaður
um norræna samvinnu og
islensk málefni.
Bráðabirgðaskýrsla þeirrar
nefndar var lögð fyrir þing
Norðurlandaráðs i Helsingfors i
mars 1962 og samþykkti ráðiö
ályktun, þar sem lýst var stuðn-
ingi viö málið. Endanlega
skýrslu sendi nefndin frá sér um
haustið og var hún lögð fyrir
rikisstjórnirnar á Norðurlönd-
unum öllum.
í janúar 1963 var mennta-
má1aráðherrafundur i
Stokkhólmi. A þeim fundi var
tekin ákvörðun um byggingu
hússins og ákveðiö að skipa
byggingarnefnd. Formaður
hennar varð Eigil Thrane,
deildarstjóri i menntamála-
ráðuneytinu danska.
Frægasti húsameistari á
Noröurlöndum Alvar Aalto, tók
að sér að teikna bygginguna.
Hann kom hingað til þess aö
athuga aðstæður, en Háskólinn
haföi veitt kost á lóð undir húsiö
á háskólasvæðinu. Mér er það
minnisstætt, hversu fljótur
Aalto var aö velja húsinu stað
og ákveða i meginatriðum,
hvernig það skyldi vera. Fram-
kvæmdir hófust 1965, og kom
Aalto hingað tvisvar sinnum
sjálfur til þess að fylgjast með
þeim, en hægri hönd hans viö
verkið allt var Ilone Lehtinen,
og kom hún hér margsinnis.
Húsið var vigt 1968 að við-
stöddum norrænum ráðherrum
og fleiri gestum. Einu atviki frá
vigsluhátíðinni gleymi ég ekki.
Peter Mohr Dam, lögmaður
Færeyinga, var meöal boðs-
gesta. Þegar fánar voru dregn-
ir að húni fyrir framan
húsið komst ég ekki hjá þvl aö
veita þvi athygli, að Dam, sem
var orðinn nokkuð aldraður
maður, varö mjög hræröur. Mér
sýndisthann tárast. Um kvöldið'
sagöi hann mér, að þetta hafi
verið i fyrsta skipti sem hann
hafi séö fána Færeyja dreginn
að húni erlendis viö hlið fána
allra Norðurlandanna. Sonur
hans, Atli Dam, sem nú er lög-
maður Færeyinga, hefur sagt
mér, að faöir sinn hafi oft
minnst þessa atviks.
Nú, á tiu ára afmæli Norræna
hússins, er ánægjulegt að geta
sagt með sanni, að björt
ustu vonir, sem tengdar vorú
húsinu i upphafi, hafa ræst. Það
hefur verið ómetanlegur aflvaki
i samskiptum Islands og hinna
Noröurlandanna. Sjálfter húsið
stórkostleg bæjarprýöi. Enn
mikilvægara er þó allt það
menningarstarf, sem þar fer
fram innan veggja.