Tíminn - 19.10.1969, Síða 4

16
TIMINN
SUNNUDAGUR 12. október 1969
Hópstarf lækna - bætt
heilbrigðisþjonusta
Aliir hafa komið á læknabiðstofur hér í borginni.
Þær ern venjulega þéttskipaðar og þar situr fólk og bíð-
’ir lon og don eftir að fá viðtal við lækni. Flest sæmilega
heilbrigt fólk er löngu hætt að leita læknis þótt það finni
fyrir einhverjum smákvilla. Og verði það raunverulega
veikt kostar það mikinn tíma og gremju að ná sambandi
við réttan lækni og ef til vill fara til rannsókna hingað
og þangað um borgina. Það er áreiðanlega ekki of rúmt
reiknað að hálf önnur milljón króna fari í súginn mán-
aðarlega ef einungis er miðað við það vinnutap, sem
verður af því að fólk situr og bíður í biðstofum lækna
hér í Reykjavík. — En það er fleirum en almenningi,
sem finnst farið illa með tíma sinn í sambandi við lækna-
þjónustuna. Miklar endurbætur hafa verið gerðar á nær
öllum sviðum heilbrigðismála á undanfömum árum
nema almennri læknisþjónustu. Aðstaða heimilislækna
í Reykjavík til starfa er mjög ófullnægjandi og úrelt,
og þarf að ráða bót á því. T. d. er sjálfsagt mál að skipta
borginni í læknisþjónustuhverfi. Það er fáránlegt að
hugsa sér alla ,,praktíserandi“ lækna í borginni i sjúkra-
vitjunum uppi í Breiðholtshverfi á sama tima, en það
er fræðilegur möguleiki við núverandi skipulag.
VTfirvöld heilbrigðismála
borgarinnar hafa þegar komizt
að niðurstöðu um að breytinga
sé þörf í þessum málum og
ákveðnar hugmyndir um þær
verði settar fram, sem miða
að því að komið verði á hverfa-
skiptingu og læknamiðstöðv-
um. Nefnd hefur verið skipuð
til að sjá um að hrinda þess-
um áætlunum í framkvæmd, og
ríður nú á að það dragist ekki
alltof lengi. Og hvað segja
læknar um þessi mái? Um það
fengum við nokkra hugmynd
er við ræddum nýiega við ung-
an lækni, ísak G. Hallgríms-
son, sem starfar sem heimilis
læknir í Reykjavík. En hann
flutti erindi um þetta efni á
læknaþingi fyrir skömmu.
— Hvernig er heimilislækna
þjónustu hér í borginni háttað
nú?
—í samnimgi Læknafélags
Reykjavíkur og Sjúkrasamlags
Reykjavíkur um skyldur heim
ilislækna segir svo m.a.:
,,Þeir læknar, sem hafa yfir
500 númer sem heimilislækn-
ar, skulu hafa lækningastofu
og vera til viðtals a.m.k. 1%
kJst. 4 daga í viku á tíman-
um frá kl. 9—17. Á laugardög-
um a.m.k. 1 klst. og sjötta daig
vikunnar a.m.k. 1 klst. á tím
anum frá kl. 17—19.“ Hér er
átt við lágmarkstíma og segir
því ekkert um vinnutíma heim
ilislækna.
Hugsum okkur heimilislækni
með fullan númarafjölda.
Hann hefur starfað nokkur ár
og er farinn að kynnast sínum
skjólstæðingum. Daglega koma
á stofu til hans um 20 manns
stundum færri, oft miklu fleiri.
Sumir eru stuttan tíma, aðrir
lengri eins og gengur, en ég
held, að hver sjúklingur dvelji
að jafnaði ekki minna en 15
mín., og á ég þá við, að sjúkl-
ingur fái viðtal og þá skoðun,
sem hann þarfnast hverju sinni.
Læknar í Voss í Noregi,
sem unnið hafa í hópstarfi eitt
ár, athuguðu eina vikuna hve
mikill tími færi f hvert viðtai
á stofu, og kom í ljós, að
tveir þeirra, sem enga hjálp
höfðu af hjúkrunarkonu og rit
urum, þurftu 28 mín, að jafn-
að'i. en það gerir rúmar 9 klst.
á stofu á dag. ef miðað er við,
að 20 sjúklingar komi. Hinir
sem hjáíp höfðu, þurftu helm-
ingi styttri tíma, eða 14 mín.
Það má skjóta því hiér inn í að
algert lágmark er að hver
læknir hafi að meðaltali 1 að-
stoðarstúlku. Norðmenn telja
raunar nauðsynlegt að 1% að-
stoðarstúlka sé á móti hverjum
lækni. Þessa hjálp vantar nær
alveg hér. Það er því ekki
fjarri lagi að áætla að 15 mín.
fari í hvert viðtal að jafnaði.
en það þýðir, að heimilis-
læknir þarf að vera ótruflaður
á stofu a.rn.k. 5 klst. á dag
Þessi sami læknir fer að jafn-
aði í 5—10 vitjanir daglega.
Þessi tala er trúlega nær 10
ef samvizkusamlega er umnið, en
vitjunum sínum getur lækmr-
inn fækkað með því t.d. að
gefa lyfseðla símleiðis, sem of
oft er léleg læknisfræði og þarí
ekki að ræða. Læknir, sem um
árabil stundaði heimilislækn
ingar í Reykjavik og hafði að
jafnaði 700 númer, sagði mér,
að hann hefði sjaldan farið j
færri vitjanir á dag en 7.
Lágmarksvinnutími lækna
8y2 klst.
Ef heimilislæknir fer nú t.d.
í 7 vitjanir á dag, dreifðar um
borgina, tel ég 2—3 vitjanir
á klst. það mesta, sem hann
annar, því hér verður hann að
vinna af sömu alúð og sam
vizkusemi, sem endranær. Vitj
anir vaktlæknis, sem ekur um
RÆJl VIÐ ÍSAK G.
HALLGRÍMSSON,
LÆKNI
borgina með vönum bflstjóra
verða í mesta lagi 4 á klst.,
enda þótt hann gefi sér ekki
nemá minnsta hugsanlegan
tíma við beð hvers sjúklings.
Heimilislæknirinn þarf því að
verja a.m.k. 2—3 klst. í vitj-
anir á dag. Hann hefur síma-
viðtalstíma 1 klst. og að flestra
dómi þarf hann J/a—l klst.
í viðbót. enda símaiviðtöl allt
frá 20—50. Síðan fer* 1
klst. í að hringja símaiyfseðla.
Sem sagt, lágmarksvinnutími
er sem áður er getið a. m. k.
8% klst. á dag, og þá er ótalið
margt fleira, er þarf að gera
á stofu auk venjulegs viðtals
tíma, og nægir í því samhandi
að geta nauðsynjar til faglest-
urs í a.m.k. 1 klst. á dag.
Hvort heimilislæknar í
Reykjavík vinni eitthvað líkt
þessu, get ég ekki sa-gt með
vissu, en miðað við þá aðstöðu,
sem þeir almennt hafa, álit ég,
að þeir skili starfi sínu sam-
vizkusamlega, ef vinnudagur
þeirra er eitthvað líkur því,
sem áður er getið.
Á öðrum stað segir í samn-
inigum: „Gegn föstu árlegu
gjaldi, skal almennur heimilis-
lœknir veita þeim samlags
mönnum, sem hafa valið hann,
svo og börnum þeirra, alla þá
læknishjálp, sem telst til heim
ilislæknisstarfa, en þau eru vitj
anir til heimilis sjúkliniga og
venjuleg sjúkraviðtöl og skoð-
anir, rannsóknir og aðgerðir á
lækningastofu.“ Hver er þá sú
aðstaða, sem hann hefur, og sú
þjónusta, sem hann getur
veitt?
Heimilislæknirinn flytur
venjuiega inn á stofu,
sem aldrei var hugsuð sem slík
með tilliti tM stærðar, innrétt-
ingar og hvers konar útbún-
aðar. og því til daemis skulum
við nefna Domus Medica, sem
er eina húsið á íslandi, sem
byggt var með það fyrst og
fremst í huga, að þar störf
uðu læknar, m.a. heimMislækn-
ar. Ég hef ekki komið auga á
það, að aðstaða heimilislækn-
is í þessu húsi sé á nokkum
bátt betri en víðast annars
staðar hjá heimilislæknum
nema hér mun líklega eitthvað
betra að fá bílastæði. Ekki
dettur mér í hug að draga úr
ágæti og nauðsyn bMastæða,
en ef fjölgun þeiiTa er það
eina, sem hefur verið bætt í
heimilislæknaþjónustunni í
Reykjavík. þá er eitthvað að.
Ég veit ekki um neinn heimil
islækni í Reykjaivík, sem hef-
ur aðstöðu til þess að gera að
gagni einföldustu rannsókriir á
Móði, þvagi og saur, sem ég
tel sjálfsagt, að hann geti gert.
Fullkomin spjaldskrá með
heilsufars- og sjúkrasögu.
Ég veit engin dæmi til þess,
að heimilislæknar í Reykjavík
haldi spjaldskrá, sem eitthvað
vit er í, enda hafa þeir engan
tíma tM þess, þar á ég við
spjaldskrá. sem í er að finna
góða heilsufars- og sjúkrasö^u.
þar sem í er að finna hvert
það vik, sem gert er fyrir sjúkl
inginn, hvort heldur er á stofu
eða í heimahúsi. Það gagnar
mér ekkert, þegar ég leysi aí
starifsbræður mína, að þeir vití
aUt um sjúfclinginn, ég veit
ekkert um hann.
Flestir, ebki nærri allir al-
mennir læknar munu hafa ein-
hverja símaþjónustu, um aðra
hjálp er ekki að ræða, og sýn
ist mér þvi áðstoð þeirra vera
í algeru lágmarki. Ég veit ekk:
um neinn heimilislækni i
Reykjavík, sem vinnur við þá
aðstöðu varðandi húsnæði,
tækjaútbúnað og aðstoð a
stwfu, ^ sem honum er sæni-
andi. Ég er ekki að segja. a?
sérfræðingar geri það frem-
ur. Nú verð ég að játa, að é?
hef ekki gengið á milli koUega
iminna og kynnt mér þet.éa
nema að mjög litlu leyti. en
ég veit, að með því að sinna
sjúklingum sínum eins og és
gat um áðan, þá er ekkJ til
neins að hafa þá aðstöðu. sero
honum sæmir. þvd hann kemst
efcki yfir að færa sér hana í
nyt við núverandi skipulag.
Heimilislæknirinn í dag
vinnur að minum dómi vel að
svo mikhx leyti sem hann get
ur, hann vinnur hins vegar við
fcerfi. sem er að öllu leyti úr-
elt og óviðunandi. Harm vinn-
ur skipulagslaust án nokkurr
ar hagræðingar, hann vinnur
einn og í litlu samstarfi við
starfsbræður sína. Hinn fa?
lega einangrun, sem flestum
héraðslæknum er sem þyrmr >
augum af skiljínlegum ástæð-
um. virðist sannarlega einnig
vera fyrir hendi meðal lækna
í Reykjavík. Aðstöðu- og skipu
lagsleysi, sem heimilislæknir-
inn vinnur við, kemur í veg
fyrir að hann nái þeim árangn
í starfi, sem menntun hans leyf
ir og útilokar þá gleði og full
nægingu í starfi, sem honum er
nauðsynleg.
Óþarfi er að segja frá bvi
hvert óhaigræði núverandi