Tíminn - 22.10.1969, Side 1

im. — Miðvikudagur 22. okt. 1969. — 53. árg.
M INN
BANKIi
Framleiðsla á Fresca, Orange og Valash engin sem stendur
SALA Á GERVISYKUR-
DRYKKJUM STÖDVAST
SB-Reykjavík, þriðjudag.
& Eins og kunnugt mun af fréttum, hafa niðurstöður rannsókna á gervisykurefninu Cykla-
mat valdið skelfingu víða um heim, en nú þykir víst, að efnið geti valdið krabbameini.
í Sunday Times er jafnvel gengið svo langt, að líkja efni þessu við Thalidomide, en til-
raunir með Cyklamat á dýrum eru sagðar hafa leitt í Ijós, að fóstur fæðist mjög van-
sköpuð vegna áhrifa frá efninu, og þá á svipaðan hátt og af völdum Thalidomide á sín-
um tíma.
& Hér á landi hefur Cyklamat nær eingöngu verið notað í sykurlausa gosdrykki. Blaðið
fékk þær upplýsingar > dag, að allir framleiðendur drykkjanna hefðu nú hætt notkun
efnisins og biðu átekta.
Mary Jo Kopechne
Neita tveim
jarðarförum
NTB-Wilkes Barre, þriðjudag.
Lögreglustjórinn í Edgartown
í Massachusetts, sagði fyrir
rétti í gær, að þegar hann hefði
kafað niður að bíl Edwards
Kennedys, eftir slysið í júlí s.l.
hefði hann alls ekki orðið var
við neina blóðflekki í fötum
Mary Jo Kopechne, en fram var k
haldið, að blóð hefði verið í
vitum líksins og fötum. Héráðs-
dómarinn, Edmund Dinis hefur
farið fram á, að líkið yrði graf
ið upp ,og krufið, í þvi skyni
að fá svör við ýmsum spurning
um í sambandi við slysið, en
foreldrar Mary Jo hafa neitað
því.
Faðir Mary Jo Kopechne,
sagði í gær í réttarhöldunum
um málið, að bæði hann og
kona hans væru því mótfallin,
Framhald á bls. 14.
Verksmiðjan VMlfell hefur nú
. tæpt ár framleitt sykurlausa svala
drykkinn Fresca hér á landi.
Framkvæmdastjóri verksmiðjunn-
ar, Pétur Björnsson, sagði á fundi
með fréttamönnum í dag, að
Vífilfell hefði í gær, mánudag
hætt framleiðslunni, eftir að skeyti
hefði borizt frá Ameríku, þar
sem farið var fram á stöðvun.
Stjórn Coca-Cola félagsins til-
kynnti, að þar sem Bandaríkja
stjórn hefði tekið þá ákvörðun, að
banna notkun Cyklamats í gos-
drykki, ósfcaði félagið eftir því
að framleiðslu Fresca í núverandi
mynd yrði hætt þegar í stað um
allan heim. Pétur kvað þetta þó
ekki þýða, að Fresea yrði ekki til
’ lengur," heldur yrði framleiðslan
1 tekin upp aftur með nýjum sykur
Vormúlum. Má benda þeim á, sem
ekki mega neyta sykurs í gos-
drykkjum, að fyrirliggjandi birgð
ir af Fresca eru mjög takmarkað
ar.
Þegar heilbrigðismálaráðherra
Bandaríkjanna, Mr. Findh til
kynnti ákvörðun stjórnarinnar, tók
hann sérstaklega fram, að ekkert
hefið komið fram, sem benti til
þess að Cyklamat gæti valdið
krabbameini í mönnum. Tilrauna
dýrunum, sem þykja hins vegar
sanna það, að efnið væri krabba
meinsvaldur, mun hafa verið gef
inn óhemju stór skammtur af
Cyklamiat. í Sunday Times, er
sagt, að þegar efninu hafi verið
dælt í hænuegg, hafi árangurinn
orðið sá, að ungarnir komu úr
eggjunum með aðeins stúfa í stað
vængja eða fóta, en vanþroskaðir
limir voru einmitt aðaleinkenni
Thalidomide-barnanna á sínum
tíma.
Sanitas-verksmiðjan hefur að-
eins notað Cyklamat í eina af
framleiðsluvörum sínum, eða
Orangegosdrykk. Sigurður Waage
framfcvæmdastjóri verksmiðjunn-
ar, tjáði blaðinu í dag, að fram
íeiðslunni hefði verið hætt hjá
þeim og nú væri þess beðið, að
heilbrigðisyfirvöldin létu frá sér
heyra um málið. — Magnið af
Cýklamat í drykknum er sáralítið
til þess að gera, en okkur dettur
ekki í hug, að vera með efni,
sem talið er viðsjárvert.
Sigurður kvað markaðinn hafa
verið góðan fyrir þennan drykk,
þar sem fólk, sem vildi grenna
sig, drykki talsvert af hpnum, svo
og sykursýkissjúklingar.
Sana-verksmiðjan á Akureyri
vairð fyrst tíl að framleiða sykur
lausan drykk á íslamdi, þ. e. Val-
ash, en þar hefur það ekki verið
framleitt síðan í sumar — sem
betur fer, sagði Börkur Eiríksson,
sölustjóri, — eftirspurnin eftir
Thule-ölinu var svo mikil að við
urðum að láta Valashið þoka í
bili, en við ætluðum að halda
framleiðislunni á því áfrarn, nema
það verði nú bannað. Við bíðum
bara og sjáum, hvað gert verður
f málinu af íslenzkum yfirvöldum.
Við höfum enga tilkynningu feng
ið frá útlöndum enniþá, sagði Börk
ur að lobum.
Þorkeil Jóhannesson, prólfessor,
sem stafar í eiturefnanefnd Rík-
isins sagði, að hann teldi þetta
efni, Cyklamat mrjög lítið eitrað
og ekki væri ástæða til að óttast
neitt. Hér á landi hefur þetta
efni verið tiltöMega mjög lítið
notað, en Bandarífcjamenn hafa
neytt mjög mikils af Cyklamat í
matvælum, enda er mikið um of-
fitu þar í landi. Þetta er allt
annað mál í Bandarfkjunum, en
hér heima, sagði Þorkell og
bvaðst að lokum vilja benda fólki
á, að 1. janúar n. k. ganga í
gilai á íslandi ný lög, sem kveða
á um, hvaða efni skulu leyfð til
matvælaframleiðislu hér á landi
og þar mun verða séð fýrir þess
um málum.
Stjórn Landsvirkjunar birtir yfirlýsingu um verö Búrfellsorku
Fátt um svör við ákæru
um „fjármálahneyksli"
EJ-Reykjavík, þriðjudag.
ic I umræðum á Alþingi í gærkvöldi ræddi Magnús Kjartansson
um Búrfellsvirkjun og það, sem hann nefndi „eitt stórfelldasta stjórn-
mála- og fjármálahneyksli, sem gerzt hefur hér á landi“. Fullyrti hann
að í júní í sumar hefði byggingarkostnaður farið 25% fram úr áætlun,
reiknað í Bandaríkjadölum, að framleiðslukostnaður í kílóvattstund
væri sem stendur 45 aurar — eða um helmingi hærri en söluverðið
til álbræðslunnar í Straumsvík. Sagði hann, að samkvæmt þessu væri
greiðsla álbræðslunnar fyrir raforkuna á ári „um 120 milljónum króna
undir kostnaðarverði.“ Einnig sagði hann ,að þegar Búrfellsvirkjun
næði fullum afskriftum yrði söluverðið til álbræðslunnar á ári 45
milljónum króna undir framleiðsluverði.
■k í dag barst blaðinu síðan yfirlýsing frá Jóhannesi Nordal,
stjórnarformanni Landsvirkjunar, og Eiríki Briem, framkvæmdastjóra
hennar, þar sem fjallað er um mál þetta. Þessi yfirlýsing fer hér
á eftir, en athygli vekur í sambandi við hana, að í öllum tölum er
míðað við virkjunina fullgerða — en það verður hún fyrst á árunum
1973—’74. Er því í rauninni ekki svarað með tölum þeirri fullvrðingu
Magnúsar, að framleiðslukostnaður á kílóvattstund sé nú sem stendur
45 aurar.
★ Þó er þetta óbeint játað, því í yfirlýsingunni stendur að fyrr eu
virkjunin sé fullgerð, „mun virkjunin að sjálfsögðu ekki geta staðið
undir fullum afskriftum, því að fyrst í stað er virkjunin ekki nema
hálfnýtt en langmestur hluti kostnaðarins áfallinn. Þetta var að
sjálfsögðu ávallt vitað og er síður en svo nýtt fyrirbr.igði um vatns-
aflsstöðvar“. Og svo er enn áfram haldið: „Að sjálfsögðu hefðu
byrjunarörðugleikarnir orðið miklu meiri, ef stækkun álbræðslunnar
og virkjunarinnar hefði ekki verið flýtt“. Þetta segja forráðamenn
Landsvirkjunar mi um hinn „fullkomna“ samning, sem gerður var
upphaflega um álbræðsluna og raforkusöluna til hennar.
•Ar Ingólfur Jónsson ræddi þetta mál í umræðum um raforkumál á
Alþingi i dag. Vitnaði Ingólfur í þessa yfirlýsingu Eiríks Briem og
Jóhannesar Nordal, og urðu um það nokkrar orðahnippingar milli
hans og Magnúsar Kjartanssonar. f sambandi við þær umræður vakti
Þórarinn Þórarinsson athygli á því, að samkvæmt samningum við
álbræðsluna, fengi Búrfellsv,irkjun 2,5 niilis, en Norðmenn hefðu samið
á sama tíma um 3,2 mills. Norðmenn hefðu þannig fengið 28% meira
verð fyrir raforkuna. Samkvæmt upplýsingum, sem nýlega birtust
í Morgunblaðinu myndi Búrfellsvirkjun fá 270 millj. króna á ári fyrir
raforkuna eftir 1974, eða þegar orkusamningurinn kemur til fullra
framkvæmda, og mætti sjá á því að Búrfellsvirkjun myndi fá 75
milijónuni króna meira á ár.i, ef náðsl liefðu jafn hagstæðir samningar
og Norðmenn uáðu á sínum tíma,
Framhald á bls. 14
Aðsf o8a r ba n kast j óra-
staSa við Landsbank-
ann veitt 30. okt.
SEYTJÁN
SÆKJA UM
STÖÐUNA
EJ-Reykjaivík, þriðjudag.
Deila virðist í uppsiglingu
um veitingu í stöðu aðstoðar-
bankastjóra við Landsbanka fs
lands. Er það staða sú, sem
losnaði þegar Björgvin Vilmund
arson varð bankastjóri í stað
Jóns Axels Péturssonar. Þegar
umsóknarfrestur rann út, höfðu
17 rnenn sótt um starfið —
allt reyndir bankastarfsmenn
nema einn, Björgivin Guðmunds
son, viðskiptafræðimgur.
Óttast starfsmenn bankans,
að um pólitísfca embættisveit-
ingu verði að ræða og Björgvin
því valinn, þótt meðal annarra
umsækjenda séu reyndustu
starfsmenn bankans.
Hafa starfsmenn bankans í
huga að knýja á um það, að
bankastarfsmður verði fyrir val
inu.
Embætti þetta verður að öllu
óbreyttu veitt fyrir mánaðamót
in.