Vísir - 23.03.1979, Blaðsíða 9

VÍSIR
Föstudagur 23. mars 1979.
Bandariskir landgönguliöar ganga á land i Töttdal I Noröur-Þrándalögum I æfingu NATO-herja, og nota bæöi landgöngupramma og skriödreka
Grátkonur á afmæii
brlátíu ára friðar
Ljóst er aö fbúar Vestur-
Evrópu mega fagna þvi á næstu
dögum, aö tekist hefur meö
tilvist Atlantshafsbandalagsins
aö halda friöinn i 30 ár meöal
þjóöa, sem áöur létu fá tækifæri
ónotuö til aö efna til styrjalda,
m.a. tveggja á þessari öld. Eins
og Islendingar eru sjálfsagöir
aöilar aö samræmdum aögerö-
um Evrópu sjálfri sér til bjarg-
ar, eru þeir virkir þátttakendur
i varnarbandalagi rikja er
liggja aö Atlantshafi. Hagsmun-
ir eyþjóöar eru ótviræöir þegar
kemur aö viöleitni til friöar,
enda er sannast mála, aö striö i
Evrópu hefur ævinlega þýtt
stórar kárinur fyrir Island.
Hörmulegt mannfall meöal
sjómanna i siöasta striöi færöi
okkur heim sanninn um aö
héöan af veröur ekki komist hjá
mannfórnum komi til heims-
átaka hvaö sem hlutleysisvilja
og hlutleysisyfirlýsingum liöur.
Þaö er þvi sérstök ástæöa til aö
minnast þess, aö samstaöa
Evrópurikja innan Atlantshafs-
bandalagsins hefur þýtt frið i
Evrópu vestanveröri hálfan
mannsaldur.
Sem samstarfs og samvinnu-
aöili um varnir Vestur-Evrópu
út á viö hafa Islendingar orðiö
aö leggja sitt af mörkum i þágu
varðstööunnar. Meö mikilli ein-
ióldun væri hægt aö segja aö
þátttaka okkar i þessum vörn-
um miöaöist einkum viö þarfir
annarra rikja, t.d. Bandarikin.
Vist er um þaö aö Bandarikjun-
um er vörn i varöstöö á íslandi,
en þaö er öllum öörum þjóöum
ínnan Atlantshafsbandalagsins
lika, svo tilgangslaust er aö til-
taka einstök riki til þess eins aö
geta haldiö þvi fram aö þau
hugsi fyrst og fremst um nokk-
urs konar einkavarnarkerfi á
kostnað annarra þjóöa. Með
sama rétti væri hægt aö halda
þvi fram. aö Vestur-Þvzkaland.
Frakkland og Bretland væru
fyrst og fremst varnarstöðvar
fyrir Bandarikin. Oþægindin,
sem viö höfum af nauösvnlegri
varnarkeöju Atlantshafsbanda-
lagsins i Norðurhöfum eru auö-
vitaö smámunir hjá þeim óþæg-
indum, sem biöu okkar ef sú
varnarkeöja rofnaöi.
Þaö má deila um hina reikn-
ingslegu stööu okkar varöandi
þann tilkostnaö, sem aörir
veröa aö bera vegna varna á
Islandi, sjálfsviröingu okkar i
þvi sambandi og hvernig sá
hluti er metinn, sem viö þó
leggjum af mörkum, sem er
land og landsgagn. Eölilegast
væri aö viö legöum af mörkum
fjármuni til varnarstarfsins,
sem miöuöust viö fjölda lands-
manna hverju sinni — og þá
meö hliösjón af mannfjölda
annarra þjóöa innan bandalags-
ins, en fengjum á móti fjármuni
fyrir þá aöstööu, sem hér er
veitt. Þeir reikningar væru ekki
spurning um tap eða gróöa
heldur mundur þeir sýna hreint
borö þegar upp væri staöið og
efla vitund okkar um virka þátt-
töku.
Landráð* ögranir og
þjónkun
Aö visu eiga ekki allir lands-
menn sama mál I þessu efni.
Tvö pólitisk kerfi I mynd heims-
velda takast á I heiminum, og
halda helzt friöinn meö þvi að
vera jafnan svo hættuleg hvort
ööru, aö ekki kemur til mála aö
hefja heildarátök þrátt fyrir
heitstrengingar og þunga brýn.
A innlendum vettvangi hafa
stofusælir baráttumenn löngum
klappaö þann steininn, eöa s.l.
þrjátiu ár. aö meö þátttöku i
Atlantshafsbandalaginu væri
veriö aö fremja landráö, ögra
Sovétrikjunum og ganga á vald
Bandarikjunum. Ekkert af
þessum stóru oröum hefur rætzt
á þrjátiu árum, og hefur þó
stundum þurft styttri tima til aö
sanna pólitiskar kennisetning-
ar. Viö erum betur sett i sam-
félagi þjóöanna nú en nokkru
sinni áöur, og höfum m.a. haft
heillavænlega forustu fyrir
nvrri lögsögugerö um landhelgi
þar sem m.a. kom i ljós aö eng-
inn er annars broöir i hags-
munaglimum. Samt unnum viö
sigur I landhelgismálinu þrátt
fyrir andstööu þjóöa innan
bandalagsins. Hvergi hefur lik-
lega sannast rækilegar en i
þeim stórdeilum, sem uppi voru
á ýmsum stigum landhelgis-
málsins, aö Islendingar eru
engra þjóöa leppar.
Engir strigapokar
Þrjátiu ára friöur á þvi
heimssvæöi, sem viö tilheyrum
er i rauninni nægileg rök fyrir
neöanmáls
Indriöi G.
Þorsteinsson
skrifar
þvi, aö við völdum rétt þegar viö
ákváöum aö taka þátt I varnar-
bandalagi Vestur-Evrópu. Okk-
ur hefur fleygt fram á þessum
tima i efnalegu og menningar-
legu tilliti, og berum engin
merki þess aö viö séum undir-
okuö af stórveldum. Til hliö-
sjónar eru svo þjóöir. þar sem
fólk i hafnarborgum gekk
a.m.k. til skamms tima meö
strigapoka vaföa um fætur til aö
verjast vetrarkuldum. Viö höf-
um ekki þurft aö gripa til
Ungverjalandsuppreisnar til aö
freista þess aö ná rétti okkar og
hér hefur ekki þurft aö gripa til
aðgeröa eins og i Tékkósláviku
1968.
Með skáldaösku í hárinu
Samt sem áður þykir nokkr-
um einstaklinpum ástæöa ti! aö
nnnnast þrjátiu ára afmælis
triöar i Vestur Evrópu og þátt-
töku Islands i Atlantshafs-
bandalaginu meö þvi aö varpa
einskonar skáldaösku I hár sitt i
viku eöa svo i einu
menningarhúsi borgarinnar, og
eru þar kvaddir til þeir sem
vilja — og voru þó fleiri boönir.
Þessar hátiöarstundir minna
meö nokkrum hætti á þá
örvæntingarfullu tima, þegar
heimurinn reis raunverulega á
rönd viö innrásina i Pólland
haustiö 1939, og margir voru til-
kvaddir hér á landi til aö meta
ástandið opinberlega og meö
nokkrum trumbuslætti. Þá, sem
allar götur slðan, var hinu striö-
andi hátiöarliöi fyrirmunaö aö
draga réttar ályktanir megin-
atriöum og aukaatriöum, og
lenti áöur en yfir lauk i hreinum
ógöngum, alveg eins og er nú,
þegar ekki má á milli sjá, hvort
veriö er aö harma þrjátiu ára
Iriö eöa fagna þvi aö gamla
jórturtuggM skuli enn vera viö
lýöi til aö halda viö hinni
pólitisku glób I trúum fylgj-
endum, sem hafa meö sér þeim
mun meiri hátiöarhöld sem
minna fæst rætt um hugðarefni
þeirra I þeim rlkisstjórnum,
sem myndaöar hafa veriö til aö
koma á nokkurri tvisýnu um
Atlantshafsfriðinn.
Hinir brúklegu pennar
En þetta fólk hefur sjóast I
hernaðarspekinni allt frá þvi aö
lorverar þess fögnuöu vináttu
og griðarsáttmála Hitlers og
Stalins. Griðarsáttmálinn var
túlkaður sem „stórsigur” yfir
nasistum, enda hefði tekist meö
honum að rjúfa heimsbandalag
fasista. Þessi upprifjun birtist
nýlega i bók frá Fjölva og segir
orörétt: ,,A næstu dögum
útfæröu þeir þennan skilning
sinn nánar. Þeir túlkuöu samn-
inginn svo aö nú væru Þjóöverj-
ar einangraöir og þýddi ekki
lengur aö fara i striö ,,út af
Danzig-málinu”, en aöeins
nokkrum dögum siöar kom í
Ijós. aö Þjóðverjar réöust á Pól-
land og tóku Danzig.” Þá var
gnðasáttmálinn skýröur meö
þvi aö h ann gæfi Rússum frjáls-
ar hendur til að tryggja sigur
Kinverja yfir Japönum. Ekki
liðu nema nokkrir dagar
þangaö til Rússar sömdu um
vopnahlé viö Japani. Eitt skáld-
iö kvaö svo aö oröi: „Ráö-
stjórnarrikin brjóta meö einum
pennadrætti andkommúnista-
möndulinn, bjarga 400 milljón-
um Kinverja og Hitler leggur
fyrir erkióvininn I Moskvu lyk-
ilinn aö framtiö Evrópu i hendur
bolsévismans”. Gott ef þetta
skáld þykir ekki sæmilega brúk-
legt nú um stundir til upplesturs
á andstæöingahátiö þrjátiu ára
friöar.
Til bjargar Rúmeníu
Þegar tók aö liða ab þvi aö
Sovétrikin réöust inn I Pólland
austan frá sögöu sömu aðilar,
aö Sovétrikin hyggðu ekki á
landvinninga, verkalýösstéttin
heföi enga hagsmuni af þvi aö
leggja önnur lönd undir sig.
„Þess vegna mun æsingamönn-
um ekki veröa aö von sinni um
þaö aö Scvétrikin ráöist á Pól-
land.” Fjórum dögum siðar
hófst atlaga kommúnista aö
Póllandi. Þeir sömdu siöan um
skiptigu landsins viö nazista.
Andartak fengu þessir menn
fyrir brjóstiö og lýstu yfir:
„Margir telja sig sjá i þessu hin
herfilegustu svik sögunnar.” En
svo kom skýringin. Innrás
Rauöa hersins i Pólland haföi
veriö gerð til aö bjarga
Rúmeniu. Siöar kom i ljós aö
Hitler og Stalin höföu lika samið
um Rúmeniu.
Þetta er ekki rifjað hér upp af
illgirni. heldur til aö árétta, aö
mönnum getur missézt jafnvel
þótt þeir áliti sig fædda meö
sannleikann undir tungurótum.
Þrjátiu ára röksemdabrölt gegn
varnarsamtökum þeim, sem viö
höfum kosið aö fylgja er afar
þýöingarlitiö við hliðina á
þrjátiu ára friöi.
Hins vegar þarf engan aö
undra þótt nokkurs tviskinn-
ur\gs gæti i málflulningi
hátlöarrranna á þrjátlu ára
friöarafmæiinu. Þeir eru aldir
upp viö ámóta björgunarstörf
og þau sem beitt var viö
Rúmeniu foröum daga.
IGÞ