Vísir - 20.11.1979, Qupperneq 9

Þri&judagur 20. nóvember 1979

| 1" uM
[ WBm 1 ! L i

I (í.’W! f I ■
wm .
1
11 TlfBPiíjl %
-2 1 1
,,t páfans sal er sælan full, þvi syndagjöldin gefa gull...”
Fjarmál Vatíkansins í
sviösljósinu á kirkjubingi
- en guðfræðin situr á hakanum
Kirkjuþing kaþólsku kirkjunnar, sem haldið er i Róm, hefur vakið athygli
fyrir óvanalega vinnuáætlun. Er mál manna að þátttakendum, 120
kardinálum, hafi mjög komið á óvart sú áætlun sem Jóhannes Páll II páfi
lagði fyrir þingið.
Það er vist tæpast óvenjulegt að hinh nýi páfi, sem nú hefur setið i u.þ.b.
eitt ár, komi mönnum á óvart, en að kirkjuþingið ætti fyrst og fremst að
snúast um fjármál Vatikansins var nokkuð sem hinir frómu kardinálar
bjuggust ekki við. Sagt er að fundir þingsins minni helst á hluthafafund fyr-
irtækis: fyrst er stutt bæn, siðan er pappirarnir teknir fram og menn koma
sér að efninu.
Hallarekstur Vatikans
ins.
Það er nýlunda a& fram fari
opinber umræöa um peninga-
mál Vatikansins. Þaö hefur ver-
ið upplýst að beinn halli á
rekstri Vatikansins nemi allt að
525 milljónum mánaðarlega.
Það lætur ótrúlega i eyrum, þvi
vitað er að þetta litla kirkjuriki
á gifurleg auðæfi um allan
heim. En i Vatikaninu eru glögg
skil dregin milli eigna og svo
daglegs reksturs. Það sem inn
kemur til rekstursins er
smotteri einsog aðgangseyrir og
tekjur af útgáfu frimerkja og
myntar. Vatfkanið þarf hins
vegar aö greiða u.þ.b. 1508
manns laun, bæði i Róm og
annars staðar, kosta útvarps-
stöð Vatikansins og aðra fjöl-
miðla.
Vatikanið á einnig viðskipta-
legra hagsmuna að gæta viöa
um heim en það er ekki reiknaö
inn i eiginleg fjárlög. Þar á
meðal er t.d. skrifstofufyrirtæki
sem ber nafnið IPAB, en það sér
um eignir Vatikansins á
italskri grund. Dagblaðið II
Messagero i Róm hefur stað-
hæft að IPAB velti á hverju ári
milljörðum króna, hvorki meira
né minna en 15 þúsund milljörð-
Um hefur verið giskað á.
Vatfkanið hefur hvorki séð
ástæðu til að játa þessu né neita.
Ameriskar milljónir.
Hið dularfulla fyrirtæki IOR
— Institio Operi Regiligione —
hefur og orðið aðnjótandi mikils
umtals, en það mun i reynd
banki Vatikansins. Forsprakki
IOR er Paul nokkur Marcinkus
en sá mun hafa ýmissa hags-
muna að gæta um heim allan.
ítalska vikuritið L' Espresso
hefur um árabil reynt að fylgj-
ast með fjárreiðum Vatíkansins
og er þar haldiö fram að IOR sé
i miklum metum i Wall Street.
Meðal annars hafi fyrirtækið
nýlega keypt mikið magn
norskra rikisskuldabréfa.
Sömuleiðis er sagt að Vatfkanið
hafi hagsmuna að gæta f olíu-
heiminum.
Marcinkus hefur mjög fært
IOR til nútimahorfs og aölagöað
það peningafyrirtækjum nútim-
ans. A siðasta áratug var það
aðalstarf Marcinkusar að yfir-
færa mikið af peningum
Vatíkansins frá Italiu til ann-
arra áreiðanlegri landa. Sagt er
að allt að 2500 milljarðar króna
hafi þannig verið fluttir til
Bandarikjanna. Aö auki styrkti
hann IOR til þátttöku i Banco di
Roma i Sviss og Luxemburg og
svo Cisalpine Overeas Bank i
Nassau á Bahamaeyjum en
þessir þrir staðir gegna lykil
hlutverki i fjármálaveröldinni.
Vatikanið hefur nú hönd i bagga
með rekstri fyrirtækja einsog
General Food, Chase Manhatt-
an, Colgate, Proctor & Gamble
svo fáeins séu nefnd. Illionois
Bank sér um hagsmuni Vati-
kansins i Bandarikjunum og
þegar allt kemur til alls mun
IOR hegða sér rétt einsog hvert
annað fjölþjóðafyrirtæki.
Vinsældir páfans vega
þungt.
Mönnum verður á aö spyrja —
kaþólskir eður ei — hvaðan allir
þessir peningar koma.
Skýringin er næsta einföld. 11.
febrúar 1929 var loks undirrit-
aður formlegur friðarsamning-
ur milli Vatikansins og Italska
rikisins, hinn svökallaði
Konkordat. Samkvæmt samn-
ingnum afsalaði Vatikanið sér
öllum veraldlegum yfirráðum á
Iraliu sjálfri en fékk i staðinn
skaðabætur sem þá numu 80
milljónum dollara. Þessir pen-
ingar hafa svo verið ávaxtaðir
gegnum árin og er, með tilliti til
þess, ekki að undra þó ýmsir
hafi litlar áhyggjur af halla á
daglegum rekstri Vatikansins.
Þeim halla mun raunar að
mestu leyti mætt með framlög-
um hinna trúuðu og þar vega
þungt hinar miklu persónulegu
vinsældir Jóhannesar Páls. Þvi
betursem mönnum likar við páf-
ann, þeim mun meira gefa þeir
til Vatikansins. Það hefur enda
verið viðurkennt I Vatikaninu aö
Karol Wojtylapáfi hafi slegið öll
met hvað varðar peningagjafir.
A einu ári hefur rikiskassi
Vatikansins fengið að gjöf ekki
minna en 15 milljónir dollara,
segja þeir sem vit þykjast hafa
á.
Það kemur hins vegar mjög
heim og saman við hina pólitisku
stefnu páfans aö svipta að
nokkru hulunni af fjárreiðum
Kirkjurikisins. Páfinn ku vera
fylgjandi réttlátari skiptingu
auðæfa en hingað til og mætti
vel túlka hina opinberu umræöu
um peningamálin sem upphaf
sliks. Allt mun það þó taka lang-
an tima, heila kynslóð páfa ef
það dugir þá til, en þetta er
samt einasta leiðin sem ka-
þólska kirkjan getur sýnt að hún
er reiðubúin til að hefja baráttu
gegn efnahagslegu óréttlæti i
veröldinni.
Guðfræðin situr á hak-
anum.
Þetta atriði er mikilvægt páf-
anum til varnar mikilli og
vægðarlausri gagnrýni sem
hann verður nú fyrir i sivaxandi
mæli, bæði frá lærðum og leik-
um. Jesúitinn Achille d ' Ari
sagði nýlega við blaðamenn
Berlingske Tidende, að burtséð
frá hinum mikluvinsældum páf-
ans og þeirri áherslu sem hann
leggur á félagsleg vandamál, þá
væri Jóhannes Páll II i hæsta
máta klassiskur páfi, guðfræöi-
legar umræður, og framþróun á
þvi sviði hafa nú koðnað niður,
segir jésúitinn. ,,Við fengum
páfa sem getur tulkað skoðanir
sinará núttimalegan hátt,” seg-
ir hann, ,,en við fengum ekki
þann framfarasinnaða páfa sem
við vonuðumst eftir. Málefnum
eins og t.d. giftingu presta og
kvenprestum hefur veriö ýtt til
hliðar og eru þá aðeins nefnd
umtöluðustu viöfangsefnin.”
Aðrir gagnrýnendur páfans —
þó mörgum kaþólikkum sé
ranar meinilla við að gagnrýna
páfa sinn — tala um algera
stöðnun guðfræðilegrar um-
ræðu.
„Það getur beöið,” segja
fylgismenn páfa. „Hin félags-
legu vandamál geta ekki beð-
ið.”