Vísir - 31.01.1980, Blaðsíða 9

p
Fimmtudagur 31. janúar 1980
RÁÐSTEFNA UM STÖÐU VESTMANNAEYJA:
Um siöustu helgi var haldin
ráöstefna i Vestmannaeyjum
um stööu og stefnu kaupstaöar-
ins. Ymsar blikur hafa veriö á
lofti undanfarin ár varöandi at-
vinnullfiö á staönum og margir
halda þvi fram, aö Vestmanna-
eyjar hafi tapaö þvl forystuhlut-
verki sem þær höföu I útgerö og
fiskvinnslu fram aö eldgosinu
1973.
A ráöstefnunni voru skipulega
teknir fyrir allir þeir mála-
flokkar sem varöa atvinnullfiö I
Eyjum og þeim gerö skil I
framsöguræöum og umræöum.
Auk þeirra heimamanna sem
best þekkja til þessara mála,
voru fengnir sérfræöingar frá
Reykjavik til aö fjalla um
ástand fiskistofna fyrir Suöur-
landi og þau atriöi sem snúa aö
fjármögnun atvinnullfsins I
Eyjum.
Þaö kom glögglega fram á
ráöstefnunni, aö stóran hluta
þess vanda sem blasir viö I at-
vinnullfi Vestmannaeyinga, má
rekja til eldgossins, beint eöa
Séð yfir fundarsalinn. Þar var oftast þétt setiö
STJORNVOLD EKKIS1MI0
VIÐ GEFIH FYRIRHEIT
óbeint. Mönnum kom saman um
aö þaö gæti tekiö 15-20 ár
þangaö til byggðarlagiö heföi
jafnaö sig fyllilega á eldgosinu,
og afleiöingum þess aö öll at-
vinnustarfsemi I bænum
stöövaöist gjörsamlega I heilt
ár. Viö þetta bætist, aö stjórn-
völd hafa ekki staöið viö þau
fyrirheit sem þau veittu Vest-
mannaeyingum um aö tjón
þeirra skyldi bætt. Efndir
þeirra loforöa hafa allar veriö I
skötullki.
Mikill áhugi var meöal Vest-
mannaeyinga fyrir þessu ráö-
stefnuhaldi og var fundarsalur-
inn oftast þétt setinn báöa dag-
ana.
Hér á eftir fer stutt yfirlit yfir
þaö helsta sem fram kom á ráö-
stefnunni.
Ástand fiskistofna fyrir
Suðurlandi.
Jón Jónsson, forstjóri Haf-
rannsóknastofnunar, flutti
fyrstu framsöguræöu. Fjallaöi
hún um ástand þeirra fiski-
stofna sem mikilvægastir eru
fyrir fiskveiöar Eyjamanna.
Jón rakti þá þróun sem oröiö
hefur varöandi stærö þorsk-
stofnsins og kom þar margt at-
hyglisvert fram. Argangurinn
frá 1922 ersá stærsti sem gengið
hefur á Islandsmið og kom þaö
fram I þvi, aö þorskaflinn hefur
aldrei veriö meiri en I kringum
1930. Eftir 1955 hefur stofninn
fariö hraöminnkandi.
Jón sagöi það álit Hafrann-
sóknastofnunar, að hrygningar-
stofn þorsksins væri núna tæþ-
lega 300 þúsund tonn og væri þaö
10% meira en áætlaö var I fyrra.
Ef haldiö væri sömu sókn I
stofninn og viögengist hefur,
veröur hann kominn niöur I 200
þúsund tonn áriö 1981. Aö sögn
Jóns leggur Hafrannsókna-
Jón Jónsson
stofnun til, aö heildarveiðin fari
ekki yfir 300 þúsund tonn I ár.
Meö þvl móti héldi uppbygging
stofnsins áfram og gæti hann
náö 500 þúsund tonnum áriö
1983.
Þá kom fram I máli Jóns, aö
ýsan er sú tegund nytjafisks
sem mest hefur sýnt fram á þau
áhrif sem friöunaraðgerðir
hafa. Eftir 1975 hefur stofninn
fariö stækkandi og tillögur Haf-
rannsóknastofnunar kveöa á um
60 þúsund tonna veiöi I ár.
Jón var meöal annars spuröur
aö þvl hvort nýjustu upplýs-
ingar um stærð þorskstofnsins
bentu ekki til þess aö „Svarta
skýrslan” væri úr gildi fallin.
Svaraöi hann þvl til aö svart-
asti punktur „Svörtu skýrsl-
unnar” hefði veriö um stærö ár-
gangsins frá 1972, en I skýrsl-
unni var hann mjög vanmetinn
og aö þvi leyti væri hún úr gildi
fallin.
Útgerðin.
Margir tóku til máls um stööu
útgerðarinnar I Eyjum og varö
mönnum sérstaklega tiörætt um
þá fækkun sem oröið hefur I
bátaflotanum á undanförnum
tveimur árum, en bátum hefur
fækkaö um 25% á þeim tima.
Hilmar Rósmundsson taldi
þessa þróun mjög alvarlega, en
taldi ástæöuna fyrir henni ein-
faldlega þá, að grundvöllurinn
fyrir útgerö væri aö bresta.
Nefndi Hilmar I fyrsta lagi fjár-
magnskostnaöinn, og þá ekki
slst hina háu dráttarvexti, sem
væri aö sliga útgeröina, I ööru
lagi hinar glfurlegu olluverðs-
hækkanir, sem einnig heföu I för
meö sér hækkanir á veiðarfæra-
kostnaöi, og slöast en ekki slst
minnkandi afla.
Til úrbóta sáu menn þaö helst,
aö óreiöuskuldum útgeröar-
Hilmar Rósmundsson
innar yröi breytt I hagstæð lán
auk þess sem bátaflotinn yröi
endurnýjaöur meö skynsamleg-
um hætti. 1 þvl sambandi var
talaö um hugsanlega raösmlöi á
5-10 bátum I Póllandi.
1 VIsi I gær birtist viðtal viö
Björn Guömundsson, útgeröar-
mann, um þessi mál, en hann
var á öndveröum meiöi viö
flesta aöra I þessum efnum og
taldi engan stórkostlegan vanda
stafa af fækkun báta.
Fiskvinnslan.
Stefán Runólfsson, forstjóri
Vinnslustöðvarinnar, tók mjög i
sama streng og útgeröarmenn-
irnir og kvaö stærsta vandann
fólginn I því fiskiieysi sem væri
á Eyjamiöum.
Ástæðuna fyrir þessu fiski-
leysi sagöi Stefán vera óstjórn I
fiskveiöimálum, sem kæmi
fram I þvi aö fiskurinn væri
drepinn áöur en' hann kæmi
suður fyrir land til hrygninga.
1 þessu sambandi var meöal
annars talaö um smáfiskadráp
á Vestfjaröamiöum.
Bankamál og fjár-
mögnun atvinnulifsins.
Nokkurrar gagnrýni hefur
gætt I garö Útvegsbankans I
Vestmannaeyjum að undan-
förnu og hefur aöalbankinn
verið sakaöur um aö hafa úti-
búiö I Eyjum I fjársvelti. Benti
var á aö Vestmannaeyjar voru
um langan aldur ein helsta
mjólkurkýr Otvegsbankans og
honum bæri nú skylda til aö
standa dyggilega viö bakiö á
Eyjamönnum I erfiöleikum
þeirra.
Halldór Guöbjarnason, úti-
bússtjóri I Eyjum, kvaö þessa
gagnrýni mjög óréttmæta og
sagöi aö engir staðir á landinu
heföu notiö eins mikillar fyrir-
Páll Zóphanlasson
greiðslu af hálfu bankans og
Vestmannaeyjar.
Halldór sagöi aö staöa útibús-
ins I Vestmannaeyjum heföi
aldrei veriö eins slæm og nú og
væri þaö I beinu framhaldi af
eldgosinu. Bankinn heföi gengiö
mjög langt I fyrirgreiðslu viö
framleiöslufyrirtækin þegar
þau voru aö koma undir sig fót-
unum eftir gos og hafi bankinn
meö þessu bundiö sér þann
bagga sem hann hefur stuniö
undan siöan.
1 máli Bjarna Guöbjörns-
sonar, bankastjóra, kom fram
aö Útvegsbankinn heföi ekki
veriö skammaöur fyrir annaö
meira af bankayfirvöldum, en
þá fyrirgreiöslu sem hann heföi
veitt Vestmannaeyingum.
Iðnaður.
Iönaöurinn I Vestmannaeyj-
um er aö mestu leyti byggöur
upp sem þjónustuiönaöur viö
fiskveiöar og fiskvinnslu. Mikill
vöxtur hljóp þó I byggingar-
iönaöinn I kjölfar gossins vegna
þeirrar óeölilegu eftirspurnar
eftir húsnæöi, sem skapaöist
þegar fólk tók aö flytja aftur til
Eyja.
Gunnlaugur Axelsson, fram-
kvæmdastjóri, sagöi aö nauö-
synlegt væri aö byggja upp
iönaö sem væri óháöur sjávar-
útvegi, ef tryggja ætti framtlö
þessarar starfsgreinar. Hann
benti I þessu sambandi á raf-
eindaiönaö, sem hafinn er I
smáum stil I Eyjum, og aö eitt
starf I slikum iönaöi skapar þrjú
önnur meö sér.
Einnig minntust menn á
nauðsyn þess aö skipalyfta
kæmist I gagniö, sem gæti
annað viðhaldi á Eyjaflotanum,
en hann þarf nú aö sækja slika
þjónustu á aöra staöi. Skipa-
lyftan var keypt þegar á árinu
1972, en hún var aldrei sett upp
Gunnlaugur Axelsson
þvl gosiö setti strik I reikning-
inn. Þrátt fyrir loforö bæöi
stjórnvalda og Framkvæmda-
stofnunar, flækist þetta mál enn
I kerfinu og ekkert bólar á efnd-
um.
Staða bæjarsjóðs Vest-
mannaeyja.
I máli Páls Zophanlasar-
sonar, bæjarstjóra, kom fram
aö íbúar I Vestmannaeyjum eru
núna 4.720, en I framkvæmda-
áætlun var gert ráö fyrir aö þeir
væru orönir 5.300. Þetta þýöir aö
öll uppbygging á félagslegri
þjónustu miöast viö mun fleira
fólk en nú er I Eyjum og skapar
þaö viss vandamál.
Einnig lýsti Páll þeim fram-
kvæmdum sem bæjarsjóöur
stendur I um þessar mundir og
ber þar hæst hraunhitaveituná.
Þeim sem til máls tóku bar öll-
um saman um að þeim fram-
kvæmdum þyrfti aö hraöa sem
mest svo jafna mætti þann aö-
stööumun milli landshluta sem
felst I misháum kyndingar-
kostnaöi. —P.M.
Halldór Guöbjarnason
Stefán Runólfsson