Morgunblaðið - 14.10.2001, Qupperneq 2

2 B SUNNUDAGUR 14. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
JÓÐLEIKHÚSIÐ
stendur dimmt og
drungalegt með ein-
kenni íslenskra fjalla,
það kemur því ekki á
óvart þegar Stefán
Karl segir um leið og
hann tekur í handfangið á hurð á
bakhlið hússins: „Mér finnst alltaf
eins og ég sé að hverfa inn í stuðla-
berg þegar ég geng inn í Þjóðleik-
húsið.“ Hann sviptir upp hurðinni og
við göngum inn í klettinn. Skiljum
hversdagsleikann eftir fyrir utan og
fikrum okkur inn í álfahöllina sem
Guðjón Samúelsson, meistari húss-
ins, skapaði utan um leikritið …
Þetta furðulega fyrirbæri sem orðið
hefur til fyrir þá þörf mannsins að
skemmta sér, fræðast, láta blekkjast
og gleyma sjálfum sér.
„Hefurðu skoðað Þjóðleikhúsið?“
spyr hann þegar við erum komin inn-
fyrir. Ég viðurkenni að það sé aðeins
lítillega. Því miður gefst ekki tími til
þess núna.Við flýtum okkur í átt til
búningsherbergis hans. Þegar við
komum þangað inn byrjar hann á því
að skófla saman dóti sem er á borði
fyrir framan annan „smink“spegilinn
og dengir því á næsta stól, annars er
mjög snyrtilegt í herberginu sem
hann deilir með Rúnari Frey Gísla-
syni, skólabróður sínum úr Leiklist-
arskóla Íslands – og golffélaga.
Stefán Karl býður til sætis í einn af
stólunum fyrir framan spegilinn.
Sjálfur sest hann við mjóan glugga
við enda herbergisins.
„Þú byrjaðir ungur að leika, er það
ekki?“ segir blaðamaður og horfir
spyrjandi á leikarann sem horfir
óræðum augum á móti því hann veit
ekki við hverju hann á að búast af
þessari bláókunnugu manneskju sem
ætlar að fara að rekja úr honum
garnirnar.
„Já, það er rétt, ég byrjaði fyrst að
leika í skólaleikritum í grunnskóla
Hafnarfjarðar þar sem ég ólst upp.
Þegar ég var 12 ára fór ég að leika
með Leikfélagi Hafnarfjarðar.
Fyrsta leikritið sem ég lék í með leik-
félaginu heitir „Þetta er allt saman
vitleysa, Snjólfur“ og fjallaði um okk-
ur krakkana í skólanum. Sérstök
unglingadeild hafði verið stofnuð inn-
an leikfélagsins og sömdum við þetta
leikrit ásamt Guðjóni Sigvaldasyni,
leikstjóra og leikara,“ segir hann og
heldur áfram að rifja upp þessa
fyrstu reynslu sína í „alvöru“ leik-
húsi.
„Unglingadeild leikfélagsins
samdi annað leikrit sem heitir „Þú
ert í blóma lífsins, fíflið þitt.“ Leik-
ritið hefur verið sýnt mikið hjá
áhugaleikfélögum undanfarin ár.
Þegar við Davíð Þór hittumst, en
hann lék Fúsa froskagleypi þegar
hann var í unglingadeildinni, sællar
minningar, höfum við stundum talað
um að endurskrifa leikritið og setja
það upp því að hugmyndin að því er
þrælskemmtileg. Það fjallar um líf
manneskjunnar frá fæðingu og þang-
að til hún fer út á vinnumarkaðinn og
þarf að taka ábyrgð á eigin lífi, hvað
tekur þá við.“
Ég hef heyrt að þú hafir haldið til í
leikhúsinu nær allan sólarhringinn á
þessum árum?
„Já, það er rétt. Ég fór að heiman
á morgnana með nesti með mér og
var kannski að vinna fram á nótt við
að smíða leikmyndir og setja upp
ljós. Ég vann líka í miðasölunni og
við að selja sælgæti í sjoppunni, taka
á móti úlpum og frökkum í fataheng-
inu og ryksugaði fyrir og eftir sýn-
ingar.“
Þegar ég fór í Leiklistarskóla Ís-
lands árið 1995 hafði ég leikið í mörg-
um leikritum með Leikfélagi Hafn-
arfjarðar eins og „Hróa hetti“, „Mó
Mó“ og „Hans og Grétu“. Ég var líka
hljómsveitarstjóri í „Bugsy Malone“
sem unglingadeild leikfélagsins setti
upp en í þeirri sýningu lék ég á píanó
þó að ég hafi aldrei lært á það hljóð-
færi,“ bætir hann við og finnst þessi
bíræfni svolítið fyndin og fjarstæðu-
kennd þegar hann rifjar hana upp.
„Þetta kom þannig til að ég hafði
verið að glamra á píanóið sem leik-
félagið átti en ég hafði lært lítillega á
orgel hjá Karli Möller.
Guðjón Sigvaldason, leikstjóri
„Bugsy Malone“, kom þá að máli við
mig og spurði hvort ég vildi vera
hljómsveitarstjóri sýningarinnar. Ég
var svo frakkur að ég játaði því.
Ég þurfti að leika yfir tíu lög í sýn-
ingunni. Ég lærði þau þannig að ég
hlustaði á lögin af bandi auk þess
sem ég lærði að lesa hljómanótur.
Síðan bjó ég til mínar eigin nótur
sem ég skrifaði niður á blað en eng-
inn skildi nema ég. Svo notaði ég
þessar nótur til að spila eftir. Ég fékk
svo mikinn áhuga á píanóleik eftir
þetta að ég keypti mér píanó fyrir
sumarhýruna mína, þannig hófst fer-
ill minn sem píanóleikari!“
Þú hefur þá verið búinn að læra
heilmikið um þá göfugu list að leika
þegar þú fórst í Leiklistarskóla Ís-
lands. Hvernig líkaði þér námið?
„Í leiklistarskólanum fá nemendur
frið til að stunda leiklistina, læra að
þekkja sjálfa sig og þroskast.“ Hann
skýrir þetta nánar: „Það sem skilur
okkur leikara frá öðrum er að við
þurfum að vera tilbúnari en aðrir að
nálgast aðrar manneskjur út frá
sjálfum okkur. Til þess að geta það
þurfum við að geta opnað okkur til-
finningalega og skólinn hjálpar okk-
ur til þess. Skólinn býr því ekki til
leikara eins og margir halda heldur
hjálpar hann leiklistarnemum að
mótast og kennir leiktækni svo að
þeir geti nýtt það sem þeir hafa á
sviði.“
Þegar Stefán Karl útskrifaðist úr
Leiklistarskóla Íslands fyrir þrem
árum fékk hann strax fastráðningu
hjá Þjóðleikhúsinu. Síðan hefur hann
fengist við mörg krefjandi verkefni.
Hann hefur farið með titilhlutverkið í
Glanna glæp í „Latabæ“, leikið
drykkjumann, föður kerlingar og Pál
postula í „Gullna hliðinu“, lék Fíló-
stratus og Bokka í „Draumi á Jóns-
messunótt“, auk þess sem hann fór
með hlutverk Jepíkhodovs í „Kirsu-
berjagarðinum“. Hann lék tannlækn-
inn í „Litlu hryllingsbúðinni“ í Borg-
arleikhúsinu, en þangað var hann
lánaður af því tilefni, lék einleikinn
„1.000 eyja sósa“ og leikstýrði
„Leikjum“ í hádegisleikhúsi Iðnó.
Hann leikur nú eitt af aðalhlutverk-
unum í „Syngjandi í rigningunni“ og í
leikritinu „Með fulla vasa af grjóti.“
Fyrir rúmri viku síðan var frumsýnt
leikritið Vatn lífsins en þar fer hann
með aðalhlutverkið auk þess sem
hann verður í aðalhlutverki í jólaleik-
riti Þjóðleikhússins, „Cyranó“.
Eftir þessa upptalningu ætti að
vera ónauðsynlegt að spyrja hvort
hann sé ánægður með þau hlutverk
sem hann hefur fengið síðan hann út-
skrifaðist en látið er slag standa.
„Já, ég er mjög ánægður og þakk-
látur að hafa öðlast þau tækifæri sem
ég hef fengið,“ segir hann hiklaust.
„Ég hugsa til þess með auðmýkt hve
ég er heppinn að fá að gera það sem
ég elska mest – að standa á sviðinu
og leika.“
Þú ert fastráðinn í Þjóðleikhúsinu
og verður strangt til tekið að taka
þeim hlutverkum sem að þér eru
rétt. Hvað finnst þér um það?
„Það er ekki þannig hér í húsinu að
mönnum sé skipað í eitthvað sem
þeir vilja alls ekki gera. Hér er engin
harðstjórn. Skipan í hlutverk eru
ákveðin í samráði við viðkomandi
leikara, leikstjóra og leikhússtjóra.
Stundum kemur það auðvitað fyrir
að við verðum að leika eitthvað sem
við erum ekkert hoppandi spennt
fyrir en þá er að gera það af heil-
indum. Ef leikari ber fyrir sig sið-
ferðislegar eða trúarlegar ástæður
hefur hann svigrúm til að neita hlut-
verki. Ég held þó að það hafi aðeins
gerst einu sinni í 50 ára sögu Þjóð-
leikhússins.“
Er mikil barátta um hlutverkin
hérna innanhúss?
„Nei það ríkir mikil samstaða á
milli fólksins sem hér vinnur.“
Fara leikarar til þjóðleikhússtjóra
og reyna að hafa áhrif á hvaða hlut-
verk þeir fá?
„Ef leikari hefur áhuga á ákveðnu
hlutverki er eðlilegt að hann fari til
leikhússtjóra og spyrji „má ég?“
Það væri óeðlilegt að sitja út í
horni og bíða en fussa og sveia ef við-
komandi fær ekki hlutverkið.“
Nú ertu að leika aðalhlutverkið í
alvarlegu leikriti Benonýs Ægisson-
ar, „Vatni lífsins“. Leikritið gerist
um aldamótin 1900 og þar leikurðu
ungan hugsjónamann sem berst fyrir
framförum í íhaldssömu þjóðfélagi.
Þú hefur ekki leikið mörg alvarleg
hlutverk síðan þú hófst ferilinn.
„Nei, það er rétt. Ég lék eitt slíkt í
Nemendaleikhúsinu, „Krákufellinu“,
eftir Einar Örn Gunnarsson, leik-
stjóri var Hilmir Snær. Ég er núna
að fá tækifæri til að leika, hvað skal
maður segja, venjulegan karakter.“
Hvernig leggst það í þig?
„Mjög vel en það er erfitt. Því ég er
mjög orkumikill og á það stundum til
að fara fram úr sjálfum mér og þarf
að gíra mig svolítið niður.“
Hvernig ferðu að því?
„Það geri ég með því að nálgast
verkið sem er mjög jarðbundið. Kar-
akterinn sem ég leik býður ekki upp
á neinn fíflagang. Það er allt önnur
einbeiting sem fer í gang hjá mér
þegar tekist er á við svona hlutverk
en til dæmis „Með fulla vasa af
grjóti“. Ég þarf að kafa aðeins dýpra
inn í sjálfan mig til að ná í þessa ein-
beitingu sem til þarf.“
Þú ert syngjandi og dansandi nær
allan tímann í „Syngjandi í rigning-
unni“. Á það vel við þig?
„Já og ég fæ mikla líkamlega og
andlega útrás. Mér finnst líka ofboðs-
lega gaman að vera með í sýningu
þar sem fólk skemmtir sér vel. Að
vera með fullan sal af fólki sem hlær
og skemmtir sér er það yndislegasta
við leikhúsið. Og alltaf eftir sýningu
þegar ég kem upp í búningsherberg-
ið horfi ég út um gluggann.“ Hann
snýr sér aðeins við þar sem hann sit-
ur og lítur út. „Ég sé beint út á bíla-
stæðið hérna fyrir aftan. Það er
gullna mómentið hjá mér að sjá
ánægða leikhúsgesti ganga út í bíl-
ana sína, hlæjandi, sumir syngjandi
lögin úr verkinu, aðrir ef til vill dans-
andi.“
Samband þitt við áhorfendur virð-
ist náið ...
„Án áhorfenda er engin leiksýning.
Það er ef til vill klisjukennt að segja
það, en ég elska áhorfendur og ber
hag þeirra mjög fyrir brjósti. Ef ég
er að leika grín og salurinn er nið-
urdreginn þá tek ég það nærri mér.
Ég spái í hvort eitthvað sé að útgeisl-
uninni hjá mér og í hléinu hugsa ég
Að vera maður sjálfur
Morgunblaðið/Golli
„Gullna mómentið hjá mér er að sjá ánægða leikhúsgesti,“ segir Stefán Karl Stefánsson leikari.
Á baðströnd í Danmörku, rúmlega
eins árs.
Stefán Karl 8 ára en á þeim aldri var
hann byrjaður að finna fyrir eineltinu.
Morgunblaðið/Jim Smart
Illugi heillar betri borgara með hugmyndum sínum. Tinna Gunnlaugsdóttir,
Marta Nordal, Valdemar Flygenring og Stefán Karl Stefánsson.