Vísir - 21.07.1980, Blaðsíða 9

VISIR Mánudagur 21. júlt 1980
r---------------------------
0801 H&f
1« ? p h if i í A
***♦■
♦ » * < t
.11 * r»
UHI UTILEGUMANNA-
Lengi vel undu menn
við að finna einhvern
Þórisdal, sem i þjóð-
sögunni var orðin slik
smjörkista, að sauð-
irnir drógu mörvaðar
vambirnar eftir star-
gresinu á tima þegar
alla vantaði tólg til
ljósa og átu. Helst varð
þessi dalur fundinn
með þvi að horfa i
gegnum gat á kletti,
sem stóð uppi á fjalli.
Og svo var hægt að vill-
ast oni hann ætti ein-
hver göldróttur úti-
legumaður gjafvaxta
neöanmóls
L
Indriði G. Þorsteinsson
rithöfundur skrifar og
segir frá ferð yfir
hálendið norður Sprengi-
sand með Norðurleið.
dóttur sem hann vissi
ekki hvað hann átti að
gera við. Auðvitað var
Þórisdalur ekki nema
hluti af þeim ævintýr-
um sem meira og
minna lukt öræfi land-
sins geymdu á auðnum
sands og isa á seinni
miðöldum, margrómuð
og aukin i kvæðum
skálda, sem manna
best kunnu að koma
hrolli i almenning, og
hrylltu sig kannski
sjálfir við kvæðagerð-
ina og söguburðinn.
Einn sá, sem kunni
manna best að draga
fiðlubogann eftir
strengjum þjóðsögunn-
ar, Grímur Thomsen,
kvaðst vilja gefa sinn
vænsta klár til að vera
kominn ofan i Kiðagil.
Vissu allir hvað það
þýddi á seinni hluta
nitjándu aldar, þegar
útilegumannatrúin var
enn við lýði, og ekki
nema eitt skáld sem
átti Sóta.
Viö hjónin brugöum okkur
þvert i gegnum hina gömlu
þjóötrU í rútu fyrir um viku, og
feröuöumst samfellt hundruö
kflómetra um sanda og mel-
öldur hetjubyggöa hálendisins.
Einu sýnilegu mannvistarleif-
arnar sáum viö á Hveravöllum
á suöurleiö. Þaö var byrgi
Fjalla-Eyvindar, og mátti þar
greina hvaö mikil trú, stór-
felldur skáldskapur og allur
BYGGÐIRIRUTU
þjóöarhrollur liöinna alda
kemst fyrir á litlu gólfplássi.
Annars er svona feröalag mikiö
ævintýri í sjálfu sér án nokk-
urrar tilvitnunar i hugmyndir
forfeöra vorra um feröalög
Olafs muöurs sem ætlaöi suöur
og tröllkonan ávarpaöi eöa
önnur slik. Fimmtiu manna
rúta frá Noröurleiö hélt sitt
strik um vegi, sem aldrei uröu
verri en þeir vegir sem maöur
vandist I byggö á unglingsárum
og þóttu þjóöbrautir.
Skaðræðisvatn i skó-
varp
Viö mættum bara klukkan
átta aö morgni í Umferöarmiö-
stööinniog stigum upp I bil, sem
merktur var Sprengisandur--
Akureyri. Og eftir aö viö höfö-
um fengiöhressingu i Arnesi hjá
HaraldiTeitssyni, gömlum koll-
ega og snjöllum i eldamennsku,
var haldiö i noröur eftir þjóö-
braut orkunnar allt til Sigöldu,
og hélt maöur þá aö linnti upp-
hækkuöum vegi. En þaö var
ekki aldeilis. Viö beygöum út af
honum áöur en lauk til aö fara
yfir Köldukvlsl I skóvarpi, af þvi
rafmagnsmenn eru búnir aö
veita henni eitthvaö annaö. Þeir
standa nefnilega llka i þvi aö
drepa þjóösögunni á dreif eöa
breyta henni i rafmagn þarna
uppfrá. Ég hélt þó aö Kaldakvisl
væri eitt af skaöræöisvötnum
landsins. Og vist var hún þaö.
Svo staöfestu þau Þorsteinn bil-
stjtíri og Elsa leiösögukona, sem
þuldiokkur ýmislegt á leiöinni á
islensku og ensku um staöhætti
og stöku draugasögu, sem
skemmti jafnvel eina gyöingn- •
um I feröinni, þótt hann gæti
meö engu m6ti bragöaö svina-
kjöt. Og viö tóku endalausir
sandar og þurrir leysingafar-
„Nú eru Kerlingarfjöll oröin full af börnum og skiöafólki sumar
hvert ....
vegir, en allir útúrkrókar vand-
lega merktir, og komu þar fyrir
kunnugleg nöfn, m.a. úr sam-
tölumokkar Siguröarheitins frá
Brún, sem fór um þessa sanda
þvera og endilanga og haföi stil
á frásögn sinni.
Stefnuneistinn Fjórð-
ungsalda
Nýidalur og Tómasarhagi
voru raunar einu gróöurblett-
irnir á leiöinni frá þvi fariö var
frá Sölvahrauni og þangaö til
komiö var aö mýri I Báröardal.
A tveimur st®um haföi þó
eyrarrtísin komiö sér fyrir I fall-
egum rauöum breiöum á allri
þessari löngu leiö og má þaö
merkilegt heita. Geldinga-
hnappurinn sást lika, en varla
hefur hann getaö veriö undir-
staöa mikillar útilegumanna-
vistar. Melgrasskúfar sáust
hvorki haröir eöa linir þótt vera
megi aö þeir séu i Vonarskaröi
handan Tungnafellsjökuls, ef
þeir eru þá ekki enn ein ýkju-
sagan af þessum slóöum.Merki-
legast kennileiti á Sprengisandi
er eflaust Fjóröungsalda, tSu-
vert sandfell eöa risavaxinn
jökulruöningur noröarlega á
sandinum. Fjóröungsalda auö-
veldaöi mönnum mjög feröir
um auönina, enda sést hún
sunnan úr Eyvindarkofaveri og
vlöar frá hagablettum austan
Þjórsár. Maöur getur hugsaö
sér aö I sæmilega björtu veöri
hafi þeir sem fóru noröur Sand,
tekiö miö á vesturhorn
Fjóröungsöldu og þaöan stefnu
Þorsteinn bilstjóri og Elsa leiösögukona. (Visismynd: JA)
ýmist til Skagafjaröar, Eyja-
fjaröar eöa Báröadals eftir þvi
hvaö vestarlega var fariö frá
öldunni. Þannig hafa Fjórö-
ungsalda og Arnarfell hiö mikla
i Hofsjökli veriö helstu kenni-
leiti þeirra, sem Sand riöu ýmist
til noröurs eöa suöurs. En svo
vildi stundum veröa dimmt á
Sandi, eins og i hriöinni hjá
Tómasi Sæmundssyni, þegar
hann fann Tómasarhaga meö
þvi aö fara of austarlega.
Veisluhöld og vega-
lausir
Margsinnis hefur veriö taliö
aö ekki væri heiglum hent aö
fara Sand. Og útlendingar i
feröinni voru búnir til fjalla-
feröa — jafnvel betur en gerist i
leiööngrum i Tibet. En ég get
boriö, aö hægt er aö fara Sand i
götuskóm og rykfrakka ystum
fata, enda var allri ábyrgö
varpaö á Þorstein og Elsu, sem
hvort um sig geröu feröina hina
ágætustu sunnudagsreisu. Hún
var aö visu aöeins lengri en
skreppa i Eden i eftirmiödags-
kaffi. En aö ööru leyti i engu
frábrugöin slikri ferö. Og þó eru
ekki nema nokkrir tugir ára
siöan svona ferö var kennd viö
hetjudáöir. Noröurleiö sá meira
aö segja um, aö viö fengum aö
boröa á málum. I bilnum var
flutt „kalt borö” sem framreitt
var i Nýjadal og viö Aldeyjar-
foss I Báröardal var drukkiö
kaffi, einnig flutt i bilnum. Og á
suöurleiö á þriöjudag var
morgunveröast l Varmahliö,
boröaö I skiöahótelinu I
Kerlingafjöllum og drukkiö
kaffi á Laugarvatni. A þessu má
sjá, aö ekki voru útilegur
miklar, og hvorki drukkiö hiö
daufa drykkjarbland af svelli
eöa étinn þurr ostur i túrnum.
Feröin fyrir okkur hjónin
kostaöi 132.000 krónur og fyrir-
finnast hvorki vegalengdir eöa
veisluhöld fyrir þann pening
annars staöar en á Sprengi-
sandi og Kili,
Draumur Daniels
rætist.
Suöurferöin var svolitiö ööru-
visi. Auökúluheiöin er gróin
suður undir Arnarfell á Kili og
auönin hvergi eins yfir-
þyrmandi og á Sandi. Þá er
Kjölur meira land okkar Skag-
firöinga. Ég læt mig vöröur
skipta, enda settar niöur aö
fyrirsögn langafa mins og nafna
samkvæmt beiöni Daniels
Bruuns skömmu fyrir slöustu
aldamót. Þa vildi Daniel Bruun
gera Kjalveg aö túristaleiö.
Honum hefur oröiö aö ósk sinni,
en aldrei nefndi hann
Sprengisand I þvi sambandi, og
er hann þó enn meiri túristaleiö
oröin en Kjölur. Þannig
breytast tlmar á rúmum
mannsaldri, eöa áttatiu og
tveimur árum. Nú eru
Kerlingafjöll oröin full af
bömum og sklðafólki sumar
hvert og búiö aö virkja
Árskarðsá svo börnin hafi ljós
þama I grennd viö Loömund.
Varla hefur sllkt hvarflaö aö
Daniel Bruun þegar hann reiö
upp árgiliö á gráum skeiö-
gammi I rannsóknarferö —
kannski I leit aö Þórisdal þjóö-
sögunnar.
Þaö sem kemur manni mest á
óvart i ferö fram og til baka um
tvær aöalleiöir hálendisins er
hvaö vegir eru orönir góöir. Aö
visu var Þorsteinn einstakur
bilstjtíri og sveiflaöi þessari
fimmtiu manna rútu sinni um
þrönga troðninga eins og jeppa.
Maöur fann ekkert fyrir ferö-
inni heldur sveif svona áfram
daglangt i gegnum útilegu-
mannabyggöir og skáldskapar-
löndin viö murriö I dlsilvélinni.
Viö gáfum ekki vænsta hestinn
til aö komast I Kiöagil. Þangaö
var þriggja kflómetra gangur
frá veginum og hvaö varöaöi
mann svo sem um eitt gil til viö-
btítar. Nær var aö hraöa sér I
kaffiö viö Aldeyjarfoss.
IGÞ