Morgunblaðið - 01.08.2002, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
UNGMENNA-
HREYFING Rauða
kross Íslands (URKÍ)
hefur verið með átak
gegn kynsjúkdómum
og alnæmi síðan 1. des-
ember síðastliðinn og
mun átakið standa til 1.
desember á þessu ári.
Nú í kringum verslun-
armannahelgina verð-
ur sett í gang sérstakt
átak undir kjörorðun-
um „Notaðu smokkinn
svo þú getir eignast
börn“ og „Gleym mér
ei“. Átakið miðar að því
að hvetja ungt fólk sem
byrjað er að stunda
kynlíf til að nota smokkinn til að verj-
ast alnæmi og kynsjúkdómum.
Á Íslandi greinast um 2.000 ein-
staklingar með kynsjúkdóminn klam-
ydíu á ári hverju, ívið fleiri stelpur en
strákar en strákar eiga aftur á móti
auðveldara með að smita. Mikil aukn-
ing hefur orðið á klamydíusýkingum
undanfarin ár og geta afleiðingar
sjúkdómsins verið alvarlegar. 10%
kvenna sem smitast af klamydíu
verða ófrjóar í kjölfarið og það gerir
um 100 konur á hverju einasta ári á
Íslandi. Þess vegna er mikilvægt að
nota smokkinn ekki eingöngu sem
getnaðarvörn og vörn gegn kynsjúk-
dómum heldur einnig til þess að geta
eignast börn í framtíðinni. Notaðu því
smokkinn til þess að geta
eignast börn!
Það greinist um það
bil einn einstaklingur í
mánuði HIV-jákvæður á
Íslandi og er meirihlut-
inn af þeim sem smitast í
dag gagnkynhneigðir.
Kemur það mörgum á
óvart þar sem HIV og al-
næmi hefur lengi verið
talinn sjúkdómur sam-
kynhneigðra karlmanna
en sú er ekki raunin.
Undanfarið hefur HIV-
jákvæðum fjölgað mest
meðal gagnkynhneigðra
ungra kvenna. Flestir
sem smitast af HIV-veir-
unni eru á aldrinum 25–29 ára.
Smokkurinn er góð getnaðarvörn
og ver einnig gegn kynsjúkdómum ef
hann er notaður allan tímann meðan á
samförum stendur. Þannig má forð-
ast afleiðingar sýkinga og forðast
ófrjósemi af völdum þeirra. Allir vita
að smokkurinn er dýr á Íslandi en
miðað við það að mörg kaupum við
okkur kók á hverjum degi, förum í bíó
einu sinni í viku, klippingu einu sinni í
mánuði og fleira sem við teljum nauð-
synlegt, þá er 100 krónur skiptið ef til
vill ekki mikið miðað við það að glasa-
frjóvganir kosta hundruð þúsunda.
Sjálfboðaliðar Ungmennahreyfing-
ar Rauða kross Íslands munu í dag,
fimmtudag, og á morgun, föstudag,
dreifa smokkalyklakippum og póst-
kortum til ungs fólks sem er að fara út
úr bænum á útihátíðir eða annað um
verslunarmannahelgina. Sjálfboðalið-
arnir verða meðal annars á Reykja-
víkurflugvelli og BSÍ.
Ungmennahreyfing Rauða kross
Íslands hvetur ungt fólk sem byrjað
er að stunda kynlíf til þess að nota
smokkinn nú um helgina sem og alltaf
til að verja sig og aðra gegn kynsjúk-
dómum. Notaðu smokkinn!
Átak gegn
kynsjúkdómum
Erla Svanhvít
Guðmundsdóttir
Átak
Smokkurinn er góð
getnaðarvörn, segir
Erla Svanhvít Guð-
mundsdóttir, og ver
einnig gegn kyn-
sjúkdómum.
Höfundur er formaður ungmenna-
hreyfingar Rauða kross Íslands.
NOKKRIR yfir-
menn í SPRON hafa
nú spunnið upp mikinn
blekkingarvef til að slá
ryki í augu stofnfjár-
eigenda og síns eigin
starfsfólks. Stofnað
hefur verið einkahluta-
félagið Starfsmanna-
sjóður Spron ehf með
500.000 kr hlutafé sem
býðst til að kaupa
stofnfjárhluti í
SPRON. Nauðsynlegt
er að starfsfólk
SPRON og stofnfjár-
eigendur geri sér grein
fyrir því að með tilboði
Starfsmannasjóðs Spron ehf. er ver-
ið að blekkja og því vert að vekja at-
hygli á fjórum mikilvægum atriðum.
1. Við fimmmenningarnir höfum
lagt fram tilboð sem við vonum af
einlægni að gangi eftir þannig að
stofnfjáreigendur fái eðlilegt raun-
virði fyrir hlut sinn í SPRON. Stjórn
Starfsmannasjóðs Spron ehf vonast
á hinn bóginn eftir að þurfa ekki að
standa við tilboð sitt. Félagið vill
helst óbreytt ástand.
2. Tilboðin eru bæði sambærileg
að því leyti að hvorugt gerir ráð fyrir
að annað fé renni til sparisjóðsins
samhliða því að stofn-
fjárhlutir séu keyptir.
3. Stjórnarformaður
SPRON Jón G. Tómas-
son hefur lýst því yfir
að það sé skilyrði fyrir
samþykkt þeirrar
stjórnar sem hann stýr-
ir að SPRON sé ætlað-
ur hlutur í yfirverðinu.
Jón G. Tómasson hefur
neitað að fallast á tilboð
okkar fimmmenning-
anna á þessum grund-
velli og telur stjórnina
brjóta lög með því að
samþykkja það. Með
sama hætti mun stjórn
SPRON því ekki sam-
þykkja kaup Starfsmannasjóðs
Spron ehf á stofnfjárhlutum.
4. Stjórn starfsmannasjóðs Spron
ehf. hefur óskað eftir umboði til að
fara með atkvæði stofnfjáreigenda á
fundinum 12. ágúst n.k. Af framan-
sögðu er ljóst að stjórn starfsmanna-
sjóðs Spron ehf þarf að standa að því
að fella núverandi stjórn SPRON og
kjósa nýja sem vill samþykkja við-
skiptin ætli starfsmannasjóðurinn að
koma fram kaupum sínum. Telja má
fullvíst að starfsmannasjóðurinn
muni ekki greiða atkvæði skv. gefn-
um umboðum með vantrausti á
stjórnina. Þannig mun hann sjálfur
koma í veg fyrir að loforð hans um
kaup verði að veruleika. Láti nægj-
anlega margir stofnfjáreigendur
blekkjast mun enginn selja neitt og
óbreytt ástand ríkja áfram. Blekk-
ingin gengur þá upp og komið hefur
verið í veg fyrir kaup okkar fimm-
menninganna.
Blekking
Gunnlaugur M.
Sigmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur í
Reykjavík.
SPRON
Með tilboði Starfs-
mannasjóðs Spron ehf,
segir Gunnlaugur M.
Sigmundsson, er verið
að blekkja.
SÍÐAN viljayfirlýs-
ing um framhald við-
ræðna um álver á Aust-
urlandi var undirrituð
hefur Morgunblaðið
birt nokkrar greinar og
viðtöl um málið sem
sýna vel hversu ólík
sjónarmið ríkja um
stóriðjustefnu ríkis-
stjórnarinnar og um
leið hversu mikilvægt
er að fjölmiðlar sýni
sjálfstæði og þrek í um-
fjöllun um jafn afdrifa-
ríkt mál.
Björn Bjarnason
Hinn 20. júlí birtust í
miðopnu tvær greinar sem sýndu
ágætlega hin ólíku sjónarmið. Önnur
er eftir Björn Bjarnason borgarfull-
trúa og alþingismann og er byggð á
tveimur meginþáttum, annars vegar
skömmum út í undirritaða og
Vinstrihreyfinguna – grænt framboð
fyrir afgerandi afstöðu gegn fyrir-
huguðum framkvæmdum og hins
vegar á umfjöllun um landkynning-
arstarf Íslendinga í Bandaríkjunum.
Virðist Birni mislíka það mjög að
Bandaríkjamenn skuli upplýstir um
að á Íslandi sé öflug andstaða við
áformaða Kárahnjúkavirkjun og ál-
verksmiðju á Reyðarfirði. Ekki skal
ég fullyrða hvort ergelsið í Birni
stafar af þörf hans fyrir að ná sér
niðri á mér vegna greinar sem ég
skrifaði og birtist í Mbl. 23. maí sl. Sú
fjallaði um tvískinnunginn í mál-
flutningi Björns þegar hann mót-
mælti grjótnámi og landfyllingum í
Reykjavík og kallaði þær umhverfis-
slys, á sama tíma og hann vildi ólmur
reisa jarðvegsstíflu við Kárahnjúka
úr 10 milljón rúmmetrum af grjóti á
nánast ósnortnu og að hluta til frið-
lýstu svæði. Hitt treysti ég mér til að
fullyrða að í niðurlagi greinar Björns
eru fólgin mikil öfugmæli, sem
stjórnvöld og fylgjendur fram-
kvæmdanna klifa á að því er virðist
til að villa um fyrir fólki og það er al-
varlegt. Þar segir um fyrirhugaðar
framkvæmdir: „Farið hefur verið að
skýrum lýðræðislegum leikreglum
og stuðst við margra ára rannsóknir
vísindamanna.“ Sannleikurinn er sá
að margra ára rannsóknir vísinda-
manna leiddu til þeirrar niðurstöðu
Skipulagstofnunar að ekki bæri að
heimila virkjunina vegna óaftur-
kræfra umhverfisáhrifa hennar. Það
sem síðan gerðist var pólitísk vald-
beiting þar sem um-
hverfisráðherra sneri
við úrskurði Skipulags-
stofnunar og ákvað að
fallist yrði á fram-
kvæmdina þrátt fyrir
hin umfangsmiklu óaft-
urkræfu áhrif. Þessi
gjörningur ráðherrans
hefur verið kærður til
dómstóla sem brot á
lögum.
Steingrímur
Sigurgeirsson
Hin greinin sem birt-
ist í miðopnu Mbl. 20.
júlí sl. er eftir Stein-
grím Sigurgeirsson og
þar kveður við nokkuð annan tón.
Steingrímur skrifar af yfirvegun
blaðamanns í þekkingarleit og leitast
við að komast að kjarna málsins.
Hann veltir upp spurningum um
áhrif stóriðjustefnunnar á sjálfs-
mynd okkar og er það von mín að
Mbl. haldi þeim spurningum vakandi
og nýti sér þær í yfirgripsmikla um-
fjöllun um stóriðjustefnuna, sem
blaðið hlýtur að efna til fyrr en
seinna, ef marka má orð Agnesar
Bragadóttur fréttastjóra blaðsins í
útvarpsþætti sl. laugardag. Stikk-
orðalisti úr grein Steingríms gæti lit-
ið svona út:
Umfangsmestu framkvæmdir Ís-
landssögunnar. Tiltölulega fá störf
yrðu til við framkvæmdirnar og var-
anleg aukning þjóðarframleiðslu
yrði lítil. Miklar aukaverkanir, t.d.
áhrif vaxtahækkana og ruðnings-
áhrif. Áætlanir um mótvægisaðgerð-
ir ekki til staðar. Óvíst er um lang-
tímaáhrif stóriðjustefnu stjórnvalda.
Og að lokum spyr Steingrímur áleit-
innar spurningar: Hvaða áhrif hefur
það á sjálfsmynd okkar sem þjóðar
ef iðnaður fer að vega þyngra í út-
flutningstekjum en sjávarafurðir
eftir áratug eða svo?
Friðrik Sophusson
Viðtal blaðsins við forstjóra
Landsvirkjunar sl. sunnudag gefur
tilefni til andsvara sem ekki rúmast í
greinarkorni þessu, en þó er ekki
hægt annað en vekja athygli á örfá-
um atriðum sem Friðrik ræðir í við-
talinu. Hann gengst við því að Kára-
hnjúkavirkjun sé ekki „vistvæn að
öllu leyti“. Hann viðurkennir að um-
hverfiskostnaður sé ekki reiknaður
inn í arðsemismat virkjunarinnar,
ekki hafi verið lagt mat á verðmæti
landsins. Hann fullyrðir að ramma-
áætlun um nýtingu vatnsafls og jarð-
varma muni engu breyta um þær
ákvarðanir sem búið er að taka. Og
réttlætir væntanlegar framkvæmdir
á Vesturöræfum í sumar með því að
hann trúi því að af verkefninu verði
þrátt fyrir það að ekkert liggi fyrir
um væntanlegt orkuverð. Um órök-
studdar fullyrðingar forstjórans í
garð Náttúruverndarsamtaka Ís-
lands ætla ég ekki að fjölyrða en
minni á að 6 íslensk náttúruvernd-
arsamtök hafa sent Alcoa áskorun
um að hætta viðræðum við íslensk
stjórnvöld um mögulega álverk-
smiðju. Svo gerist Friðrik Sophus-
son sekur um sömu öfugmælin og
Björn Bjarnason þegar hann fullyrð-
ir að virkjunin hafi farið í gegnum
nálarauga mats á umhverfisáhrifum.
Sannleikurinn er sá að nálaraugað
var ekki nógu stórt fyrir ferlíkið –
sem komst ekki í gegn.
Roni Horn
Síðasta greinin sem ég geri að um-
fjöllunarefni hér birtist í Mbl. sl.
laugardag. Hún er eftir bandarísku
listakonuna Roni Horn. Roni ávítar
okkur fyrir að ætla að ana með gal-
opin augu út í sama fenið og aðrar
iðnvæddar þjóðir reyna nú af alefli
að losna úr. Hún talar til okkar full-
um hálsi og bendir okkur á þá stað-
reynd að við eigum enn möguleika á
að velja hreinleikann og náttúru-
verndina, við eigum val sem aðrar
iðnvæddar þjóðir eiga ekki. Orð Roni
Horn eru kraftmikil áskorun, sem ég
vona innilega að nái eyrum þjóðar-
innar.
Niðurlag
Allar þessar greinar leggja öflug-
um blaða- og fréttamönnum upp í
hendurnar tækifæri til að fara betur
í saumana á einstökum atriðum
stærstu framkvæmdaáforma Ís-
landssögunnar og það er von mín að
þeir taki áskoruninni.
Stóriðjustefna
– ólík sjónarmið
Kolbrún
Halldórsdóttir
Stóriðja
Allar þessar greinar
leggja öflugum blaða-
og fréttamönnum upp í
hendurnar, segir Kol-
brún Halldórsdóttir,
tækifæri til að fara
betur í saumana á
einstökum atriðum.
Höfundur er þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
UNDIRRITAÐUR
hefur tengst starfsemi
Sparisjóðs Reykjavík-
ur og nágrennis í 44 ár
og þekkir því vel til
þeirra mála. Árin 1976-
1996 var ég þar spari-
sjóðsstjóri og starfaði á
þeim tíma með flestum
þeim mönnum er nú
sitja í stjórn þ.á.m for-
manni stjórnarinnar
Jóni G. Tómassyni,
fyrrv. ríkislögmanni.
Stjórnin hefur alla
tíð haft það að leiðar-
ljósi að gæta hagsmuna
stofnfjáreigenda og
sparisjóðsins sjálfs, jafnframt því að
sýna heiðarleika og fara að réttum
leikreglum.
Sparisjóðurinn hefur vaxið og
dafnað og viðskiptavinir og starfs-
menn hafa verið mjög ánægðir með
þróunina.
En nú eru blikur á lofti. Annar rík-
isbankinn, Búnaðarbankinn beitir
fyrir sig Trójuhesti, fimm stofnfjár-
eigendum, í heiftúðugri tilraun til
þess að eyðileggja sparisjóðinn í nú-
verandi mynd og leggja
hann undir sig. Virðist
bankinn geta kostað
ótæpilega til þessa
óþurftarverks. Hinn
rikisbankinn stendur
svo álengdar eins og
hrægammur og bíður
tækifæris.
Hefði mig seint
grunað að ríkisstjórn
undir forystu Sjálf-
stæðisflokksins styddi
að gerð yrði slík atlaga
að þeim sparisjóði er
fyrsti formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Jón
Þorláksson, bar fyrir
brjósti, en hann var forystumaður
stofnenda og fyrsti formaður stjórn-
ar Spron.
Vil ég taka undir spurningu Jóns
G. Tómassonar í Mbl. 30.júlí sl. „Eft-
ir hvaða kjörorði starfar forysta
Sjálfstæðisflokksins í dag?“ Hefur
hún gleymt kjörorði því er Jón Þor-
láksson vann eftir „Gjör rétt - þol ei
órétt“?
Núverandi stjórn Spron hefur í
hvívetna farið að lögum og var að
undirbúa breytingu sparisjóðsins í
hlutafélag til þess að auðvelda hon-
um að starfa sem sjálfstæð eining í
fjármálaumhverfi dagsins í dag, þeg-
ar atlaga Búnaðarbankans hófst.
Núverandi stjórn hefur staðið sig
mjög vel og vil ég skora á stofnfjár-
eigendur í Sparisjóði Reykjavíkur að
styðja við bakið á stjórninni á fundi
þeim sem boðaður hefur verið á
Grand Hóteli 12. ágúst nk. kl. 17.00.
og fella tilraunir til að bola henni frá.
Hafi stofnfjáreigendur gefið um-
boð til þeirra er fella vilja stjórnina
geta þeir afturkallað það skriflega
eða bara með því að mæta sjálfir á
fundinn þ. 12. ágúst og fara þar með
sín mál.
Látum ekki bolabrögð og græðgi
ráða för!
Styðjum stjórn
SPRON
Baldvin Tryggvason
SPRON
Hafi stofnfjáreigendur
gefið umboð til þeirra er
fella vilja stjórnina, seg-
ir Baldvin Tryggvason,
geta þeir afturkallað
það skriflega.
Höfundur er fyrrverandi sparisjóðs-
stjóri Spron og formaður Sambands
sparisjóða.