Morgunblaðið - 03.11.2002, Qupperneq 9

Okkur var nýlega gefið loforð um
að dóttir okkar kæmist í langtíma-
meðferð eftir næstu áramót en þá
eru liðnir fimm mánuðir frá því að
hún kom úr greiningu á Stuðlum.
Fimm mánuðir eru of langur tími
fyrir óhaminn ungling sem komin er
út á hála braut.
Barnaverndarlög kveða á um að
ráði foreldrar ekki við barnið sitt af
einhverjum ástæðum þá beri ríkinu
að hlaupa undir bagga. Segja má að
við séum algjörlega ráðþrota og vit-
um ekki hvernig við getum komið
dóttur okkar til hjálpar. Spurningin
snýst því um það hvað barn þarf að
verða langt leitt til að fá úrlausn í sín-
um málum? Það eiga ekki að þurfa að
líða margir mánuðir þangað til börn í
neyslu komast í langtímameðferð en
það er það sem við teljum að geti
komið dóttur okkar að gagni.“
Faðirinn segir ástandið taka á alla
fjölskylduna. „Yngri bróðir hennar
lokar sig inni í herbergi eða flýr út af
heimilinu þegar hún kemur heim
vegna þess að auðvitað verða hörð
orðaskipti á milli okkar foreldranna
og dótturinnar. Ég hef samt reynt að
sinna honum eins og ég hef getað.
Það sem hjálpar okkur við þessar að-
stæður er að komast til sálfræðings
sem við förum til öðru hvoru til að
létta af okkur áhyggjunum.
Ég hef líka sagt atvinnuveitanda
mínum frá þessum vanda og hann
sýnir mér mikinn skilning.
Okkur hefur dottið í hug að flytja
eitthvað út á land. Kaupa afskekktan
sveitabæ,“ hann hlær biturlega. „En
það er alveg sama hvert maður fer,
það er allt vaðandi í þessum fíkniefn-
um. Ekki myndi ég vilja að hún
stryki frá okkur þar sem við byggj-
um úti á landi og vita af henni hér
einni í Reykjavík.“
Foreldrarnir segjast þrátt fyrir
erfiðleikana ekki ætla að gefast upp á
að koma dóttur sinni á réttan kjöl.
„Það hefur verið sagt við mig að ég
ætti bara að henda henni út af heim-
ilinu og láta hana sjá um sig sjálfa.
Það gæti ég aldrei. Ég met það svo að
barnið mitt sé í lífshættu og ég verði
að bjarga því.“
hættu
Morgunblaðið/Golli
he@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 B 9
„AFSKIPTI mín af
dóttur hjónanna hóf-
ust þegar hún kom í
meðferð að meðferð-
arheimili fyrir unga
fíkniefnaneytendur
þar sem ég var ráð-
gjafi,“ segir Eygló
Guðmundsdóttir sem
er að ljúka kandidats-
námi í sálarfræði við
háskólann í Árósum.
Eygló kynntist stúlk-
unni ágætlega þær
fimm vikur sem hún
dvaldi á meðferð-
arheimilinu og einnig
foreldrum hennar.
Þess má geta að eftir að stúlkan
fór að eigin ósk úr meðferðinni
var hún í viðtölum hjá Eygló um
tíma og sama er að segja um fjöl-
skyldu hennar. En þetta viðtal
fór fram með samþykki foreldra
stúlkunnar.
Eygló segir að þegar stúlkan
hafi verið á meðferðarheimilinu
hafi það verið erfitt fyrir hana
vegna þess hve hún var ung og af
því að hún var svo til nýbyrjuð að
neyta eiturlyfja en á heimilinu
voru flestir komnir dýpra í neysl-
una. Þetta leiddi til þess að henni
fannst hún ekki passa inn í hóp-
inn. Vandi stúlkunnar fólst fyrst
og fremst í ýmsum hegð-
unarvandkvæðum eins og hvatvísi
og leitun að spennu sem leiddi
hana út í félagsskap þar sem
fíkniefni eru höfð um hönd.
„Það sem skiptir þessa stúlku
mestu og önnur börn í sömu
sporum er að gripið sé til úrræða
miklu fyrr en oft er gert og úr-
ræðin þurfa að vera fleiri og ein-
staklingsbundnari,“ segir hún.
Því miður er það svo hér á
landi að þeir sem vinna að með-
ferðarmálum eru með allt of
mörg mál á sinni könnu og það
leiðir til þess að kerfið verður
þyngra í vöfum. Biðlistar virðast
vera á öllum meðferðarstofn-
unum landsins.“
Léleg sjálfsmynd oft orsökin
Eygló tekur fram að ekki megi
gleyma að þeir sem eru að vinna
að meðferðarmálum hér á landi,
hvort sem það eru einstaklingar
eða meðferðarstofnanir, séu í
raun að vinna frábært starf við
mjög erfiðar aðstæður. „Rótar
vandans er fremur að leita í fé-
lagsmálaráðuneytinu þar sem
stefnumótunin fer fram og hjá
fjárveitingarvaldinu sem ákveður
í hvað skattpening-
arnir okkar fara.“
Eygló ræðir um
það hvernig hún tel-
ur að fíkniefnavandi
ungs fólks þróist og
segir að orsakanna
sé að hennar mati
ekki að leita í erfð-
um eins og menn
vilja gjarnan halda
fram hér á landi.
Miklu fremur megi
segja að fíkniefna-
neysla þróist út frá
vanlíðan ein-
staklingsins sem
getur átt sér ýmsar
orsakir. „Ástæðan fyrir því að
menn hengja sig í sjúkdóms-
hugtakið er að mínu mati sú að
það er þægileg einföldun á mál-
unum. Það er mun flóknara að
þurfa að gera sér grein fyrir að
það geta verið margar og mis-
munandi ástæður fyrir vanlíðan
einstaklingsins eins og til dæmis
léleg sjálfsmynd. Þau börn sem
ég hef unnið með eiga það sam-
merkt að finnast þau lítils virði.
Með tilliti til þróunar jákvæðr-
ar sjálfsmyndar er mikilvægt í
uppeldi barna að foreldrarnir tali
við þau, leyfi þeim að njóta sín og
séu til staðar þegar þau þurfa á
því að halda og um fram allt
hrósi þeim. Foreldrarnir þurfa að
getað skynjað líðan og þarfir
barna sinna og komið til móts við
þær. Það getur verið erfitt að
átta sig á þörfum barnanna ef
litlum tíma er eytt með þeim. Ég
er ekki að áfellast foreldra held-
ur hefur ekki verið lögð nógu
mikil áhersla á ofangreinda þætti
uppeldisins í okkar samfélagi.“
Eygló segir að börn sem leiðast
út í óreglu komi oft frá brotnum
heimilum. „Mörg þeirra eru skiln-
aðarbörn og hafa upplifað höfnun
frá öðru eða báðum foreldrum.
Það verður að taka það fram að
þetta er ekki algild regla og börn
bestu foreldra geta líka lent í
þessum vanda.
Einnig ber að athuga að börn
eru mismunandi að upplagi. Sum
hafa þannig skapgerð að þau geta
þolað ýmislegt meðan önnur eru
viðkvæmari fyrir ýmiss konar
áreiti. Námsörðugleikar og einelti
geta til dæmis haft mjög neikvæð
áhrif á sjálfsmynd barnanna.“
Það kemur fram í máli Eyglóar
að þegar skortir úrræði eins og
hér hefur verið fjallað um getur
það skemmt út frá sér. „Þegar
mikið álag er á foreldrunum geta
þau lent í ýmsum vanda eins og
að hjónabandið leysist upp eða þá
að vandinn hefur áhrif á andlega
vellíðan systkina. Venjulega fá
foreldrar og systkini enga aðstoð
við að komast í fjölskyldumeðferð
sem er mjög æskileg því fíkni-
efnaneysla eins aðila innan fjöl-
skyldunnar hefur áhrif á líðan
allra hinna. Þær fjölskyldur sem
ég hef unnið með hafa orðið að
greiða slíka meðferð úr eigin
vasa sem ekki allir hafa efni á.
Það getur líka verið dýrt fyrir
samfélagið þegar málin eru ekki
hugsuð til enda og ekki eru til
lausnir við hæfi. „Það er til dæm-
is kostnaðarsamt að þurfa að
kalla lögregluna út til að leita að
sömu einstaklingunum aftur og
aftur og aka þeim á meðferðar-
heimili.“
Eygló segir að það sé ýmislegt
sem bendi til þess að erfiðleikar
barna séu að aukast í samfélagi
okkar og ástæðurnar fyrir því séu
mismunandi. „Ein er sú að for-
eldrar vinna allt of langan vinnu-
dag frá börnum sínum. Það er
ekki alltaf val foreldranna heldur
býður samfélagið ekki betur. Þeir
sem eru úti á vinnumarkaðnum
og vilja vinna minna reka sig á að
það er oft ekki vel séð og jafnvel
gefið í skyn að ef viðkomandi vill
ekki vinna langan vinnudag geti
hann farið eitthvert annað. Ef við
ætlum að hlúa að komandi kyn-
slóðum verðum við að líta í eigin
barm. Við erum á eftir grann-
þjóðum okkar hvað það varðar að
gera samfélagið barnvænna.
Vinnuvikan er til dæmis styttri
hjá þeim flestum og yfirleitt er
ekki unnin yfirvinna þar þannig
að fólk hefur meiri tíma með fjöl-
skyldunni. Þannig þyrfti þetta að
vera hjá okkur.“
Úrræðin verða að vera fleiri
Eygló
Guðmundsdóttir
’ Þróun fíkniefna-neyslu unglinga get-
ur verið mjög mis-
munandi eftir
einstaklingum. ‘
Námskeiðið fer fram hjá Staðlaráði Íslands, Laugavegi 178,
kl. 8.30-14.45. Þátttökugjald kr. 18.500.
Nánari upplýsingar og skráning á www.stadlar.is eða í síma 520 7150.
ISO 9000 gæðastjórnunarstaðlarnir
- Lykilatriði, uppbygging og notkun -
Námskeið fimmtudaginn 7. nóvember
fyrir þá, sem vilja læra á nýjar útgáfur ISO 9000
gæðastjórnunarstaðlanna.
Farið er yfir megináherslur og uppbyggingu staðlanna og
hvernig má beita þeim við að koma á og viðhalda
gæðakerfi. Verklegar æfingar.DDúddi
Listhúsinu Engjateig i