Morgunblaðið - 10.04.2003, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. APRÍL 2003 B 7
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF



  

  

    
    
  


  
        
 !"
   
 #
$ 
% 
  
  
  
  
  
  
! 
" 
# 
$ 

 













&' &()
*
+
  
,-   
.   
/  
 *
01 0
2 
3 *" 0  
  
  456
7 














/ 
#
$ 8
.
 
 
8




!

"


#




$
%

&

&


()
*

+
&
,,
"


&


+
-








&

.

$

+

+$
/

 
   
  %5
7 9

 

    :5
7 
   
  5
7 
.

 








.

 
! "#
 $ !$"
!$ "
# ! 
 " !
! $!
!$ $
 "$ 
"! !
  #
 " $"
"$ 
! $
  #"
#! 
! ##
!! $"
# $

 (
 
;
 (
 
k kæmi ekki. Það hefði væntanlega ver-
fyrir ferðaþjónustuna.
efur áhrif
imsmálunum og áhrif þeirra á ferða-
afa komið skýrt fram á umliðnum ára-
g dró til að mynda verulega úr ferðalög-
lfar þess að hagvöxtur á heimsvísu óx
ið á árunum í kringum 1980 og gerst
r. Þar spilaði inn í ástand á olíumörk-
olíukreppan svokallaða, herlög í Pól-
ndseyjastríðið og innrás Ísraela í Líb-
tta tók hagvöxtur í heiminum aftur við
ög þar með. Um áratug síðar hafði
ðið og ástandið í fyrrum Júgóslavíu í
áratugar síðustu aldar aftur neikvæð
mannaiðnaðinn í heiminum. Í lok síðustu
nahagslægðin í Asíu en áhrif hennar
ga verulega úr ferðalögum fólks, a.m.k.
mshluta. Aftur tók ferðamannaiðnaður-
á kom 11. september 2001.
hryðjuverkunum í Bandaríkjunum 11.
01 fyrir ferðamannaiðnaðinn almennt
kil fram eftir árinu 2002. Niðursveiflan
reinin tók þó við sér furðu flótt að mati
r þóttu almennt bjartari er líða tók á ár-
fyrir hryðjuverkaárásirnar í Djerba í
Indónesíu, í Santa Marta í Kólumbíu og
í Kenýa auk ýmissa annarra uppákoma.
tölum frá WTO voru ferðamenn í
um um 3,1% fleiri á árinu 2002 en árið
komu innrásin í Írak og lungnabólgu-
á Kína á sama tíma.
i skarkala heimsins
Austurlöndum standa mörg auð. Ná-
ak segir til sín. En áhrifanna af innrás
anna og Breta í landið kemur fram víðar
alöndunum. Hvort sem um er að ræða
Nepal, Bandaríkin eða Ísland þá eru
aþjónustu þessara landa og fjölmargra
ef ekki flestra annarra þær sömu. Bókanir og pant-
anir eru langt undir væntingum og sums staðar er
ástandið svo slæmt að svo er að sjá sem nánast eng-
inn ætli að láta sjá sig á næstunni.
Stein Logi Björnsson, fyrrverandi formaður Sam-
taka ferðaþjónustunnar hér á landi, sagði á aðalfundi
samtakanna í síðustu viku að nú þegar væri ljóst að
mjög hefði hægt á bókunum meðal ferðaþjónustuað-
ila hér á landi frá því stríðið í Írak hófst. „Nú virðist
ljóst að ferðamannastraumur í vor, þ.e. í apríl og maí
mun líða fyrir þetta, hvenær sem því lýkur. Hins veg-
ar ef stríðið dregst á langinn, fram í maí, má búast við
að áhrifanna fari að gæta verulega í sumar líka. Þetta
er einnig mat WTO. Því verðum við að vona að þessu
ljúki sem fyrst. Ef til vill er einhver von í því að Ísland
njóti með einhverjum hætti góðs af ímynd sinni sem
friðsamt og öruggt land fjarri skarkala heimsins,“
sagði Steinn Logi.
Svipaðar sögur alls staðar að
Hvort einhver von sé til þess að ferðaþjónustan á Ís-
landi njóti þess að vera fjarri skarkala heimsins, eins
og Steinn Logi orðaði það, verður að koma í ljós eins
og á við um svo margt í þessari atvinnugrein.
Þegar fréttir úr ferðaþjónustunni í heiminum um
þessar mundir eru skoðaðar kemur ekki á óvart að
þær eru flestar á svipuðum nótum, frekar neikvæðar
lýsingar sem segja frá samdrætti og svartsýni. Inni á
milli má þó greina bjartsýni, eða a.m.k. einhverja von.
Nýlega var haft eftir framkvæmdastjóra Ferða-
málaráðs Ástralíu á AFP fréttastofunni að stríðið í
Írak og lungnaveikifaraldurin tækju sinn toll og
mundu skilja eftir stórt gat í ferðaþjónustunni þar í
álfu, a.m.k. í apríl- og maímánuði þessa árs.
AP fréttastofan sagði frá því að eftir að stjórnvöld í
Nepal og skæruliðar sem kenna sig við Maó hefðu
gengið frá vopnahléi í janúar síðastliðnum hefðu
stjórnendur ferðamála í landinu gert sér vonir um
nokkurn fjölda ferðamanna til landsins á árinu. Þær
vonir hefðu hins vegar dvínað verulega að undan-
förnu.
Sögurnar sem sagðar eru í fjölmiðlunum frá hinum
ýmsu stöðum í heiminum eru flestar á svipuðum nót-
um.
Breytt hegðun ferðamanna
Í nýlegri úttekt WTO á stöðu ferðamálanna í heim-
inum kemur fram að breytingar hafi orðið á hegðun
ferðamanna. Þar er ýmislegt sem kemur heim og
saman við breytingar í þessum efnum sem könnun
Ferðamálaráðs frá síðasta ári leiddi í ljós.
Þetta á til að mynda við um það að ferðamenn panti
ferðir sínar í auknum mæli með skömmum fyrirvara.
Þá má nefna að stuttar ferðir s.s. borgarferðir njóta
sífellt aukinna vinsælda. Segir í skýrslu WTO að til-
koma lágfargjaldaflugfélaganna hafi ýtt undir þessa
þróun.
Í skýrslu WTO er fleira nefnt í sambandi við
breytta hegðun ferðamanna. Þeir eru sagðir hafa til-
hneigingu til að stytta þær fjarlægðir sem þeir fara
frá heimilum sínum. Meira sé um að ferðamenn kjósi
að ferðast til landa í helsta nágrenni heimalands síns,
svo og að ferðir innanlands hafi aukist.
Samdráttur upp á 4%
Margir hafa að undanförnu verið að spá í hvaða af-
leiðingar stríðið í Írak muni koma til með að hafa á
ferðaþjónustu hinna ýmsu landa. Flest hefur það ver-
ið á þann hátt sem hér hefur verið lýst, almennt orð-
aðar lýsingar á samdrætti. Þeir eru þó til sem reynt
hafa að leggja mat á áhrif striðsins í peningum. Ein af
nákvæmari skýrslunum í þeim efnum kemur frá
stofnun sem nefnist World Travel & Tourism Coun-
cil, WTTC, sem er stað-
sett í Bretlandi og gefur
sig út fyrir að vinna fyrir
fyrirtæki og stjórnvöld í
ýmsum löndum við að
leggja mat á hina ýmsu
þætti ferðaþjónustunnar.
Í nýlegri úttekt
WTTC, sem birt var
skömmu áður en innrás-
in í Írak hófst, eru gefnar
tvær útgáfur af þróun
ferðaþjónustunnar á Ís-
landi, en í úttektinni eru
einstök lönd tekin fyrir.
Annars vegar er spáð í
það hver þróunin hefði
verið án innrásar í Írak og hins vegar hver hún verði í
kjölfar innrásar. Niðurstaðan er sú að í stað rúmlega
2% veltuaukningar í ferðaþjónustunni á þessu ári frá
fyrra ári, ef ekki hefði komið til innrásar, þá megi
gera ráð fyrir tæplega 4% samdrætti vegna innrás-
arinar. Ekkert skal hér um það sagt hversu áreið-
anlegir spádómar WTTC eru. Það er vitaskuld eitt af
því sem einfaldlega verður að koma í ljós.
Allt að 3 milljónir starfa tapast
Í nýrri skýrslu sem bandarískt ráðgjafarfyrirtæki,
Donald N. Martin & Company, DNM&C, tók saman
fyrir Ferðamálaráð Evrópu, Europe Tourist Comm-
ission, ETC, sem 33 ríki í Evrópu eiga aðild að og þar
á meðal Ísland, kemur fram að ef stríðið í Írak dregst
á langinn geti allt að 3 milljónir starfa í ferðaþjónust-
unni í heiminum tapast. Þá segir að áhrifin verði
væntanlega mest í Bandaríkjunum. Þessa hafi þegar
gætt með afgerandi hætti þar í landi því yfir 300 þús-
und manns hafi misst vinnuna í febrúarmánuði síð-
astliðnum vegna þessa.
Fram kemur í skýrslu DNM&C að alþjóðasamtök
farþegaflugfélga, Air Transport Association, ATA,
hafi gert ráð fyrir því áður en til stríðsátaka í Írak
kom, að bandarísk flugfélög myndu tapa um 6,7 millj-
öðrum Bandaríkjadala á þessu ári. Það svarar til um
530 milljarða íslenskra króna. Vandi bandarískra
flugfélaga var því mikill fyrir stríðsátökin í Írak. ATA
segir hins vegar að ef stríðið í Írak muni standa yfir í
um 90 daga verði neikvæð áhrif þess enn meiri en
urðu af Persaflóastríðinu árið 1991. Segja samtökin
að þá megi reikna með að tap bandarísku flugfélag-
anna muni aukast um 4 milljarða dala til viðbótar,
þannig að samanlagt tap þeirra á þessu ári verði um
10,7 milljarðar dala. Það jafngildir um 850 milljörðum
íslenskra króna. Í skýrslu CNM&C kemur fram að
þetta geti leitt til verulegrar fjölgunar gjaldþrota
flugfélaga og að þjóðnýting verði jafnvel nauðsynleg.
Þessu til vibótar kemur fram í skýrslunni að ATA
telji að ef hryðjuverk muni aukast í heiminum í kjöl-
far stríðsins í Írak geti heildartap bandarískra flug-
félaga farið upp í um 13 milljarða dala á þessu ári,
sem er yfir 1.000 milljarðar íslenskra króna.
Bandaríkjaþing hefur brugðist við þeim neikvæðu
áhrifum sem ATA hefut sagt að stríðið í Írak muni
hafa fyrir bandarísk flugfélög. Þingið samþykkti í síð-
ustu viku 3,2ja milljarða Bandaríkjadala fjárhagsað-
stoð við hin hart útleiknu flugfélög. Aðstoðin svarar
til um 300 milljörðum íslenskra króna. Þetta er í ann-
að skiptið á bandaríska þingið kemur flugfélögunum
þar í landi til aðstoðar á innan við tveimur árum.
Fyrra skiptið var í kjölfar hryðjuverkanna 11. sept-
ember.
Ríkisstjórn Bandaríkjanna hefur lýst yfir óánægju
með ákvörðun þingsins að þessu sinni um að aðstoða
flugfélögin í landinu. Telur stjórnin að flugfélögin
geti lagt meira á sig til að draga úr kostnaði en þau
hafa gert til þessa. Síðastliðna 12 mánuði hafa um 100
þúsund starfsmenn flugfélaga í Bandaríkjunum
misst vinnuna.
Erfiðleikar í fluginu …
Bandaríska flugfélagið American Airlines, stærsta
flugfélag í heimi, hefur nú þegar dregið úr flugferð-
um og varað við samdrætti og rær lífróður til að forð-
ast gjaldþrot. Annað stærsta flugfélagið, United Air-
lines, hefur greint frá því að bókanir hafi dregist
saman hjá því um 40% í kjölfar innrásarinnar í Írak
og hefur tilkynnt um verulega fækkun starfsfólks.
En það eru ekki einungis bandarísk flugfélög sem
hafa lent í erfiðleikum að undanförnu. Það sama á við
um fjölmörg önnur flug-
félög víðs vegar um heim-
in. Air Canada hefur farið
fram á greiðslustöðvun.
Japan Airlines hefur
dregið umtalsvert úr ferð-
um flugvéla félagsins.
Hollenska flugfélagið
KLM hefur tilkynnt um
fækkun flugferða og að
starfsfólki verði fækkað.
Svipaða sögu er að segja
af SAS, British Airways,
Lufthansa, Air France,
Swissair og fleiri og fleiri
flugfélögum.
Eins og við er að búast
hefur samdrátturinn í fluginu komið fram í nýting-
unni hjá Icelandair, dótturfélagi Flugleiða. Ekki
liggja fyrir upplýsingar um hugsanleg áhrif stríðsins
í Írak en næsta víst er að þess hafi verið farið að gæta
áður en það hófst. Farþegar í millilandaflugi Flug-
leiða voru í heild 5,4% færri á fyrstu tveimur mán-
uðum þessa árs en á sama tímabili í fyrra. Reyndar
fjölgaði farþegum til og frá Íslandi en farþegum yfir
hafið milli Evrópu og Bandaríkjanna, sem ferðuðust
með Icelandair, fækkaði hins vegar umtalsvert, eða
um 23%.
… og á hótelunum
Þótt flugfélögin í heiminum hafi með mest áberandi
hætti orðið fyrir barðinu á innrásinni í Írak meðal
ferðaþjónustuaðila, þá eru áhyggjur hótel- og gisti-
húsastjórnenda líklega litlu minni. Vorið og sumarið
er tíminn sem alla jafna bætir upp minni ásókn yfir
vetrarmánuðina. Og samkvæmt dagatalinu ætti vorið
að vera að koma á norðurhveli jarðar.
Samtök hótela í Þýskalandi hafa greint frá því að
gera megi ráð fyrir að um 10 þúsund störf í hótelgeir-
anum þar í landi kunni að verða lögð af á næstunni.
Hótel í Róm, Flórens og Feneyjum á Ítalíu, sem
gjarnan eru yfirfull af listunnendum á vorin, eru ein-
ungis hálfbókuð í ár, að því er haft er eftir samtökum
ítalskra hótela og greint er frá í New York Times. Þá
hefur verð á gistingu á lúxushótelum í París verið
lækkað verulega vegna fjarveru gesta.
Í Bandaríkjunum er það sama uppi á teningunum.
Stjórnendur hótela, veitingastaða og annarra staða
sem byggja á heimsóknum ferðamanna þar í landi
eru áhyggjufullir, samkvæmt frétt Reuters-frétta-
stofunnar. Það er því væntanlega nokkuð til í því sem
blaðamaður New York Times skrifaði, að útlit sé fyrir
að það vori seint í ár.
int í ár?
gretar@mbl.is
.....................................
S a m k v æ m t t ö l u m f r á W T O
v o r u f e r ð a m e n n í h e i m i n u m
ö l l u m u m 3 , 1 % f l e i r i á á r i n u
2 0 0 2 e n á r i ð á ð u r. E n þ á
k o m u i n n r á s i n í Í r a k o g
l u n g n a b ó l g u f a r a l d u r i n n f r á
K í n a á s a m a t í m a .
.....................................