Morgunblaðið - 14.09.2003, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
leið það öryggisnet sem lærðir leik-
arar öðlast með menntun og reynslu,
hvernig á að halda sig í hæfilegri fjar-
lægð frá hlutverkum sínum.
Sólveig segir Diddu tvímælalaust
hafa gefið sig alla í hlutverkið og ekki
haft neitt öryggisnet til að hlífa sér.
„Hún krafðist þess alltaf að ganga
alla leið og var sífellt að ögra sjálfri
sér. Í atriðinu þar sem hún hleypur
úti nakin tók hún ekki annað í mál en
að vera berfætt, jafnvel þótt ég legði
til að hún yrði í skóm til að fyrir-
byggja það að hún slasaði sig. Það var
líka ískalt úti og við hefðum getað
skotið atriðið öðruvísi svo hún þyrfti
ekki að vera nakin í þessum kulda en
hún var hörð á að hafa þetta alvöru.
Því var atriðið tekið upp, aftur og aft-
ur, við dúðuð í úlpur og hún kviknak-
in. Sömu sögu er að segja af atriðinu í
lyftunni, þegar hún sleppir sér. Hún
gerði það í alvörunni, miklu meira en
ég hafði ráðgert. Eftir að hafa leikið
það var hún öll í marblettum.“
– Var ekki sláandi að horfa upp á
hana fara slíkum hamförum?
„Ójú, ég öskraði hreinlega uppyfir
mig. En henni fannst hún þurfa að
gera þetta á þennan veg.“
Byggt á sönnum atburðum
Efnistökin í Stormviðri eru á marg-
an hátt mjög athyglisverð. Í senn til-
finningarík og fjarræn, rétt eins og
sagan sé sögð frá sjónarhorni lækn-
isins sem þarf ekki síst að glíma við þá
erfiðu spurningu hversu djúpt hún
treystir sér til að sökkva ofan í þetta
kröfuharða „verkefni“. Hversu langt
þessi umhyggjusami ungi læknir get-
ur gengið í að láta stjórnast af tilfinn-
ingunni – og hvenær hún verður að
draga í land og halda fjarlægðinni
sem ber að halda í sambandi læknis
og sjúklings. Og rétt eins og lækn-
irinn þarf að geta sökkt sér sam-
stundis ofan í verkefni sem hann fær í
hendurnar, án nokkurrar viðvörunar
eða undirbúnings, dembir Sólveig
okkur inn í miðja söguframvinduna.
Strax á fyrstu mínútu kynnumst við
söguhetjunum og þeim vandamálum
sem þær standa frammi fyrir.
„Mér fannst gott að hafa ekki byrj-
un, hvernig þær hittust o.fl. En það
var til, ég skrifaði það og ég kvik-
myndaði það. En þegar ég fór að
klippa var ég komin að þeirri nið-
urstöðu að meira spennandi væri að
henda áhorfendum beint inn í söguna,
án alls aðdraganda eða frekari kynn-
ingar á kringumstæðum. Það gengur
oft þannig þegar ég er að klippa, að ég
tek út alveg heilmikið af því sem ég er
búin að skjóta, bæði af upphafi og
endi. Það er svolítið spennandi ferli.“
– Tekur sagan því jafnan breyt-
ingum meðan á tökum og klippingu
stendur?
„Já, það kemur fyrir. Það kvikna
auðvitað margar hugmyndir á töku-
stað, sumar betri en þær sem skrif-
aðar voru. Leikararnir eiga líka til að
leggja til ákveðnar breytingar eftir að
hafa grandskoðað hlutverk sín, sem
ég tek tillit til.“
– Handritið er sem sagt alls engin
heilög ritning í þínum huga?
„Nei, alls ekki. Mér finnst gott að
geta klippt burt.“ Sólveig segir að það
komi auðvitað fyrir að hún fái svolítið
samviskubit eftir að hafa eitt heil-
miklum tíma og fjármunum í að
skjóta eitthvert atriði sem lendir síð-
an á gólfinu í klippiherberginu. „En
þá kemst ég alltaf að þeirri niður-
stöðu að þessar senur sem ég klippti
burt hafi á sinn hátt gert ákveðið
gagn fyrir heildarmyndina, t.d. að-
stoðað leikarana við að skilja betur
hlutverk sín.“
– Er það ekki líka viss léttir, eftir
að hafa verið búin að vandræðast með
einhverja senuna og hvar hún á heima
í myndinni, að hreinlega bara fleygja
henni?
„Það er satt. En svo er ómetanlegt
að geta þegið ráð frá fólki sem maður
treystir og veit að þorir að segja skoð-
anir sínar umbúðalaust. Baltasar
[Kormákur, meðframleiðandi og einn
aðalleikara myndarinnar] kom einu
sinni í klippiherbergið, fylgdist með
og líkaði það sem hann sá og benti
mér á það sem honum þótti sérlega
vel heppnað. Þótt ég hafi sjálf verið
sannfærð um ágæti þessara atriða er
það samt mjög styrkjandi að fá slíkan
liðstyrk.“
Kveikjuna að sögunni í Stormviðri
segir Sólveig vera frétt sem hún las í
dagblaði fyrir einum átta árum um
geðveila konu sem fannst á víðavangi
og enginn þekkti nein deili á, kona
sem síðar reyndist vera ensk. Sólveig
fékk þá þegar þá flugu í höfuðið að
gera um hana heimildamynd og þótt
ekkert yrði úr þá hvarf hugmyndin
ekki svo glatt. Löngu síðar fór hún
svo að velta sögunni fyrir sér og setja
sig í fótspor geðlæknis sem fengi
þennan sjúkling til umönnunar og
velti mikið fyrir sér hvernig hún
myndi bregðast við, hversu vel henni
myndi ganga að ná til sjúklingsins og
aðstoða hann við að finna uppruna
sinn. Við það fæddist handritið. Þótt
hún hafi skrifað handritið með augum
geðlæknisins segist hún einnig hafa
séð heiminn með augum sjúklingsins
á stundum. „Maður setur sig í fótspor
allra persóna þegar maður skrifar
handrit.“
– En var aldrei freistandi að segja
myndina „byggða á sönnum atburð-
um“ eins og gjarnan er gert ef mögu-
legt er?
Sólveig hlær og segir það vissulega
hafa hvarflað að sér en aldrei komið
til þess.
Út’ í Eyjum
Vestmannaeyjar eru fæðing-
arstaður Sólveigar en hún hefur aldr-
ei haft þar varanlega búsetu heldur
alla tíð búið í París þar sem móðir
hennar, Högna Sigurðardóttir, stund-
aði nám og síðar störf. „Foreldrar
mínir fóru gagngert til Vest-
mannaeyja til að eiga mig. Þau vildu
nefnilega að við systir mín myndum
eiga þar rætur. Faðir minn, sem er
bandarískur, meira að segja lagði sig
fram við að læra íslensku til að stuðla
að því að við héldum tengslunum.“
Á uppvaxtarárum sínum dvaldi hún
á sumrin hjá ömmu sinni og afa í
Vestmannaeyjum eða fram að því er
gaus í Heimaey 1973, er amma henn-
ar fluttist brott úr eynni til Stokks-
eyrar. Sólveig hefur alltaf verið bál-
reið náttúrunni og gosinu fyrir að
hafa gert sér þann óleik að þekja
hrauni gömul leiksvæði og svipta sig
þeirri sælu að dvelja sumarlangt í
Vestmannaeyjum.
– Það er eitthvað sem segir manni
að þetta sé alls ekki nýtilkomin hug-
mynd að gera mynd í Vestmanna-
eyjum. Að það hafi lengi verið draum-
ur þinn?
„Já, það er rétt. Ég gerði einu sinni
heimildamynd sem fjallaði um gosið.
Það var útskriftarverkefni mitt. En
mig hafði alltaf langað til að skjóta
leikna mynd þar. Ég þekki þennan
stað og ég þekki fólkið. Ein konan
sem sést í myndinni í frystihúsinu
passaði mig t.d. þegar ég var lítil. Afi
vann í frystihúsinu. Ég gerði það sjálf
á sumrin. Mér þykir reglulega vænt
um þennan bæ og ég er ennþá öskuill
út í gosið því þá hætti ég að geta dval-
ið þar á sumrin.“
– Þú átt góðar minningar frá þeim
tíma er þú dvaldist hjá afa og ömmu í
Eyjum á sumrin?
„Já, mér fannst stórkostlegt að
vera þar á sumrin. Að geta leikið laus-
um hala, hlaupið frjáls út um allt, eng-
ir bílar, ekkert myrkur á kvöldin.
Þetta var allt svo gaman, eins og t.d.
að spranga í klettunum. Lundarnir.
Þjóðhátíðin. Þetta var dásamlegt.“
– Þessar minningar verða svo
ennþá sterkari í huga einhvers sem
býr svo langt í burtu, í svo gjörólíku
umhverfi, Parísarborg.
„Já, örugglega.“
– Heldurðu að þessi Vestmanna-
eyjatengsl og dvölin þar í æsku hafi
haft varanleg á þig sem manneskju,
sem listamann?
„Það er alveg víst. Það eru allir að
skapa eitthvað á Íslandi. Allir að
skrifa, mála, kvikmynda, syngja. Allir
svo óhræddir við að láta reyna á lista-
manninn í sér. Svo er það náttúran.
Það er allt svo fallegt og sterkt í
kringum mann.“
– Finnurðu fyrir þessu íslenska
hugrekki þegar kemur að listinni?
Ertu óhrædd við að skapa?
„Nei, ég er alltaf hrædd,“ svarar
Sólveig strax og hálfskömmustulega
en neitar þó ekki að íslenska hug-
rekkið eigi þátt í að hún láti þó til
skarar skríða. Þessi hugsun, að láta
bara vaða. „Móðir mín er líka mikill
listamaður og hún hvatti mig mjög til
dáða og gaf mér það hugrekki sem ég
hef.“
Tileinkuð ömmu á Stokkseyri
Tökur á Stormviðri stóðu yfir í
mánuð í Vestmannaeyjum síðla árs
2002. Síðan var Frakklandshlutinn
skotinn í Belgíu á þremur vikum.
Hvernig gengu svo Íslandstökurnar?
„Mjög vel. Vestmannaeyingar voru
mér svo óendanlega hjálpsamir. Þeir
lánuðu okkur t.d. húsin sem við skut-
um í, tvö hús. Ég barði að dyrum hjá
fólki og spurði hvort ég mætti nota
húsin í myndinni og því þótti ekkert
sjálfsagðara. Ég fékk líka greiðan að-
gang að frystihúsinu, ekkert mál. All-
ir til í að hjálpa.“
– Allir til í að hjálpa Eyjastelpunni.
„Já, ég held það hafi verið svolítið
þannig. Einnig út af mömmu.“
Sólveig segir myndina ekki hafa
orðið til án þessarar greiðvikni eyja-
skeggjanna.
Hún viðurkennir að tökuskilyrðin
hafi verið svolítið erfið. „Við þurftum
að skjóta svo mikið á hverjum degi og
þess vegna fór kuldinn að segja til sín.
En kuldaveðrið hjálpaði líka til, skap-
aði þá stemmningu sem ég sóttist eft-
ir, myrka og veðurbarða.“
– Hvassviðrið og kuldinn í mynd-
inni þjónar náttúrlega bæði drama-
tískum og praktískum tilgangi er það
ekki, lýsir ekki bara hugarástandi ís-
lensku stúlkunnar heldur hneppir
lækninn í gíslingu á eynni?
„Rétt. Það er stormur í höfðinu á
sjúklingnum en stormurinn kemur
einnig í veg fyrir að franski læknirinn
geti yfirgefið eyna og gefist upp á við-
fangsefninu. Þær eru báðar fastar
þarna úti í miðju hafinu sökum
stormsins.
Ég finn sjálf fyrir þessari innilokun
en mér þykir vænt um hana, í það
minnsta þótti mér það þegar ég var
úti í ey. Þá var öruggt að ég þyrfti
ekki að yfirgefa hana. En ég þoldi
ekki storminn þegar ég var að bíða
eftir að komast þangað með flugi. Þá
beið ég og beið.“
– En persóna Diddu finnur fyrir
þessari innilokunarkennd og líður
ekkert vel þarna.
„Nei, henni líður hvergi vel en bæj-
arbúarnir hugsa vel um hana. Amma
mín, Elísabet Hallgrímsdóttir, var
einmitt alltaf að annast þá sem áttu
bágt man ég, hjálpa þeim þroskaheftu
og áfengissjúklingunum. Þetta er um-
hyggjusamt samfélag. Myndin er til-
einkuð ömmu, sem er 98 ára gömul og
býr enn á Stokkseyri.“
Vil nota Ingvar
í aðalhlutverk
Sólveig segist vart eiga orð til að
lýsa hversu gott það hafi verið að
vinna með íslensku leikurunum í
myndinni, en í stærstu hlutverkunum
eru, auk Diddu, þeir Baltasar Kor-
mákur og Ingvar E. Sigurðsson.
„Ég féll alveg fyrir Ingvari. Það
þarf ekkert að hafa fyrir að leikstýra
honum, ekki að útskýra neitt, hann
bara leikur og útkoman er fullkomin.
Hann er svo fljótur að átta sig á hvað
maður vill. Mig langar ofsalega mikið
að gera mynd með honum í aðal-
hlutverki. Á bara eftir að skrifa
hana.“
Íslensku leikararnir eru fullir af
krafti, finnst Sólveigu, og einhenda
sér í hlutverk sín af heilum hug.
Sólveig segist hvorki vera franskur
né íslenskur kvikmyndagerðarmaður.
Þurfi hún að kenna sig við eitthvað sé
hún vestmanneyskur kvikmynda-
gerðarmaður. Samt þyki sér þjóð-
ernið sem slíkt ekki skipta neinu máli
þegar rætt er um kvikmyndagerð-
arfólk. „Maðurinn er líka eins og tré,
á sér margar rætur. Ég á mér margar
rætur, á Íslandi, Bandaríkjunum og í
Frakklandi, svo einhverjar séu nefnd-
ar. Föðuramma mín var rúmensk
þannig að ég á rúmenskar rætur
líka.“
Stormviðri er samstarfsverkefni
Frakka, Belga og Íslendinga og er
Sögn ehf., fyrirtæki Baltasars Kor-
máks og Lilju Pálmadóttur, íslenskur
framleiðandi myndarinnar. Myndin
er því, líkt og Sólveig, fjölþjóðleg.
En þarna í Cannes tóku litlu Ís-
lendingarnir sér það bessaleyfi að
gera hana að sinni – íslenskri – enda
ekki á hverju ári sem Íslendingar
koma að mynd sem fær slíka athygli
þar.
Þetta var í maí. Nú í september,
þegar myndin verður loksins frum-
sýnd hér á landi, í Vestmannaeyjum á
fimmtudag og á höfuðborgarsvæðinu
degi síðar, verður Stormviðri örugg-
lega íslensk mynd í huga flestra ef
ekki allra – í það minnsta vestmanna-
eysk.
Andstæður tvær, Didda og Elodie Bouchez, í kvikmynd Sólveigar Anspach, Stormviðri.
’ Ég féll alveg fyrirIngvari [E. Sigurðs-
syni]. Það þarf
ekkert að hafa fyrir
að leikstýra honum,
ekki að útskýra
neitt, hann bara
leikur og útkoman
er fullkomin. ‘
’ Didda sagði mér að í sínum huga
væri þetta vega-
mynd, að læknirinn
væri á ferðalagi
og ferðalagið væri
sjúklingurinn.
Mér þótti það
frábær lýsing. ‘
’ Það er stormur íhöfðinu á sjúklingn-
um en stormurinn
kemur einnig í veg
fyrir að franski
læknirinn geti yf-
irgefið eyna og gefist
upp á viðfangsefn-
inu. Þær eru báðar
fastar þarna úti í
miðju hafinu
sökum stormsins. ‘
skarpi@mbl.is