Morgunblaðið - 14.09.2003, Blaðsíða 14

Brandari
Þjónn, þú hefur gleymt að þurrka af diskinum mínum!
Hvaða vitleysa, þetta er súpan!
SPURNINGAR
1. Hver vísaði Hans og Grétu leiðina heim?
2. Af hverju varð úlfurinn langt á undan Rauðhettu
til ömmu hennar?
3. Hver gaf Öskubusku kjól fyrir dansleikinn?
4. Hvað var Mjallhvít gömul þegar hún fór að
heiman?
5. Hvar faldi minnsti kiðlingurinn sig fyrir úlfinum?
SVÖR
1. Hvít önd
2. Af því hún slóraði í skóginum
3. Fugl á leiði móður hennar
4. Hún var sjö ára
5. Í stofuklukkunni
Hvað veistu um gömlu
Grimmsævintýrin?
Systkinin Hildur og Andri Steinn, sem eru tíu og tólf
ára, fóru nýlega að sjá sýninguna Grimmsævintýri
hjá Leikfélagi Kópavogs.
Hvernig var sýningin?
Hildur: Það var mjög gaman.
Andri: Mér fannst öll ævintýrin skemmtileg en
Hans og Gréta skemmtilegast af því að maður þekk-
ir það svo vel.
Hildur: Þá vissi maður alveg hvað var að gerast.
Dró það ekkert úr spennunni að þekkja söguna
svona vel?
Andri: Nei, nei. Þetta var samt spennandi.
Voruð þið ekkert hrædd?
Andri: Nei, mér fannst þetta bara fyndið.
Hildur: Það getur samt verið að litlir krakkar hafi
orðið svolítið hræddir.
Andri: Já þetta er fyrir krakka í þriðja eða fjórða
bekk og eldri.
Finnst ykkur þessi ævintýri ekkert ósennileg?
Andri: Jú, en maður þekkir þau svo vel að maður
er ekkert að spá í það.
Hildur: Svo var svo flott hvernig þau gerðu allt án
þess að skipta um búninga.
Andri: Eins og þegar Hans og Gréta komu inn í
skóginn og hinir leikararnir héngu á veggnum til að
gera skóginn draugalegan.
Hildur: Og hvernig þau gerðu eld með höndunum.
Getur maður lært eitthvað af þessum ævintýrum?
Hildur: Bara að vera kurteis og að standa við það
sem maður segir.
Andri: Og að maður getur ekki sagt neitt við þá
sem eru minni.
Morgunblaðið/Þorkell
Hildur og Andri Steinn fóru að sjá Grimmsævintýri.
Krakkarýni: Grimmsævintýri
Fyndin og spenn-
andi ævintýri
N
ú er verið að sýna
leikrit sem er byggt
á ævintýrum
Grimmsbræðra hjá
Leikfélagi Kópa-
vogs. Sýningin er reyndar frá
því á síðasta ári en vegna þess
hvað hún er skemmtileg var
leikurunum boðið að koma til
Litháen og sýna hana þar. Þeir
hafa því verið að æfa sýninguna
upp á nýtt og þess vegna er hún
nú sýnd nokkrum sinnum á Ís-
landi áður en ferðin til Litháens
hefst.
Gamlar þjóðsögur frá Evrópu
Í sýningunni eru sagðar fimm
sögur sem allar eru mjög ólíkar
en þannig eru einmitt Grimms-
ævintýrin enda eru þau komin
úr ýmsum áttum. Ævintýri
Grimmsbræðra eru nefnilega
gamlar þjóðsögur sem gengu á
milli manna í Evrópu áður en
þýsku bræðurnir Jacob Ludwig
og Wilhelm Carl Grimm söfn-
uðu þeim saman og skrifuðu
þær niður fyrir u.þ.b. tvö hundr-
uð árum.
Bræðurnir voru fyrstu fræði-
mennirnir sem söfnuðu og skrif-
uðu niður þjóðsögur en eftir að
þeir fóru að gera það fóru marg-
ir fræðimenn í öðrum löndum að
gera það sama m.a. hér á Ís-
landi. Þannig var mörgum
merkilegum sögum, sem höfðu
gengið á milli manna öldum
saman, bjargað frá gleymsku.
Sýna okkur ótta og drauma fólks
Þótt þjóðsögur séu oft ansi
ósennilegar segja þær okkur
margt um líf fólks fyrr á öldum
og það hvernig það leit á lífið.
Grimmsævintýrin segja okkur
t.d. hvað fólk óttaðist og hvað
það lét sig dreyma um. Af sög-
unum um Rauðhettu og Hans
og Grétu sjáum við til dæmis
hvernig börn voru vöruð við
hættunum í skóginum og í öllum
sögunum um stelpur og stráka
sem giftast prinsum og prins-
essum sjáum við hvernig fátækt
fólk lét sig dreyma um betra líf.
Svo hafa þjóðsögur líka greini-
lega verið notaðar til að kenna
börnum góða siði eins og t.d.
það að standa við orð sín og gefa
fátækum.
Áður en bækur komu til sög-
unnar gengu líka ýmsar upplýs-
ingar manna á milli í þjóðsög-
um. Þannig útskýra þjóðsögur
t.d. ýmislegt sem fólk skildi ekki
eins og t.d. það hvað varð um þá
sem fóru út í heiminn og komu
aldrei til baka. Sumar þjóðsög-
ur eru líka sprottnar úr raun-
verulegum atburðum þótt þær
hafi annaðhvort verið ýktar til
að gera þær fyndnari eða hræði-
legri eða þær hafa smám saman
breyst á þeim tíma sem þær
gengu á milli manna.
Garðabrúða var engin prinsessa
Mörg þeirra ævintýra sem
Grimmsbræðurnir skrifuðu nið-
ur eru mjög þekkt þótt það sé
oft mikill munur á upprunaleg-
um sögum Grimmsbræðra og
þeim sögum sem við þekkjum
úr barnabókum og teiknimynd-
um. Þannig var Garðabrúða t.d.
engin prinsessa, í sögu Grimms-
bræðranna, eins og í Barbie-
myndinni, heldur dóttir fátækr-
ar konu sem langaði svo mikið í
grænmeti að hún seldi dóttur
sína fyrir kálhöfuð úr garði
nornarinnar. Í sögu Grimms-
bræðranna giftist Garðabrúða
heldur ekki prinsinum fyrr en
hún er búin að eignast tvíbura
og hann er orðinn blindur.
Ævintýrin eru þannig oft
mun drungalegri í útgáfu
Grimmsbræðranna en í barna-
sögunum, sem við þekkjum,
enda voru þau ekki síður ætluð
fullorðnum en börnum þegar
Grimmsbræðurnir voru að
skrifa þau niður þótt þau séu nú
fyrst og fremst notuð sem
barnasögur.
Sögur fyrir börn og fullorðna
Það er alltaf gaman að fara í berjamó á fal-
legum haustdögum en nú í haust er það
þó sérstaklega skemmtilegt þar sem svo
mikið er af berjum alls staðar vegna
veðurblíðunnar í sumar.
Þegar þið komið heim úr berjaferð-
inni getið þið notað berin út á skyr eða
jógúrt eða notað tækifærið og bakað köku
handa fjölskylunni eða vinum ykkar.
Það sem þið þurfið
½ l bláber eða
krækiber
1 dl sykur
3½ dl hveiti
¼ tsk salt
125 g smjörlíki
Það sem þið gerið

Hitið ofninn í 175°.

Smyrjið eldfast mót og hellið
berjunum á botninn.

Stráið helmingnum af
sykrinum yfir berin.

Blandið afganginum af sykr-
inum, saltinu og muldu smjör-
líkinu saman við hveitið og
hrærið það saman með sleif
eða höndunum.

Hellið deiginu yfir berin í
mótinu.

Bakið í ofninum í 30 mínútur.
Bakið úr berjum
Hvort á Stjáni að velja leið A eða B til að ná í
svörtu kúluna? Reynið að finna út úr því að því án
þess að nota puttana.
Kúluspil
Í ævintýrum kemur prinsinn oft á
hvítum hesti til að bjarga prinsess-
unni. Þið megið þó lita hestinn á
myndinni í hvaða lit sem þið viljið.
Knapinn getur líka alveg eins verið
prinsessa eins og prins.
Litið listavel
Á hvítum hesti