Vísir - 06.01.1981, Qupperneq 4

VISIR
Þriðjudagur 6. janúar 1981
Fólskir bændur eru ekki slikrar vélvæöingar aðnjótandi i búskapar-
háttum, en skáka þó rikisbúunum, scm fá opinbera fyrirgreiðslu.
Polskir bændur
engir búskussar
Pólskir bændur, sem þráast við
að ganga inn i samyrkjubúskap-
inn og hokra á eigin jarðarskik-
um, eru landbúnaðarsérfræðing-
um vestan tjalds sem austan
stöðugt undrunarefni. Þeir þykja
spjara sig lygilega vel.
Rikið sveltir þá i tækjakosti og
svikur þá einatt um áburð.
Spilltir embættismenn mjólka þá,
og þeir eru hraktir á harðbýlustu
jarðirnar, óttaleg nákot. En
ávallt slá þeir rikisjörðunum við i
framleiðslu, og njóta þær þó opin-
berrar fyrirgreiðslu.
t Póllandi eru um 3,5 milljónir
smábænda, eða sjálfseignar-
bænda, sem hyggjast fara að for-
dæmi verkalýðsins og stofna eigin
óháð stéttarsamtök. Þeir hafa
stóráætlanir á prjónunum um að
skipuleggja eigið dreifingarkerfi
og innkaupastofnanir.
Pólland hefur sérstöðu innan
kommúnistarikja, hvað þvi við-
vikur, að 80% ræktaðs lands er i
einkanytjum. Tilraunir til þess á
sjötta áratugnum aö innleiða
samyrkjubúskapinn, eins og
annarsstaðar austantjalds, voru
gefnar upp á bátinn.
Meðaljarðnæði bændabýla i
Póllandi er um fimm hektarar,
sem þætti ekki hagkvæmt til bú-
skapar i mörgum löndum. Samt
voru Pólverjar lengi aflögufærir
á landbúnaðarvörur og fram-
leiddu til útflutnings allt til ársins
1972, þegar þeir tóku að flytja inn
landbúnaðarvörur.
Að mati vestrænna landbún-
aðarsérfræðinga gætu pólsku
bændurnir jafnvel gert enn betur,
ef þeir fengju áburð, útsæði og
áhöld hjá hinu opinbera i tæka tið.
Sjálfir halda þessir bændur þvi
fram, að þeir yrki sinar jarðir
betur en samyrkjubúin geri, þrátt
fyrir þá fyrirgreiðslu, sem þau
njóta.
Opinberar skýrslur sýnast
staðfesta þessar fullyrðingar. Af
þeim má t.d. sjá, aö rikisbúin
nota þrisvar sinnum meiri tilbú-
inn áburð til þess að framleiöa
jafnmikið og sjálfstæðir bændur.
bá þykir ljóst, að ofmannaö er á
rikisbúunum, ef tekið er mið af
bændunum. Kostnaður af bú-
rekstri þess opinbera reiknast 8
þúsund zlotsium meiri á hvern
hektara heldur en i einkabú-
skapnum.
Nú á að heita aðstööumunur á
þessum búum, en i reynd njóta
rikisbúin ekki eins góðs af hinni
opinberu fyrirgreiðslu og ætla
mætti. Þjónustan er svo slök i
miðstýringarskrifstofubákninu
að oftast er brugðið of seint við.
Eins og siðasta ár, þegar komið
var að plægingu, þá voru 16%
dráttarvéla rikisbúanna óstarf-
hæf vegna skorts á varahlut-
um. Plæging hófst þvi viða seint,
sem getur ráðið úrslitum i þess-
um hluta Evrópu, vegna stutts
sumars og skammvinnrar
sprettutiðar. Varahlutaskortur-
inn er þó kannski litilvægari i
samanburði við skortinn á nýjum
dráttarvélum. Hin risavaxna
Ursus-dráttarvélaverksmiðja i
útjaðri Varsjár átti að framleiða
55 þúsund dráttarvélar i' fyrra, en
skilaði aðeins 1400. Aðallega var
þó um að kenna öröugleikum
annarsstaðar, eins og svo oft i
Póllandi. Málmsteypuverksmiðja
i Lublin stóð sig ekki i stykkinu.
Horfandi upp á langa biðlista
eftir nýjum dráttarvélum, ganga
bændurnir ekki að þvi gruflandi,
að þeir fá ekki dráttarvél á næst-
unni, og notast þvi áfram við
gömlu dráttarklárana sina og
eldri búskaparhætti.
Doitir
Sakharovs
Þau hafa aldrei sést
fella tár eöa barma sér
yfir örlögum sinum.
Þau hafa ekki annað
þekkt en þurfa að
standa á eigin fótum
gegn rikisvaldinu, og i
þvi liggur styrkur
þeirra.
Þannig lýsti Tatjana Jankele-
vitsj stjúpföður sinum Andrei
Sakharov og móöur sinni Jelenu
G. Bonner i viðtali viö fréttamenn
um áramótin.
,,Ég er mjög stolt af þeim”,
segir hin þrituga Tatjana, sem
býr með manni sinum, tveimur
börnum og bróður sinum i útlegð i
Bandarikjunum,og fylgist með
hetjulegri baráttu foreidranna
fyrir mannréttindum af fréttum
vestrænna fjölmiðla og stöku
bréfum, sem ættmenni þeirra
austartjalds ná að smygla vestur
yfir járntjaldið.
,,bau gefast ekki upp, þótt þau
hafi haft sovésk yfirvöld vakandi
yfir sér nótt sem dag svo árum
skiptir,” segir stjúpdóttir
Sakharovs. Eins og kunnugt er af
lréttum búa þau Sakharov-hjónin
i einskonar stofulangelsi eða út-
legð i Gorkij, þar sem þau eru
vandlega einangruð frá umheim-
inum og þess gætt, að Sakharov
fái ekki komiö á framfæri gagn-
rýni sinni á sovéska samfélagið.
Að sjálfsögðu er þess um leið
gætt, að þau fái ekki haldið neinu
sambandi við börn sin i Banda-
rikjunum.
Það eina sem þau Tatjana og
bróðir hennar Alexei Semenov,
sem er 23 ára læknastúdent, hafa
fengið að sjá af foreldrum sinum
var skyndimynd á sjónvarps-
skermi i Bandarikjunum fyrir
nokkru. —• „Það var hryggilegt að
sjá, hve mjög hún hefur elst og
látið á sjá,” segir Tatjana.
Hún þykist vita, að viðbrigðin
vegna einangrunarinnar leggist
þungt á Sakharovhjónin. Ibúð
þeirra i Moskvu var samastaður
andófsmanna og lýðræðissinna.
Þangaðiá straumur blaðamanna,
rithöiunda og fjölda einstaklinga
annarra og gestagangurinn slik-
ur, að nær aldrei féll niður skraf
um sögufróöleik, bókmenntir eða
stjórnmál.
„Það eina jákvæða viö ástand
þeirra núna er, að vonandi verður
Tatjana Jenkelevitsj, stjúpdóttir Andrei Sakharovs, með eigin-
manni slnum og börnum þeirra tveim, en þau búa öll I Bandaríkjun-
um, meðan foreldrarnir eru i einangrun i Gorkí.
hvildin föður okkar til góðs. Hann iðheima i Moskvu var heilsu hans
fékk hjartaslag fyrir ári, og álag- hættulegt,” sagði Tatjana.
Góður
sparnaður
Meðan margar stórstjörnur
bera sig upp undan því, að vera
sýknt og heilagt undir smásjá
meðborgaranna, lætur Orson
Welles sér hvergi bregða við.
Á dögunum gleymdi hann sér
eitthvað við matseldina úti I garði
á heimíli sinu i Kaliforniu, og
nágrönnunum leist ekki á
reykjarbólsturinn, sem lagði frá
útigriilinu. Hringdu þeir á
slökkviliðið.
Welles kvaðs vel kunna aö meta
slika umhyggju granna sinna og
vakandi eftirtekt, enda sparaöi
það honum að setja upp brunaviö-
vörunarkerfi.
Biómaunnendur
í pentagon
William Proxmire, öldungar-
þingmaöur demókrata, gerir aö
þvi gys þessa dagana, að her-
stjórnin i Pentagon verji árlega
um hálfri milljón dollara til garð-
yrkju viö bústaði 22-ja hershöfð-
ingja og flotaforingja. Hann
segir, aöárlegasé variöum hálfri
annarri milljón dollara til þess aö
skipta um húsgögn, innrétta,
veggfóöra og mála, vegna þess að
ibúaskipti verði i foringjaíbúöum.
Dæmdur fyrlr
„lólks’smygl
Dómstóll I Potsdam i A-Þýska-
landi dæmdi um áramótin V-
Þjóöverjann, Friedrich Ebbing-
haus, í sex ára fangelsi fyrir hlut-
deild sina I hópi smyglara, sem
smyglað höfðu A-Þjóðverjum
vcstur yfir járntjald.
Brottför úr landi án leyfis yfir-
valda varðar viö lög i A-Þýska-
landi og aðstoö viö slika utanför
sömuleiöis. Dómar I slikum
málum cru tlðir I A-Þýskalandi.
Bo Derek spáö
mannlælni
Leikkonan Bo Derek, sem
mikið er umtöluö vcgna yndis-
þokka sins, auk ráðriks eigin-
manns, upplýsir aö llnunum
heldur hún I réttu lagi meö
klukkustundar lyftingaræfingum
daglega.
Spákonan Jeane Dixon, þessi
sem Morgunblaöiö er hætt að
taka mark á, spáöi henni núna I
tilefni áramótanna, að hún ein-
hvern tlina i mars verði gripin
mikilli löngun til þess að einangra
sig frá umheiminum.
Vonandi rætist ekki úr þvl
fremur en mörgum öðrum
spádómum völvunnar, því að
leiðiniegt væri, ef þessi þokka-
gyðja geröist nú mannafæla.
Frakkar vllia
hlutleysl
Mikill meirihluti frönsku
þjóðarinnar álitur, að Frakkland
ætti að verða hlutlaust, ef til þess
kæmi, aö strið brytist út mitli
Sovétrikjanna og Bandarikjanna.
— Nýlega birtar niðurstöður
skoöanakönnunar bendatil þessa.
Þessi könnun vár á vegunt
timaritsins „Actuel" og niður-
stöðurnar á þann veg, að 63%
voru hlynnt þvi, aö æskja þess af
Moskvu, að Frakkland yrði ekki
dregið inn i slika deilu, 22% vildu
styðja Bandarlkjamenn og 1%
vildi styðja Sovétmenn.
Alls voru 1000 spuröir og af
þeim vildu 78% ekki aö stríði yrði
lýst yfir viö Sovétrikin, ef Rauði
herinn réöist inn I Pólland. 76%
voru þeirrar sömu skoðunar
varðandi innrás i Júgóslavlu.
Etthvað virðast þessar spurn-
ingar hafa verið einkennilega
orðaðar, en leynir sér ekki, að
friösemin erFrökkum efst Ihuga.