Vísir - 26.01.1981, Qupperneq 9

Mánudagur 26. janúar 1981.
■■
Nú/ þegar fréttastofa
útvarpsins við Skúlagötu
hefur tekið að sér hlut-
verk rannsóknarréttar í
eigin máli/ vekur litla
furðu þótt menn velti
fyrir sér hvaða kosti al-
mannavaldið í landinu á
til að koma fram óbrengl-
aðri fréttaþjónustu og
ópersónulegri/ þ.e. ekki
undir neinum kringum-
stæðum bundna einstakl-
ingum og ráðamönnum í
útvarpi, nema þeir vilji
sjálfir koma fram fyrir
alþjóð og skýra sín
sjónarmið. Á þessu hefur
orðið mikill misbrestur í
svonefndu ráðningar-
máli, þar sem leiðir
skildu með miklum
meirihluta útvarpsráðs
og ráðamönnum útvarps-
ins. Þegar svo er komið
að fulltrúar almanna-
valdsins við umsýslu al-
mannaeignar eins og út-
varpsins hafa ekki lengur
nein yfirráð, ber að sjálf-
sögðu að leggja útvarps-
ráð niður og hætta opin-
berum rekstri útvarps í
þeirri mynd, sem nú er.
Er þess að vænta að
áhugamenn um útvarp,
þeir sem nú starfa þar
eins og „eigendur", komi
sér saman um framhald
starfsins, en njóti þá um
leið ekki þeirrar einka-
reíjtsturaðstöðu sem nú
gildir. Þetta yrði eflaust
tíl að hreinsa andrúms-
loftið, enda ófært fyrir
almannavaldið í landinu
og fulltrúa þess, að liggja
undir persónulegum sví-
virðingum fyrir það eitt
að vera annarrar skoðun-
ar en „eigendur" út-
varpsins.
Um fréttastofu útvarpsins
sérstaklega er það að segja, að
auðvitað vinnur hún verk sin
eftir bestu samvisku. Almanna-
valdið virðist vilja haga ráðn-
ingu fólks þangað þannig, að um
blönduð sjónarmið verði að
ræða en ekki einhliða, og má öll-
um skiljanlegt vera hvaða
ástæður liggja þar að baki. Eng-
inn venjulegur maður hefur I
raun kosið yfir sig þá sam-
búðarerfiðleika, sem nú gilda i
þjóðfélaginu, og speglast m.a. i
erfiðleikum við að koma fram
ráðningu á fólki á fréttastofu
með eðlilegum hætti. Enginn
ve.njulegur maður óskar eftir
striði út af hverju einasta atriði—
sem til atkvæða kemur i þjóð-
félaginu. Skæruhernaðurinn
gegn meirihlutanum gengur nú
lengra en góðu hófi gegnir, en
það er til marks um undirlægju-
háttinn, að þrjú borgaraleg
blöð, sem hafa ekki, svo vitaö
sé, gerst sérstakir stuðnings-
menn „eigendafélags” rikisút-
varpsins, hafa kosið aö lýsa af-
stöðu sinni til mannráðninganna
með þögninni. Slik þögn er
stuðningur við skæruliða gegn
meirihlutaákvörðunum.
Almannavaldinu ýtt til
hliðar.
Uppi hafa verið raddir um
svonefndan frjálsan útvarps-
rekstur og hafa helstu forustu-
menn i þvi máli veriö Guö-
mundur H. Garðarsson og Ölaf-
ur Hauksson. Þeirbenda m.a. á,
máli sinu til stuðnings, að i
hæsta máta sé óeðlilegt að að-
eins ein útvarpsstöð skuli rekin i
landinu, sem þar að auki sé i
rikiseigu. Þeir hafa jafnframt
bent á, svo ekki verður mótmælt
með rökum, að hægt er að koma
upp útvarpsstöðvum með litlum
tilkostnaði og rekstur þeirra er
hægt að tryggja eftir venjuleg-
um samkeppnisleiðum um aug-
lýsingar og annað.
Þeir sem vilja nú fyrir alla
muni reisa milljarða höll, sem
einskonar menningarlegt
minnismerki um „eigenda-
félag” rikisútvarpsins, hafa
lagst mjög gegn hugmyndum
þeirra Guðmundar Garðarsson-
ar og ólafs Haukssonar, enda
virðist „eigendum” útvarpsins
varla viö hæfi og ofætlun, ef
aðrir álita að þeir geti rekiö út-
varp. En nú þegar almanna-
valdinu hefur verið ýtt til hliöar
i útvarpinu með eftirminnileg-
um hætti, hlýtur sú spurning að
vakna hvort þeir félagar
Guðmundur og Ólafur hafi ekki
rétt fyrir sér, og timi sé kominn
til að huga að þvi i alvöru og
meö almannaheill fyrir augum,
hvort ekki sé ástæða til að
brjóta niður i eitt skipti fyrir öll
einokun „eigendafélags” út-
varpsins i fjölmiðlarekstri.
önnur útvarpsrás
Að visu má alveg eins búast
viö að ekki komist upp annað út-
varp i landinu nema meö þátt-

Indriði G. Þorsteinsson
rithöfundur fjallar um
útvarpið í tilefni af þeim
deilum sem orðið hafa
vegna ráðningarmála.
Indriöi segir að einfald-
asta ráðið til að skapa
frið um útvarpið sé að
hef ja útsendingar á nýrri
rás. Þá geti „eigenda-
félagið" átt sitt gamla
gufuradíó í friði.
töku almannavaldsins, þótt
þeirri þátttöku yrði hagað á
annan veg en þann, sem hlotið
hefur hörmuleg endalok i út-
varpsráði. Er hér i fyrsta lagi
átt viö nýja útvarpsrás undir
nýrri útvarpsstjórn, og gætu af-
notendur ráðið þvi hvoru út-
varpinu þeir greiddu afnota-
gjöld sin. Auglýsendur gætu
jafnframt ráðið i hvoru útvarp-
inu þeir vildu auglýsa. Nú má
vel vera aö þeir, sem telja sig
handhafa almannavaldsins öðr-
um fremur, og láta sig litlu
skipta þótt þeir hafi ekki nema
minnihluta atkvæða, telji að
hugmyndin um nýja rás sé ekki
annað en vitleysa. Og vel má
vera að þau þrjú málgögn borg-
aranna, sem hafa þagað yfir að-
geröum eins manns i útvarps-
ráði gegn atkvæðum sex félaga
hans, telji einnig af þægö við of-
beldið, að rétt sé aö veita ekki
hugmyndinni um nýja rás
stuðning. En þá kemur til kasta
þeirra, sem vilja klifa þritugan
hamarinn og reka útvarpsstöð,
sem er óháð almannavaldinu
meö öllu. Þeir aðilar vita þá
hvernig komið er fyrir borgar-
legum öflum og við hvaða
stuðriingi má búast af þeim við
nýtt útvarp i landinu.
Vitnað
í Prövdu.
Liti „eigendafélag” útvarps-
ins svo á, að engum komi viö
hvernig starfsháttum þar er
hagað, og hvaða efni þar er
flutt, er I rauninni ekki annað að
gera en láta félaginu eftir þau
tæki, sem það hefur til umráöa,
til að leika sér að. Manni skilst
aö þótt I stórt óefni sé komið hafi
enginn vald til að breyta neinu i
þessari gömlu stofnun með
stóru húsdraumana. Það er
a.m.k. sýnt að mikill meirihluti
útvarpsráös ræður engu um
mál útvarpsins. Einstakir menn
útvarpsráös eru beittir aðferö-
um rannsóknarréttar af frétta-
stofu i sjálfsmáli og þykir
hvergi fint i heiminum nema hjá
„eigendafélagi” útvarpsins.
Þannig hefur fréttamatið rugl-
ast eitthvað hjá þvi liði, sem
stundar fréttaflutning á degi
hverjum i almannastofnuninni.
Gæti hugsast að með nýrri út-
varpsrás væri hægt að sýna
„eigendafélaginu” og öörum
landsmönnum hvaða reglur
gilda um fréttaflutning aörar en
þærað birtaekki afmæiisfréttir
fyrr en fólk verður sjötugt, svo
dæmi sé tekið af frægri „frétta-
reglu”. Jafnframt mundi koma
I ljós að á degi hverjum gerast
þýöingarmiklar fréttir viöa um
heim, sem ekki er getið I al-
mannatækinu. Aftur á móti
mundi hin nýja rás eflaust frá-
biöja sér að birta langa romsu
úr Prövdu, eins og gert var s.l.
fimmtudag, til að hnjóða i
Bandarikjamenn út af gisla-
málinu, vegna þess að Pravda
er ekki besta heimild um það
mál. Þetta er aðeins dæmi um
vinnutilhögun, sem ný rás
mundi frelsa okkur frá.
Hugmyndir um nýja rás, sem
stjórnað yrði af almannavald-
inu i samkeppni við það útvarp,
sem þegar er i gangi, og virðist
hafa verið yfirtekiö af starfs-
fólki, er sett hér fram til aö fólk
geti séð, aö valkostir eru nægir.
Þá er hugmynd Guðmundar
Garðarssonar um útvarp rekiö
af fjölmennum samtökum einn-
ig góðoggild, fáist Alþingi til að
veita heimild til rekstursins. 1
raun er svo komiö aö Alþingi
hefur ekkert við útvarpið aö
virða, enda hafa þess menn i út-
varpsráði verið svo gott sem
reknir á dyr. Hin ógnarlega viö-
kvæmni, sem rikt hefur um
málefni útvarpsins, er fyrir
löngu orðin óþolandi. Gamlar
tuggur um þjóðlegt fyrirtæki,
sem flytji talað orö til aö viö-
halda tungunni og sé lista og
leikhús og músikhöll eru alveg
út I hött I samtimanum. Út-
varpið er i sjálfu sér gamal-
dags og fremur þungfær stofnun
sem stynur fjárhagslega undan
margvislegum böggum, sem
varla koma útvarpsrekstri við.
Látum gott heita. En Islending-
ar geta varla stansað þarna.
Þeir hijóta að leita einhverrar
undankomuleiðar frá eignar-
haldi starfsfólks á almennings-
stofnun. Leiðir eru færar, eins
og bent hefur verið á, hvort
heldur Alþingi kýs að opna aðra
rás á vegum rikisins með nýrri
stjórn eöa velur þann kostinn að
fela almannasamtökum, og þá
um leiö neytendum, að annast
útverpsrekstur undir nauðsyn-
legu eftirliti, sem hægt væri aö
stjórna meö leyfisveitingum,
eins og gert er annars staðar,
þar sem útvarpsrekstur félaga
og rikis gengur ágætlega hlið
viö hlið. Það sem stöövar fram-
þróunina i þessum málum hér
er, að stjórnmálaflokkar lita
gjarnan svo á, að útvarpið sé
mikiö áróðurstæki, sem þaö er.
Þeir hafa ekki viljað breyta
neinu, fyrr en þá nú, aö ljóst er
að „eigendafélagiö” er orðið
sterkara en almannastjórn
stofnunarinnar. En af ótta við
strangar “yfirheyrslur I anda
rannsóknarréttar vill undirrit-
aöur ekki tjá sig um hvaða
stjórnmálaflokki „eigenda-
félagið” er hlynntast.
IGÞ