Morgunblaðið - 02.03.2004, Síða 14

ERLENT
14 ÞRIÐJUDAGUR 2. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
RÉTTARHÖLD hófust í gær í borginni Arlon í Belgíu yf-
ir Marc Dutroux, 47 ára gömlum, fyrrverandi rafvirkja,
sem sakaður er um að hafa rænt sex stúlkum, nauðgað
þeim og myrt fjórar þeirra. Þrír samverkamenn hans
eru einnig fyrir réttinum og miklar öryggisráðstafanir
eru í salnum, sakborningar eru í skotheldu glerbúri. Mál
Dutroux, sem var handtekinn fyrir átta árum, vakti
mikla athygli og ólgu, einkum vegna grunsemda um að
hann hefði aðeins verið þátttakandi í öflugum hring
barnaníðinga með tengsl við marga háttsetta embætt-
ismenn. Á myndinni er lögreglumaður við veggspjald
með myndum af fjórum fórnarlömbum Dutroux.
Reuters
Dutroux fyrir rétt
JEAN-Bertrand Aristide fór til Mið-
Afríkulýðveldisins í gær eftir að hafa
látið af embætti forseta Haítí og flú-
ið þaðan vegna mánaðarlangrar upp-
reisnar sem kostaði tugi manna lífið.
Búist er við að hann sæki um hæli í
Suður-Afríku.
„Ég lýsi því yf-
ir að þeir sem
steyptu mér af
stóli hjuggu niður
tré friðarins, en
það mun vaxa aft-
ur þar sem rætur
þess eru louv-
erturískar,“ sagði
Aristide í út-
varpsviðtali.
Hann vísaði til
Toussaint Louverture, sem stjórnaði
uppreisn svartra þræla árið 1791 og
stofnaði frjálst ríki á eyjunni Hisp-
aníóla sem nú skiptist í Haítí og
Dóminíska lýðveldið. Toussaint dó
síðar í fangelsi í Frakklandi og á að
hafa sagt við franskan herforingja:
„Þið hjugguð niður tré frelsis
blökkumanna en það mun vaxa aftur
vegna þess að rætur þess eru djúpar
og sterkar.“
Aristide braust úr sárri fátækt og
varð fyrsti lýðræðislega kjörni for-
seti Haítí árið 1990. Hann hafði þá
mikla samúð með fátæka fólkinu,
sem er í miklum meirihluta í landinu,
og margir bundu vonir við að honum
tækist að vinna bug á fátæktinni sem
einkennt hefur landið frá því að það
hlaut sjálfstæði frá Frakklandi fyrir
200 árum. Vonir þeirra brugðust og
margir telja að Aristide hafi orðið
háður völdunum og auðsöfnun eins
og einræðisherrarnir sem hann
barðist gegn áður en hann varð for-
seti. Nú þegar hann hefur hrökklast
frá völdum er fátæktin jafnvel enn
meiri en þegar hann komst til valda.
Gleymdi uppruna sínum
Margir fyrrverandi bandamenn
og aðdáendur Aristide velta því nú
fyrir sér hvað fór úrskeiðis. Flestir
þeirra sem gagnrýna hann harðast
studdu hann þegar hann var fyrst
kjörinn forseti 1990 og fögnuðu þeg-
ar Bandaríkjaher kom honum aftur
til valda árið 1994, þremur árum eft-
ir að her Haítí steypti honum af stóli.
„Mistök Aristide fólust í því að
hann hélt að fólkið vildi ekki breyt-
ingar. Þrátt fyrir allar gáfurnar
skildi hann aldrei að hann naut
stuðnings vegna þess að Haítíbúar
héldu að hann gæti breytt lífi þeirra
til hins betra,“ sagði haítíski skáld-
sagnahöfundurinn Lyonel Trouillot.
Séra Joseph Simon, sem rekur at-
hvarf fyrir heimilislaus börn í Port-
au-Prince, sakaði Aristide um að
hafa snúið baki við fátæka fólkinu
sem kom honum til valda. „Þetta er
eitt af sálfræðilegum einkennum
manna úr lægri þrepum þjóðfélags-
ins. Þegar þeir komast til metorða
gleyma þeir uppruna sínum,“ sagði
Simon, sem var kennari Aristide í
prestaskóla í Cap Haitien.
Fréttaskýrandinn Gary Victor
sagði að Aristide hefði rofið síðustu
tengslin við fólkið í desember þegar
vopnaðir hópar stuðningsmanna
hans réðust á háskólanema sem
kröfðust afsagnar forsetans. Hóp-
arnir réðust þá inn í ríkisháskóla
Haítí, brutu rúður og tölvur. Þeir
börðu einnig nokkra prófessora með
kylfum og brutu m.a. hnéskeljar há-
skólarektorsins.
Alþýðusamtökin urðu
að glæpagengjum
Aristide fæddist 15. júlí 1953 í
Port Salut og þegar hann var barn
fór móðir hans með hann til höf-
uðborgarinnar til að koma honum til
mennta. Kennarar hans tóku eftir
því að hann var bráðgreindur og
sendu hann í prestaskólann í Cap
Haitien, næststærstu borg landsins.
Hann lauk guðfræðinámi við ríkishá-
skólann í Port-au-Prince 1979 og
stundaði framhaldsnám í Ísrael,
Evrópu og Kanada. Hann talar
spænsku, ensku, ítölsku, hebresku
og þýsku reiprennandi, auk frönsku
og kreólsku.
Þegar Aristide sneri aftur til Haítí
1985, þremur árum eftir að hann var
vígður prestur, hóf hann baráttu
gegn 30 ára einræði Duvalier-
fjölskyldunnar og naut mikillar hylli
meðal fátækustu íbúa höfuðborg-
arinnar. Hann fékk 67% atkvæðanna
í forsetakosningunum 1990.
Samkvæmt stjórnarskránni getur
forsetinn ekki gegnt embættinu í tvö
kjörtímabil í röð og Aristide lét því
af embætti 1996. Við því tók banda-
maður hans, Rene Preval, og á þeim
tíma stofnaði flokkur Aristide „al-
þýðusamtök“, hópa sem tóku í fyrstu
aðeins þátt í kosningabaráttu flokks-
ins en urðu síðar að vopnuðum
glæpagengjum. Þeir réðust á stjórn-
arandstæðinga og unnu fyrir emb-
ættismenn sem voru sakaður um að
vera viðriðnir eiturlyfjasmygl frá
Kólumbíu til Bandaríkjanna í gegn-
um Haíti.
Mannréttindahreyfingar sökuðu
Aristide um að beita ofbeldi til að
halda völdunum og fyrrverandi
bandamenn hans sögðu hann hafa
þegið fé af eiturlyfjasmyglurum.
Hann neitaði þessum ásökunum.
Aðstoð hætt vegna
meintra kosningasvika
Flokkur Aristide fékk meirihluta
á þinginu í kosningum í maí 2000, en
erlendir eftirlitsmenn sögðu að þær
hefðu ekki farið lýðræðislega fram.
Meint kosningasvik urðu til þess að
helstu keppinautar Aristide snið-
gengu forsetakosningar, sem fram
fóru hálfu ári síðar, og hann sigraði
auðveldlega.
Deilan um kosningarnar urðu til
þess að alþjóðlegar stofnanir hættu
að veita Haítí aðstoð og stuðnings-
menn Aristide segja að það sé meg-
inástæða þess að honum tókst ekki
að bæta lífskjörin og hrökklaðist að
lokum frá völdum.
Þingmenn úr röðum blökkumanna
í Bandaríkjunum studdu Aristide og
sökuðu stjórn Bush um að fórna lýð-
ræðinu með því að neita að styðja
þjóðkjörinn forseta Haítí. Demó-
kratinn Bob Graham, öldungadeild-
arþingmaður fyrir Flórída, sagði að
Bush hefði átt að senda hermenn
fyrr til að binda enda á ofbeldið á
Haítí.
Stjórn Bush hefur nú samþykkt
að senda um þúsund hermenn til
Haítí og um 150 franskir hermenn
komu þangað í gær. Líklegt er að
stjórn Bush sendi einnig hundruð
friðargæsluliða til að þjálfa og að-
stoða nýjar lögreglusveitir í landinu.
Búist er við að á Bandaríkjaþingi
verði deilt á næstu vikum um hversu
miklu hlutverki Bandaríkjaher eigi
að gegna í Haítí og hversu mikla að-
stoð eigi að veita landinu. Niður-
staðan kann að ráðast af því hvort
stjórn Bush finnur haítíska leiðtoga
sem hún getur treyst.
Sagður hafa orð-
ið háður völdun-
um og auðsöfnun
Port-au-Prince. Los Angeles Times, AFP.
Reuters
Haítíbúar fögnuðu uppreisnarmönnunum er þeir komu til höfuðborgarinn-
ar, Port-au-Prince, eftir að Aristide forseti hafði sagt af sér og flúið land.
’Þeir sem steyptumér af stóli hjuggu
niður tré friðarins,
en það mun vaxa
aftur.‘
Jean-Bertrand
Aristide
Jean-Bertrand Aristide er sakaður um að
hafa snúið baki við fátæka fólkinu sem kom
honum til valda og orðið eins og einræðis-
herrarnir sem hann barðist gegn.
YFIRVÖLD í Sviss skýrðu frá
því um helgina, að maðurinn,
sem handtekinn hefur verið
fyrir morðið á flugumferðar-
stjóranum Peter Nielsen, héti
Vítalí Kalojev, 48 ára gamall
Rússi og arkitekt að mennt.
Eiginkona Kalojevs og
börnin hans tvö fórust er tvær
flugvélar rákust saman yfir
Þýskalandi fyrir tveimur árum
og kenna sumir Nielsen, sem
var einn á vakt, um slysið.
Þegar vélarnar nálguðust
sagði sjálfvirkur árekstravari
annarri vélinni að lækka flugið
en hinni að hækka það en
Nielsen sagði áhöfn rússnesku
vélarinnar, sem var að hækka
flugið, að lækka það og með
þeim afleiðingum, að vélarnar
rákust á. Með þeim fórst 71
maður.
Svissnesk blöð sögðu í gær,
að Kalojev hefði verið að
spyrjast fyrir um Nielsen og
misst stjórn á sér við minn-
ingarathöfn um þá, sem fór-
ust, í Þýskalandi í fyrra.
Sögðu þau, að hann hefði aldr-
ei jafnað sig á ástvinamiss-
inum og meðal annars ekki
rakað sig síðan slysið varð.
Heimili sínu hefði hann breytt
í eins konar sorgar- eða minn-
ingarreit um konu sína og
börn. Vörpuðu blöðin fram
þeirri spurningu hvort nóg
hefði verið gert til að vernda
Nielsen.
Hefnd
fyrir
ástvina-
missinn
Zürich. AFP.
TALSMENN hófsamra Tamíla
sögðu í gær, að ef sú ríkisstjórn,
sem tekur við að loknum kosning-
unum á Sri Lanka í apríl, tæki ekki
aftur upp friðarviðræður við Tam-
ílsku tígrana myndu þeir lýsa yfir
sjálfstæði hins tamílska hluta lands-
ins. Tamílskur frambjóðandi Sam-
einaða þjóðarflokksins á Sri Lanka
var skotinn í gær.
Tamílska þjóðfylkingin, sem hef-
ur innanborðs ýmsa stuðningsmenn
Tamílsku tígranna, sagði í níu síðna
yfirlýsingu, að væntanleg ríkis-
stjórn ætti tafarlaust að taka upp
friðarviðræður við skæruliða Tam-
ílsku tígranna. Yrði það ekki gert
ættu Tamílar líklega ekki annan
kost en lýsa yfir sjálfstæði tamílska
hlutans.
Chandrika Kumaratunga, forseti
Sri Lanka, sagði í viðtali við ind-
verskt dagblað í gær, að hún stefndi
að því að taka aftur upp friðarvið-
ræður við Tamílsku tígrana ef
flokkur hennar bæri sigur úr býtum
í kosningunum í næsta mánuði.
Frambjóðandi skotinn
Sinnathamby Sunderapillai, tam-
ílskur frambjóðandi Sameinaða
þjóðarflokksins, flokks Ranils
Wickremesinghes forsætisráðherra,
var skotinn á sjúkrahúsi í bænum
Battialoa í tamílska hluta Sri Lanka
í gær. Var þar verið að huga að
skotsári, sem hann fékk síðastliðinn
laugardag. Eru skæruliðar Tam-
ílsku tígranna grunaðir un verkn-
aðinn en í síðustu kosningum, í des-
ember 2001, voru 40 manns myrtir.
Er ofbeldi tengt væntanlegum kosn-
ingum vaxandi og hafa nokkrir tugir
manna særst eða slasast í átökum.
Tamílar
hóta að-
skilnaði
Colombo. AFP.