Vísir - 07.10.1981, Síða 8

8
Miðvikudagur 7. október 1981
Útgefandi: Reykjaprenth.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Enn einu sinni hefur ófyrir-
leitnum tilræðismönnum tekist
aö myrða mikilhæfan þjóðarleið-
toga. Enn einu sinni stendur
heimurinn agndofa og felmtri
sleginn andspænis níðingsverki,
án þess að geta rönd við reist.
Sadat Egyptalandsforseti hefur
fallið fyrir kúlnahríð morðingja
og mannkynið sér á eftir einum
einlægasta og virtasta friðar-
sinna samtíðarinnar.
Þegar Sadat leysti Nasser af
hólmi fyrir rúmum áratug var
hann óskrifað blað, óþekkt stærð.
Heima fyrir var hann sjálfkjör-
inn eftirmaður Nassers en meðal
annarra þjóða var lítið vitað um
manninn, sem fékk það hlutverk,
að leiða forystuþjóð araba. Mið-
austurlönd voru þá, ekki síður en
nú, suðupunktur. Átökin milli ar-
aba og israelsmanna voru i al-
gleymingi og stórveldin bitust
um áhrif og aðstöðu í þessum
heimshluta. Heimsf riðurinn
hékk á bláþræði.
í fyrstu var Sadat jafnherskár
og fyrirrennari hans. Hann hróp-
aði vígorð og brýndi samherja til
orustu. Hann réðist til atlögu
gegn ísrael og kynti undir ófrið-
arbáliðaf því ofstæki, sem oftast
einkennir allar gerðir og athafnir
hinna stríðandi afla í þessum
heimshluta.
En eftir þvi sem árin hafa liðið
hef ur afstaða Sadats breyst. Það
þótti mikil dirfska þegar hann
vísaði rússneskum „ráðgjöfum"
sínum úr landi, og það voru sögu-
Fréttastjóri: Sæmundur Guðvinsson. Aðstoöarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson. Auglýsingastjóri: Pail Stetansson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammen- Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
drup, Árni Sigfússon, Herbert Guðmundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna Ritstjórn: Síðumúli 14, sími 86611, 7 línur.
Sigþórsdóttir, Kristín Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, símar86611 og 82260
marsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Biaðamaður á Akureyri: Gisli Afgreiðsla: Stakkholti2 4, sími 86611.
Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd- Askriftarqjald kr. 85á mánuði innanlands
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson. . °9 verð i Iausasólu6 krónureintakið.
Útlitsteiknun: Magnús Ólafsson, Þröstur Haraldsson. Vísir er prentaður í Blaðaprenti, Síðumúla 14.
Safnvörður: Eiríkur Jónsson.
VÍSIR
leg tímamót, þegar Sadat bauð
(sraelsmönnum til friðarsamn-
inga. Slíka ákvörðun getur eng-
inn tekið nema maður, sem nýtur
trausts eigin þjóðar og eigin
dómgreindar. Með því að rétta
fsraelsmönnum sáttarhönd, bauð
hann byrginn rótgróinni lífsskoð-
un í arabalöndunum um eyðingu
fsraels og tók þá áhættu að glata
völdum sínum og áhrifum.
Á þeirri stundu urðu straum-
hvörf í heimssögunni. Loksins
var kominn fram leiðtogi sem
sýndi í verki, að hann mat f riðinn
meir en stoltið, maður sem gat
yf irbugað hatur og heift og hafði
styrk til að brjóta odd af oflæti
sinu í þágu f riðar og mannúðar. í
stað þess að bíða ósigur með sinni
djörf u ákvörðun, var Sadat fagn-
að í hinum lýðfrjálsa heimi sem
hugrökkum leiðtoga.
I heimi hrokafullra valds-
manna, stríðandi afla, þar sem
sá er talinn mestur, sem hvað á-
kafast magnar upp þjóðarremb-
ing og kyndir undir heiftina. var
sem nýtt Ijós hefði kviknað.
Frumkvæði Sadats glæddi vonir
um friðsamlega sambúð þjóða í
milli.
Enginn vafi er á því, að Sadat
naut mikillar lýðhylli í heima-
landi sínu. Þjóðin fylgdi honum,
enda mála sannast að örlagarík-
ar ákvarðanir hans hefðu ekki
veriðteknar af manni sem valtur
var í sessi.
Hinsvegar var Sadat einræðis-
herra og hegðaði sér sem slíkur.
Aðför hans nú síðustu vikurnar
að pólitískum andstæðingum
báru þess vott, að harkan var
engu minni en mildin ef þvi var
að skipta. En hann var ólíkur
þeirri mynd sem heimurinn hef-
ur af miskunnarleysi, harðýðgi
og valdbeitingu,sem slíkum herr-
um fylgir. Hann var maður
fólksins, naut vinsælda fyrir
mannúðlega stjórnun og naut
valdssíns vegna yf irburðamann-
kosta frekar en vopna og ofbeld-
is.
En veröldin er grimm og hatrið
logar. í skúmaskotum biðu óvin-
irnir, launmorðingjarnir, sem
ekkert skilja nema vopnabrak,
vargarnir sem brenna af hefnd-
arþorsta og hafá nú unnið það ó-
dæði, sem stefnir öllum heims-
friðnum í hættu.
Víg Sadats Egyptalandsforseta
er öllum friðarsinnum harma-
fregn. Mikilhæfur stjórnmála-
foringi er fallinn í valinn.
ÞARF FLOTAHÖFN A ÍSLANDI?
í grein, sem Guðmundur G.
Þórarinsson alþm. skrifaði i
Dagblaðið i fyrri viku fjallaði
hann um svonefnd kjarnorku-
vopnalaus svæöi á Norður-
löndum, og komst að þeirri
niðurstöðu m.a., að Islendingar
ættu að reyna að „koma inn i
þessa umræðu að eigin frum-
kvæði” og er frumkvæðið fólgið
i þvi aö krefjast afvopnunar á
Atlantshafinu. Guðmundur
setur fram þá kenningu að hafið
i kringum island sé ,,allt fullt af
k jarnorkuvopnuöum kaf-
bátum”, en það telur Guömund-
ur slæmt.
Við fyrstu sýn virðist hugsun
Guðmundar fögur enda er hann
uýkominn ór kristilegri friöar-
ráðstefnu úr Skálholti. Gallinn
er hins vegar sá, að þessar hug-
myndir Guðmundar eru hreinir
draumórar og fjarri ölllum
veruleika.
Frjáls úthöf.
Nú stendur yfir haí'réttarráð-
stefna og hafa íslendingar
markað sér ákveðna stefnu, og
hefurekki verið ágreiningur um
þá stefnu hér á landi.
Islendingar hafa lagt á það
mikla áherslu aö hafréttarráð-
stefnunni lyki, sem fyrst, og
m.a. af þeim sökum hafa þeir
mótmælt tilraunum Banda-
rikjamanna til að fá uppkastinu
að Hafréttarsáttmálanum
breytt.
Tillaga Guðmundar G.
Þórarinssonar um að þjóðir
Atlantshafsins hafi samtök sin i
milli um afvopnun
Atlantshafsins felur i sér veiga-
mikla breytingu á Haíréttar-
sáttmálanum. Skv. tillögu
Guðmundar á Atlantshafið ekki
lengur að vera frjálst úthaf, eins
og það er nú. Ef slik tillaga yrði
borin fram á hafréttarráðstefn-
unni og henni fylgt eftir, hefði
það i för með sér, að ráðstefn-
ana tefðist enn. Ég fæ þar fyrir
utan ekki séð, að nokkur einasta
siglingaþjóð myndi samþykkja
svo veigamikla breytingu á haf-
réttarsáttmálanum.
Hvaðán eru kafbát-
arnir?
1 grein Guðmundar er þvi
haldið fram, að hafið umhverfis
Island sé „allt fullt af kjarn-
orkuvopnuðum kafbátum”. Má
vera að þetta sé rétt. En ef meta
skalhættuna af þessu, verður að
vita, hver gerir þessa kafbáta
út. Ég legg ekki að jöfnu herafla
Atlantshafsbandalagsins og
herafla Rússa. Ég tel að það
tryggi öryggi íslendinga, ef vel
vopnum búnir kafbátar Atlants-
hafsbandalagsins eru umhverf-
is landið, en hins vegar tel ég
það ógnun við öryggi íslands, ef
þessir kafbátar eru rússneskir
eða frá öðrum þjóðum Varsjár-
bandalagsins. Ég þykist þess
fullviss, að Guðmundur er sam-
mála. Og það er auðvitað þess
vegna, sem Guðmundur hefur
úhyggjur af kjarnorkuvopn-
uöum kafbátum hér við land.
Hvernig á að bregðast
við?
Guðmundur vill bregðast við
þessum vanda með þvi að efna
til samtaka meðal Atlantshafs-
þjóðanna um „friðun” Atlants-
hafsins. Guðmundur gleymir
þvi hins vegar, að slik samtök
hafa verið stofnuð: Þau heita
Atlantshafsbandalagið og hafa
starfað i 32 ár. Það er hlutverk
þessara samtaka að tryggja
frelsi þjóðanna, sem búa við At-
lantshafið. Þetta hefur tekist
hingað til. Þvi er hins vegar
ekki að neita, að undanfarin
misseri hafa Rússar stóraukið
vigbúnað sinn, en Vesturveldin
hafa ekki að sama skapi brugð-
ist til varna.
Af grein Guðmundar má ráða,
að hann telur samninga væn-
lega til þess að trygggja öryggi
Vesturlanda. Ég spyr hins
vegar: Hafa Rússar virt þannig
millirikjasamninga um afvopn-
un og um sjálfsákvörðunarrétt
þjóða, að ástæða sé tilað treysta
þeim? Eru efndir Rússa á Hels-
inkisáttmálunum slikar, að rétt
sé að binda öryggi Vesturlanda
við undirskriftir þeirra Kreml-
verja? Hafa Rússar staðið við
loforð sin um að fjölskylda
Kortsnjos fái að fara úr landi?
Ég held að svör við þessum
spurningum sanni, að öryggi
Vesturlanda og þar með friður i
Evrópu verður aðeins tryggður
með öruggum vörnum. Islenska
rikisstjórnin er þessu sammála,
þvi að hún hefur samþykkt i At-
lantshafsbandalaginu áætlanir
um stóraukinn varnarviðbúnað
i Evrópu þ.á.m. áætlanir um að
koma fyrir varnareldflaugum i
Vestur-Evrópu.
Þurfum við flotahöfn?
Rússar hafa stóraukið flota-
umsvif sin á Norður-Atlantshafi
og kjarnorkukafbátar þeirra
eru aðeins hluti af þeim umsvif-
um. Gegn þessu verður að
bregðast, ef Islendingar vilja
tryggja öryggi sitt.
Nú er okkur vitanlega mikil
vörn i varnarsamningnum við
Bandarikin. Og samkvæmt
neðanmáls
Haraldur Blöndal lög-
fræðingur fjallar um
grein sem Guðmundur G.
Þórarinsson sendi frá sér
nýlega um afvopnunar-
mál og röksemdir hans.
Haraldur segir:
Guðmundur vill bregðast
við þessum vanda með
því að efna til samtaka
meðal Atlantshafsþjóð-
anna um „friðun"
Atlantshafsins. Guðm-
undur gleymir því hins
vegar, að slík samtök
hafa verið stofnuð, þau
heita Atlantshafsbanda-
lagið.
þeim samningi er varnarstöðin
á Miðnesheiði rekin. En er ekki
nauðsynlegt að auka enn varnir
landsins og jafnframt tryggja
enn betur öryggi Vestur-
Evrópu? Er ekkinauðsynlegt að
kanna það, hvort ekki þurfi að
koma hér upp flotahöfn á vegum
Atlantshafsbandalagsins og
mæta útþenslu Rússa á Atlants-
hafi með þeim hætti einum, sem
þeir skilja og virða?