Vísir - 05.11.1981, Blaðsíða 12

12,
\j4S
^W"
t>Vt>
V>f
TÖSKUHUSIO
Laugavegi 73
Sími15755
■
■
■
■
I
Vandervell
vélalegur
Ford 4-6-8 tlrokka
benzin og diesel vélar
Austln Mini
Bedford
B.M.W.
Bulck
Chevrolet
4-6-8 strokka
Chrysler
Citroen
Datsun benzin
og diesel
Dodge — Plymouth
Flat
Lada — Moskvitch
Landrover
benzm og diesel
Mazda
Mercedes Benz
benzm óg diesel
Opel
Peugout
Ponllac
Rambler
Range Rover
Renault
Saab
Scania Vabis
Scout
Slmca
Sunbeam
Tékkneskar
bifreiðar
Toyota
Vauxhall
Volga
Volkswagen
Volvo benzin
og diesel
ÞJÓNSSON&CO
Skeifan 17 s 84515 — 84516
JON FB. EINARSSON
Byggingaþjónustan Bolungarvík
Símar: 7351 - 7353 - 7350
Almenn
bygginga-
þjónusta
Verktakar
Byggingavöruverslun
Plastverksmiöja
Vinnuvélar
Huröaverksmiðja
Trésmiöja
Málningarþjónusta
Rafdeild
Trausti Gestsson skipstjóri og Ásdís ólafsdóttir kona hans.
Fimmtudagur 5. nóvember 1981
Vísismynd: EÞS
„Hskimenn bera ekkert
trausttilembættismanna"
Visir ræðir við Trausla Gestsson skipstlóra hlá FAO um próunarhjálp Isiendlnga
Trausti Gestsson er einn þeirra islendinga sem hafa
gert víðreist hin síðari ár, á vegum alþjóða stofnana.
Hann hefur síðustu tólf ár starfað hjá FAO, Matvæla
og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna, sem
skipstjóri. Hann er ættaður og uppfóstraður i Olafs-
f irði og á sitt hús og heimili á Akureyri, en ferðast um
heiminn ýmissa erinda fyrir FAO.
Hann var skipstjóri á fiskibátum á árum áður og að
eigin sögn, lagði hann sitt lóð á vogaskálarnar við að
eyða síldarstofninum. Að því loknu fór hann til FAO.
Viða farið
Hann byrjaöi þar I desember
1969 og hans fyrsta verkefni var
i Miö-Ameriku viö leit aö fiski-
stofnum, Kyrrahafsmegin.
Þaöan fór hann til Filippseyja
og vann þar svipuö störf undir
stjórn Einars Kvaran i tvö ár.
Þaöan til Vestur-Afriku i fjögur
ár og frá Ghana til Persaflóa i
tvö ár og svo til Kenya og er ný-
kominn þaöan eftir tveggja og
hálfs árs störf. Og þegar þetta
er lesiö er hann kominn til
Burma, en bjóst ekki viö aö
veröa þar lengi, kannski ekki
nema um tvo til þrjá mánuöi.
Síöustu fimm ár hefur starf
hans veriö fólgiö i skipstjórn á
rannsóknarskipum, sem eru
fyrst og fremst i leit aö nýtan-
legum fiskistofnum fyrir viö-
komandi þjóöir.
Oft er þaö svo aö þjóöirnar
biöja um aöstoö Sameinuöu
þjóöanna eöa Alþjóöabankans
viö uppbyggingu atvinnuvega
t.d. fiskveiöa. Þá er sá háttur
haföur á, nú oröiö aö senda fyrst
sérfræðingaliö til aö kanna
hvort möguleiki er á slíkum at-
vinnuvegi.
Þannig var þaö i Kenya aö
leitaö var aö nytjafiskistofnum
til aö byggja atvinnuveg á.
Trausti sagöi aö allt benti til aö
sú leit hafi ekki boriö árangur
og enda þótt opinber skýrsla um
verkefnið væri enn ekki komin
út, taldi hann ósennilegt aö
ráöist yröi i aöstoö viö upp-
byggingu fiskiönaöar i Kenya.
Skemmtilegasta verkefniö
sem Trausti hefur fengist viö á
þessum vettvangi var á Filips-
eyjum. Þar var hann við aö
kenna heimamönnum notkun á
snurpinót og þróun veiðitækni
þar sem ljós eru notuö til aö laöa
fiskinn ofar i sjóinn, áöur en
kastað er á hann.
Blaöamaöur VIsis hitti
Trausta daginn áöur en hann
hélt til Burma og þá gaf hann
þessar upplýsingar i skemmti-
legu rabbi. Siðan snerum viö
talinu aö nytsemi og árangri
þessa starfs.
Fiskimenn úr lægstu
þrepum
,,Þaö er ekki um þaö aö deila
aö markmiöiö er göfugt”, sagöi
Trausti. „En aöal vandamáliö
er oft á tiöum stjórnir viökom-
andi rikja. t öllum þessum lönd-
um er fiskimaöurinn af lægsta
þrepi samfélagsins. Fiskimenn-
irnir komast aldrei upp í sam-
félaginu, til neinna áhrifa, en
þar af leiðir aö áhrifamennirnir,
þeir sem maöur þarf aö vinna
meö hafa enga hugmynd um
neitt sem aö sjómennskunni
lýtur.
Fiskimennirnir bera ekkert
traust til embættismannanna og
lita á þá sem óvini sina frekar
en hitt. Þess vegna getur verið
býsna erfið leiö aö brjótast
niöur til þeirra og komast i sam-
band viö þá”.
— Kemur þaö sem þið leggiö
af mörkum þá þessum mönnum
til góöa?
„Það er voöalega misjafnt.
Stundum gerum viö mistök og
þaö er ekki nokkur vafi á aö
Sameinuöu þjóöirnar hafa gert
mörg mistök.
Nýlega sá ég grein i riti sem
gefið er út innan stofnunarinnar
og starfsmenn geta látiö álit sitt
i ljós, aö greinarhöfundur telur
aö átta af hverjum tíu fram-
kvæmdum, sem svona eru
kostaðar af Alþjóöabankanum
hafi frekar oröiö til skaöa,
heldur en hitt. Þaö átti viö um
fiskveiöar sérstaklega. Hann
rökstuddi þetta meö þvi að oft er
þjóöum att út i djúpsjávarfisk-
veiöar sem þá drepi niöur smá-
útgeröina sem þeir hafa lifaö á
um aldir. Þaö er ekki nægilega
mikil áhersla lögö á aö bæta
smábátaútveginn sem þeir hafa
yfir aö ráða og kunna skil á.
Ég held nú aö þetta sé þó mik-
iö aö skána. Nú er ekki langl i
stuöning af þessu tagi, nema aö
undangengnum miklum rann-
sóknum og þaö er þaö, sem við
erum aö gera núna”.
— Hvert er þitt mat á aöstoð
okkar tslendinga við þróunar-
þjóöir, aö þvi er varöar fisk-
veiðar?
„Ég óttast aö viö dettum aftur
i sömu gröfina og viö geröum á
fyrstu árum slikrar aöstoöar.
Þaö sem byrjaö var á voru al-
gjör mistök. Til Kenya var
sendur maöur og hann á aö taka
þar bát og reyna aö gera hann
út. Kenya var siöasta landiö
sem viö áttum aö fara til til að
hjálpa viöfiskveiöar. Viö gátum
hjálpað þeim viö jaröhitarann-
sóknir en viö gátum haft upp-
lýsingar um aö þaö væri enginn
grundvöllur fyrir uppbyggingu
fiskveiöa þar.
Þaö er ekki eingöngu þessi is-
lenska hjálp sem, ég gagnrýni,
heldur lika aö þaö virðist ekki
vera nein stjórnun héöan aö
heiman á þessari aöstoö. Hvert
gefa þeir menn sem viö sendum
þessara erinda, sinar skýrslur?
Hvert senda strákarnir i
Grænahöföaeyjum sinar skýrsl-
ur? Er eitthvert eftirlit meö
þeim? Hvaö eru þeir aö gera?
Hafa þeir einhverja aöstoö
héöan aö heiman, t.d. tæknilega
aðstoö?
Stjórnina vantar
Er einhver maöur hér heima,
sem fylgist meö því sem þeir
eru aö gera og fer t.d. á sex
mánaöa fresti til aö lita eftir
meö þeim?
Þetta er mjög mikilvægt.
Skipstjóri þarna á staönum get-
ur átt mjög erfitt meö aö ná til
ráðamanna sem stjórnskipaöur
fulltrúi aö heiman sem kemur
ööru hvoru, getur átt greiöan
aögang aö og á því léttara með
að ýta viö þeim.
Og ekki aöeins þaö. Ef maöur
á staönum hefur einhver fjárráö
getur veriö svo erfitt fyrir hann
aö neita ráöamönnum á staön-
um, ef þeir vita aö hann er
maðurinn sem tekur
ákvaröanirnar um hvort
peningar veröi látnir í tiltekiö
verkefni eöa ekki. Honum væri
mikill styrkur i aö geta sagt:
Nei, ég tek ekki ákvöröun, ég
verö aö skrifa heim til aö fá úr
þvi skoriö.
Annaö er þaö að ég hef ekki
oröiö þess var að neinir menn
meö reynslu af þess háttar
hjálparstörfum hafi verið
kaliaöir til hjálpar. Ég skal ekki
fullyröa um þaö þótt ég haldi aö
mér sé þaö óhætt, aö engir fiski-
fræöingar hafi verið kallaöir til.
Fiskifræöingur gæti fariö á
staöinn og leitað upplýsinga.
Þaö þýöir litiö aö senda skip-
stjóra og stýrimann á staðinn og
segja þeim að fara að veiöa. Svo
kemur á daginn, eins og nú
hefur gerst, að fiskurinn sem
þeir áttu aö fiska er ekki til og
skipið passar ekki i þetta og þeir
eru aö koma heim meö þaö aft-
ur. Og nú er veriö aö tala um að
fara aö smiöa nýtt skip fyrir þá.
Ég fullyrði að ákvöröun um
þessa aðstoö hafi verið tekin á
rangri forsendu. Það hafi ekki
verið nógu miklar upplýsingar
til staöar fyrir mennina, sem
tóku ákvörðunina.
Fiaug um í fimm daga og
vissi svo allt um fisk
Ef á aö fara út i svona stórt ,
verk, eins og þarna á Græn-
höföaeyjum, á að senda þangaö
menn til aö rannsaka aöstæöur
sem koma meö góöar skýrslur
um þær. A þeim eru svo áætlan-
ir um framkvæmd og fjár-
veitingar byggðar en ekki aö
gera eins og ég veit að var gert
þarna. Maöur var sendur
þangað og hann var þar í fimm
daga aö fljúga á milli höföanna
þarna. Svo kemur hann heim og
veit allt og á hans upplýsingum
er þessi framkvæmd byggö.
Auk þess eru til allar upp-
lýsingar um þetta hjá FAO og
það er ekki annaö en aö bera sig
eftir þeim.
Og við eigum fullt af mönn-
um, sem þekkja til þessara
mála en þaö er bara ekki leitaö
til þeirra. Menn eins og t.d. Ein-
ar Kvaran sem var meöal hæst
skrifuöu manna hjá FAO um
árabil en er nú hættur vegna
þess aö hann er orðinn sextug-
ur”.
Svolítil sýndarmennska
— Hvaö vakir fyrir stjórnum
viökomandi rikja, vita þær ekki
nokkuö fyrir,hvers er aö vænta
af svona starfi og hvaöa auöæfi
eru i hafinu kringum þá?
„Þær vita þaö ekki nægilega
vel og svo þykir þeim allt i lagi
aö fá þessa menn inn i landiö,
þeir fá aðstoöina ókeypis og
fólkiö eyöir peningum i landinu.
Svo blandast i þaö svolitil
sýndarmennska, þeir vilja
gjarnan láta lita út fyrir aö eitt-
hvaö sé veriö aö gera”, sagöi
Trausti Gestsson. —SV