Lesbók Morgunblaðsins - 21.07.2001, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 21. JÚLÍ 2001 3
ÞORSTEINN VALDIMARSSON
RÓBERT A.
OTTÓSSON
Eldlúðrar duna
og draga skjótt
dumbrauðan seim
í þögn og nótt.
Hví mun þar
eftir þrotinn dag
þjóta á tindum
slíkt sólarlag?
Af því að gleði
unaðslöng
yljaði blæ hans
og fyllti söng.
Nú kular óðum,
og auðn og tóm
andar um fáein
döggvuð blóm.
Þorsteinn Valdimarsson (1918–1977) var góður vinur Róberts A.
Ottóssonar. Ljóðið orti Þorsteinn skömmu eftir lát Róberts, og birtist það
fyrst í Þjóðviljanum 20. mars 1974. Ári síðar var það svo prentað aftur í
ljóðabók Þorsteins, Yrkjur.
Milan Kundera
hlaut aðalbókmenntaverðlaun frönsku aka-
demíunnar fyrr í mánuðinum. Í tilefni af því
birti hann grein í franska dagblaðinu Le
Monde undir yfirskriftinni Úr einkaorða-
bók Milans Kundera og er eins konar fram-
hald eða viðauki við einn hluta ritgerða-
safns hans List skáldsögunnar. Greinin er
birt í Lesbók í þýðingu Friðriks Rafnssonar.
Mannfred Peter Hein
er þýskur rithöfundur sem heimsótti Ísland
í síðustu viku og las úr verkum sínum. Hann
fæddist í Austur-Prússlandi en hefur búið
um árabil í Finnlandi. Gauti Kristmannsson
fjallar um verk Hein í grein er hann nefnir
Flóttaför til framtíðar og birtir nokkur
ljóða hans í íslenskri þýðingu.
Róbert A. Ottósson
er þriðji og síðasti tónlistarmaðurinn sem
Árni Heimir Ingólfsson fjallar um í greina-
flokki sínum Á flótta undan hakakrossinum
en áður hefur hann fjallað um Victor Ur-
bancic og Heinz Edelstein. Allir flýðu þessir
menn til Íslands undan ofurvaldi nasismans
og áttu drjúgan þátt í að leggja grunn að
blómlegu tónlistarlífi landsins.
Paul Signac
var einn af málurum hinnar svokölluðu
punktastefnu sem töldu sig vera við endi-
mörk málaralistarinnar fyrir vel hundrað
árum. Bragi Ásgeirsson segir að þeir hafi
ekki einungis haft rangt fyrir sér heldur
hafi tíðar umbyltingar skapað þörf fyrir að
endurreisa einstaka málara þessarar
stefnu. Bragi fjallar um sýningu á lífsverki
Signacs í París.
FORSÍÐUMYNDIN
er teikning af tékkneska rithöfundinum Milan Kundera
eftir Andrés Andrésson.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
2 8 . T Ö L U B L A Ð - 7 6 . Á R G A N G U R
EFNI
S
TUNDUM eru reglur og for-
sjárhyggja hins opinbera
gagnvart landsins börnum
svo fáránleg að engu tali
tekur. Undirritaður ber
sjálfsagt ábyrgð á ýmsu í
þeim efnum eftir nokkuð
langa setu á löggjaf-
arsamkomunnni . Ekki skal undan því vik-
ist.
Reglur um áfengi voru lengi einna fá-
ránlegastar allra boða og banna á landi
hér. Lengi vel mátti drekka allt áfengi
nema tiltölulega lítið áfengan bjór. Þetta
skildu útlendingar ekki og fannst spaugi-
legt. Frumvörp um að leyfa ölsölu voru
margfelld á Alþingi meðan æskulýðurinn
og fullorðnir teyguðu Svartadauða og
sjenever að vild. Lengi mátti ekki selja
áfengi á veitingahúsum á miðvikudögum.
Ef menn þekktu þjón og voru vel kynntir
mátti fyrir náð og miskunn fá kaffi á könnu
og koníak í rjómakönnu. Þess utan mátti
enginn veitingastaður veita áfengi nema
þar væri fullkomið eldhús. Þetta leystu
sumir með því að hafa eldhúskrók, engan
kokk en senda út í næstu sjoppu eftir svo
sem hálfri kótilettu í kexi með þremur,
fjórum grænum baunum og einni brúnaðri
kartöflu. Þá varð allt löglegt.
Nú flýtur hinsvegar allt í brennnivíni
fram á sunnudagsmorgna í höfuðborginni
og ekki skal því mæld bót. Það nær auðvit-
að engri átt og er okkur til skammar.
Mjótt er mundangshófið og oft hefur okk-
ur Íslendingum gengið illa að rata það.
En við erum ekki einir um þessa vit-
leysu. Hún er samnorræn. Fyrir nokkrum
árum kom sá sem þetta ritar inn á fjalla-
hótel á köldu vetrarkvöldi í ónefndu
grannlandi. Lúin bein eftir langa skíða-
göngu í frostfögru veðri kölluðu á góða
máltíð og kaffi og koníaksstaup áður en
gengið skyldi til hvílu. Virðulegur þjónn-
inn var beðinn um tvöfaldan koníak eða 4
sentilítra sem er nú raunar hálfgerð hung-
urlús. Nei , herra minn, tvöfaldan koníak
má ekki afgreiða hér, svaraði hinn virðu-
legi þjónn. – Er þá hægt að fá tvo einfalda
koníak? spurði Íslandsmaðurinn og vildi
ekki gefast upp við svo búið. – Sjálfsagt,
sagði þjónninn og kom að vörmu spori með
glösin tvö. Snarlega var hellt úr öðru í hitt.
Engin lög voru brotin og allt í fullri sátt
við guð og menn. Í þessu sama landi mátti
lengi vel ekki selja áfengi nema menn
keyptu brauðsneið með. Þær voru sjaldn-
ast snæddar og oft orðnar heldur þreytu-
legar þegar dagur var að kveldi kominn.
Alls ekki mátti selja brennd vín á laug-
ardagskvöldum. Það hefði getað valdið því
að menn sofnuðu undir ræðu prestsins á
sunnudagsmorgninum. Það sama hefði
hugsanlega einnig getað hent alls ótimbr-
aða sakleysingja.
En tilefni þessa rabbs voru ekki vitlaus-
ar vínreglur heldur annað mál og miklu al-
varlegra.
Nú er mikið rætt um umferðarslys og
ekki að ástæðulausu. Of mörg okkar eru
tillitslausir fantar og frekjur í umferðinni
sem hugsum um það eitt að böðlast áfram.
Mörg slys verða þegar bílum er bakkað
og útsýni ökumanns er takmarkað. Barn
getur hlaupið fyrir bílinn að baki öku-
manns án þess að hann hafi nokkra mögu-
leika til að sjá það. Jafnvel þótt hann horfi
í alla þrjá eða fleiri bakspegla og gangi aft-
ur fyrir bílinn áður en ekið er af stað.
Þessa eru sorgleg dæmi. Líkurnar á svona
slysum hafa ekki minnkað við stóraukna
notkun barna á nýrri gerð álhlaupahjóla.
Á stóra bíla eru sett lítil tæki sem gefa
frá sér hljóð þegar bílunum er bakkað.
Öryggistæki og þarfaþing.
Þessi tæki eru líka til fyrir litla bíla.
Litlir bílar valda líka slysum. Þeir eru
miklu fleiri en stóru bílarnir og ökumenn-
irnir oft óreyndari. Rabbhöfundur keypti
sér svona píptæki erlendis sem kostaði um
þrjú þúsund krónur. Það er á stærð við
litla halógenperu og sett í perustæðið við
annað bakkljósið. Það gefur frá sér lágt en
greinilegt hljóðmerki þegar bílnum er
bakkað.
Nú er skemmst frá að segja að skrifari
þessara lína fór með fólksbílinn sinn í
skoðun í byrjun júlí. Allt var í góðu lagi
nema hvað hinn elskulegi piltur sem skoð-
unina annaðist sagði: Við verðum að taka
bakkpípið úr sambandi. Það er ólöglegt. –
Ég trúði ekki mínum eyrum. – Það má
bara vera í stórum bílum, sagði hann. Ég
spurði: Er öryggistæki til að vara börn og
aðra við bakkandi bíl ólöglegt? – Já, því
miður. Reglurnar eru svona.
Þetta þótti mér með ólíkindum. Reyndin
varð samt sú að við náðum ekki píptækinu
úr. Ég lofaði að reyna seinna og fékk skoð-
unina. Ég er búinn að reyna aftur. Allt
kemur fyrir ekki. Píptækið er fast og enn á
sínum stað. Kannski tekur löggan hús á
mér og fjarlægir píptækið. Ég bíð.
En takið nú eftir: Meðan þetta er ólög-
legt þá er hægt að kaupa hér löglega og
setja í bílinn sinn píptæki (þau fylgja
meira að segja sumum nýjum lúx-
usvögnum) – tæki með samskonar hljóð-
merkjum sem vara þig við, ef þú ert að
leggja bílnum og ert kominn of nálægt
vegg eða næsta bíl!
Á maður að draga þá ályktun af þessu
að veggir og bílar séu verðmætari en
börn?
Þegar ég fór að kanna málið hjá yf-
irvöldum fékk ég einhverja skemmtileg-
ustu skýringu sem ég hef á ævi minni
heyrt. Hún var sú að ef allir bílar væru
með svona bakkpíptæki yrði hávaðinn
mjög mikill! Ja, hérna. Þetta gæti hugs-
anlega átt sér stað ef allur bílafloti Reyk-
víkinga bakkaði Miklubrautina samtímis í
halarófu allar akreinar bæði í austur og
vestur. Það gæti orðið sérkennileg sin-
fónía! Þá fyndist mér rétt að regluhöfund-
urinn fengi að halda á tónsprotanum. Lög-
reglukórinn gæti staðið heiðursvörð og
sungið: Áfram veginn í vagninum ek ég ...
(afturábak)
Gamanlaust. Þessi litli hljóðgjafi er ör-
yggistæki. Hann angrar engan. Hann get-
ur bjargað mannslífum. Ef einn svona
hljóðgjafi bjargar lífi eins barns eða kemur
í veg fyrir að það verði örkumla ævilangt
þá er það þess virði að kaupa hundrað þús-
und slík tæki. Eigum við ekki að gera það
og sjá hvað yfirvöld dómsmála gera?
Ég legg til að við hættum þessu rugli.
REGLURUGLRABB
E I Ð U R G U Ð N A S O N