Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.2001, Page 14

Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.2001, Page 14
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson Listamennirnir sem standa að sýningunni „Air condition“ í Hafnarborg. SÝNING á verkum fjögurra listamanna undir heitinu Air condition verður opnuð í dag kl. 15 í Hafnarborg. Listamennirnir eru Catherine Tiraby og Vincent Chhim frá Frakklandi og Gústav Geir Bollason og Jóhann Ludwig Torfason, en þau tengjast innbyrðis í gegnum listnám og eiga hér stefnumót. Á sýningunni eru málverk, tölvumyndir, teikningar og vídeó- innsetning en listamennirnir eiga það sam- merkt að leitast við að víkka út hugtakið mál- verk. Catherine vinnur málverk og vídeóverk út frá hugmyndum um landslag. Vincent hefur portrett að viðfangsefni, Gústav leiðir áhorf- andann inn í óvænt sjónarhorn og hreyfingu í málverkum með tilliti til annarra miðla og Jó- hann sýnir ný leikföng sem tengjast listasög- unni og meintum áhrifamætti myndlistarinnar. Þá opnar Hlíf Ásgrímsdóttir sýningu á verk- um sínum í Kaffistofu Hafnarborgar. Hún hef- ur unnið hvert verk með ákveðið rými í huga með samanburði á ljósmynd og vatnslitamynd sem einu verki. Öll verkin eru unnin á þessu ári. Hlíf útskrifaðist úr Myndlista- og handíða- skóla Íslands árið 1991 og stundaði framhalds- nám í Listaakademíunni í Helsinki 1994–1996. Hún hefur tekið þátt í sýningum hér heima og erlendis. Sýningarnar standa til 3. desember og opið alla daga nema þriðjudaga kl. 11–17. STEFNUMÓT Í HAFNARBORG 14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 17. NÓVEMBER 2001 Sýning verður opnuð í dag í ListasafniReykjavíkur – Kjarvalsstöðum sember yfirskriftina Leiðin að miðju jarð-ar. Um er að ræða sýningu hóps tékk- neskra glerlistamanna sem vakið hafa mikla athygli í Evrópu á síðustu árum. Efnistök glerlistamannanna sem eiga verk á sýningunni eru ólík og endurspegla sérstöðu hvers og eins þeirra. Þannig gefur að líta fjöl- breyttan þverskurð af þeim ólíku formgerðum og litadýrð sem glerið hefur upp á að bjóða, ýmist eitt og sér eða með öðrum efnum. Sýn- endur eru sjö talsins. Fyrst ber að nefna þau Stanislav Libenský og Jaroslava Brychtová, sem eru heimsþekkt eftir áratuga starf á sviði glerlistar, en auk þeirra sýna meðlimir Rúbí- kon-hópsins, þeir Bohumil Eliáš, Jaroslav Matouš, Jan Exnar og Jaromír Rybák. Sýn- ingarstjóri verkefnisins er Ivo K·en, grafískur hönnuður og hugmyndafræðingur Rúbíkon- hópsins. Sjálfur sýnir hann málverk á sýning- unni, en málverk sem vísa til forma glerlista- verkanna prýða sali Kjarvalsstaða ásamt gler- skúlptúrunum. „Orðið Rúbíkon vísar til þess að fara yfir mörk, og finnst okkur það hæfa vel því sem listamennirnir eru að fást við. Annars vegar vísar það til efnisins sjálfs, sem er vandmeð- farið og felur í sér ákveðna óvissu, en hins veg- ar vísar það til þess að kanna hið óþekkta, og þora að stíga yfir mörk án þess að vita hvort þar bíða hættur eða hamingja,“ segir Ivo. Hann segir glerlistasýninguna að mörgu leyti einstaka, þar sem hún sé unnin sérstak- lega fyrir sýninguna á Kjarvalsstöðum. „Það er rúmlega eitt og hálft ár síðan Eiríkur Þor- láksson kom að máli við mig um að efna til þessarar sýningar, og höfum við því haft tals- verðan tíma til undirbúnings. Ég mótaði þegar í upphafi ákveðna grunnhugmynd, sem lista- mennirnir unnu verkin út frá,“ bætir hann við. Í leit að kjarnanum Þegar Ivo er spurður nánar um grunnhug- mynd sýningarinnar segir hann hugmyndina kjarnast í titli sýningarinnar: „Leiðin að miðju jarðar.“ „Sýningin er byggð upp eins og ferða- lag, sem hver sýningarhluti er áfangi í. Þetta ferðalag í gegnum umhverfi sýningarinnar, milli glerlistaverkanna, er í senn ytra og innra ferðalag, sem vísar til tilveru okkar sem bygg- ist á gagnvirku samspili þess sem við sjáum og skynjum í kringum okkur og þess sem hrærist innra með okkur.“ Ivo bendir á að sýningunni sé skipt í sex hluta, í þeim fyrsta, á gangi Kjarvalsstaða framan við austursal, er að finna stórvirka skúlptúra þeirra Stanislavs Libenský og Jar- oslövu Bryctova, og heitir sá hluti Þögulir verðir tímans. Þar er vísað til þeirra marka sem við þurfum að fara handan við til að upp- götva eitthvað nýtt. „Á þessum mörkum metn- aðar og möguleika bíða varðmenn öryggis og aðvörunar. Þeir eru í senn englar og varð- menn og kostar það kjark að halda fram hjá þeim,“ segir Ivo. Í öðrum hluta, Könnun rým- isins, reynir listamaðurinn að skilja hið óskilj- anlega og einkennast verkin af könnun tærra forma í hinu heillandi efni glersins. Land margra fundinna heima er sýningarhluti Jar- oslav Matouš og segir Ivo að þar sé rýnt í hið ævintýralega og framandi sem er beint fyrir framan augun á okkur, en við sjáum ekki, nema við virkilega horfum í kringum okkur. Í fjórða sýningarhlutanum, sem ber yfir- skriftina Skepnur úr dýragarðinum, kannar Jaromír Rybák undirheima sálardjúpanna. „Þegar haldið er nógu djúpt inn í hafdjúp mannlegs hjarta finnum við þar ýmsar kynja- verur. Þar geta búið viðkvæmar verur, rán- dýr, undraverur og vopnaðar verur,“ segir Ivo. Í sínum verkum, sem skipa sýningarhlut- ann Tímalausa merkið, veltir Bohumil Eliáš fyrir sér endimörkum eða endimarkaleysi ei- lífðarinnar. „Manneskjan hefur lifað sömu vonir og þrár, og sams konar hversdaglegar raunir og hamingjustundir í gegnum aldirnar. Það eina, sem stendur eftir í þessari eilífu hringrás tímans, eru minnismerki sem við reisum. Verk Bohumil Eliáš vísa til þessara bautasteina í eilífðinni en spyrja um leið hvort okkar merki verði skráð í þessari framrás. Hann veit þó að við þeirri spurningu er ekkert svar,“ segir Ivo. Sjálfur sýnir hann myndir í lokahluta sýningarinnar, og lýkur þar ferða- lagi áhorfandans. „Við lok ferðalagsins kom- um við aftur til barnsins, leitum aftur, enda stefnum við sífellt aftur á bak í hugsunum okk- ar. Án minninganna um leiki, ástir, þjáningar og gleði erum við ekki til. Við lok ferðalagsins er fólk því minnt á þessi augnablik lífsins, en kannski liggur leiðin að miðju jarðar einmitt þangað,“ segir Ivo að lokum og bætir því við að hann voni að gestir sýningarinnar muni njóta ferðalagsins um hana. INNRA OG YTRA FERÐALAG „Impress II“, eftir Stanislav Libenský. „Healing Spring“, eftir Jaroslav Matouš. Jaromír Rybák: „Tea-fish“. SÁLMAR jólanna eru komnir út á sam- nefndum geisladiski, í flutningi þeirra Sig- urðar Flosasonar saxófónleikara og Gunn- ars Gunnarssonar organista. Þeir efna af því tilefni til útgáfutónleika í Hallgríms- kirkju í dag kl. 17 þar sem þeir leika sálma jólanna. Þeir verða líka í Akureyrarkirkju 25. nóvember og víðar um landið þegar nær dregur jólum. Í fyrra gáfu þeir félagar út Sálma lífsins og er nýi diskurinn framhald þar á. En hvað gengur þeim Sigurði og Gunnari til, með því að taka upp á því að leika sálma- lög? „Þetta er framhald á Sálmum lífsins, en við erum fyrst og fremst að þróa sam- vinnu okkar og músíktúlkun og sálmarnir eru okkar leið til þess,“ segir Sigurður. „Þetta snýst að verulegu leyti um útsetn- ingar okkar á þessum lögum, sem eru í sumum tilfellum dálítið róttækar – þetta snýst um þróun annars vegar á útsetninga- vinnunni og hins vegar á spunanum, sem er miðlægur í því sem við erum að gera.“ Margar leiðir að jólalögunum Það þarf ekki að vera flókið að útsetja lag, þegar farið er eftir ákveðnum reglum hljómfræðinnar. Spuni hlýtur að lúta öðr- um lögmálum, þar er ekki um eiginlega út- setningu að ræða, heldur mótast verkið af því sem „spinnst“ í leik hljóðfæraleik- aranna. En hvernig er lagt af stað til að nálgast lag í spuna? Gunnar segir að það geti verið mjög mismunandi eftir lögum. „Þetta er ekki þannig að við tökum sálma og djössum þá upp. Spuninn er miðlægur og með honum erum við að prjóna þessa sálma lengra en við höfðum sjálfir heyrt.“ Sigurður tekur undir að mismunurinn á því hvernig lagt sé upp með sálmalag í spuna geti verið mjög margvíslegur. „Í sumum tilfellum er textinn uppspretta túlkunar- innar, í öðrum tilfellum er það eitthvað í laginu, sem leiðir okkur, stundum er þetta tilraunavinna þar sem við sitjum með hljóð- færin og prófum okkur áfram; – við erum bæði að nota ólíkar spunaaðferðir og út- setningaraðferðir, stundum erum við að endurhljómsetja sálmana og kannski förum við í gegnum nokkrar kynslóðir útsetninga áður en við erum ánægðir og búnir að finna rétta farveginn fyrir lagið. Spuninn getur líka verið ólíkur, allt frá hefð- bundnum djassspuna til þess að vera fram- sækinn og frjáls spuni, þar sem hvorki hljómar, form eða rytmi eru ákveðin fyr- irfram.“ Þótt þeir Sigurður og Gunnar flytji Sálma jólanna á mjög nýstárlegan hátt, er engu að síður að finna í þeim sterkan tón hefðarinnar. Diskurinn hefst á klukkna- hljómi elstu kirkjuklukku landsins, sem jafnframt prýðir kápu disksins – klukk- unnar frá Hálsi í Fnjóskadal, og hún setur sannarlega þjóðlega stemmningu. Þarna eru öll gömlu góðu jólalögin, íslensk og út- lend sem hafa fylgt okkur um aldir, þau elstu allt frá miðöldum. Hátíð fer að hönd- um ein, Það aldin út er sprungið, Sjá him- ins opnast hlið og Heims um ból eru þarna, en yngsta lagið er Maríukvæði Atla Heimis Sveinssonar. Áramótabragurinn Nú árið er liðið í aldanna skaut er lokalag plötunnar, en þar má heyra orgelið leika lagið undir flugeldasýningu sem búin er til með sleðaf- lautu frá MacDonalds. Gaman að máta saman raddir Orgelið er í hugum margra hljóðfæri jólanna. Frá því hljóma jólasálmarnir í kirkjum landsins, og oftast er þá allt í sín- um föstu skorðum – lögin hljóma eins frá einum jólum til annarra. En hvernig er það fyrir organistann að fara svona út fyrir það sem hann er svo gjörkunnugur og van- ur að gera. „Þegar maður leikur þessa sálma við venjulegt helgihald í desember við safnaðarsöng, þá er þetta mjög hefð- bundið. Það er hins vegar mjög hollt fyrir organista að skoða og útvíkka möguleika orgelsins á þennan hátt, því það hefur svo óendanlega breitt litróf, en í þessu fær maður tækifæri til að nota raddir og blæ- brigði sem manni dytti aldrei í hug að nota við venjulegar aðstæður. Fyrir organistann er þetta því mjög spennandi að hafa mögu- leika á að þróa tónlistina svona áfram. Orgelið í Hallgrímskirkju er gullnáma hvað raddaval varðar; – ekkert orgel hér á landi er svona stórt og með svona mikinn fjölda radda,“ segir Gunnar. Sigurður bæt- ir því við að það sé ekki síst spennandi í þessu að máta saman raddir hinna ólíku saxófóna við fjölbreyttar raddir orgelsins til að búa til nýja liti tóna og hljóma. Þeir félagar hafa nýlokið gerð sjónvarpsþáttar með sálmum jólanna sem verður í jóla- dagskrá Sjónvarpsins, en þar fengu þeir til liðs við sig Láru Stefánsdóttur dansara og danshöfund sem samdi dansa sem félagar úr Íslenska dansflokknum dansa við sálm- ana. Sigurður Flosason og Gunnar Gunnarsson leika sálma jólanna „SPENNANDI AÐ ÞRÓA TÓNLIST OG TÚLKUN “ Morgunblaðið/Ásdís Sigurður Flosason og Gunnar Gunnarsson leika sálma jólanna.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.