Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.2002, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 12. JANÚAR 2002 13
RÓTTÆKAR tillögur Adrians
Noble, listræns stjórnanda Kon-
unglega Shakespeare-leikfélags-
ins í Bretlandi, hafa vakið tölu-
vert umtal og gagnrýni
undanfarið. Noble hefur þannig
lagt til að heimkynni leikfélags-
ins í Stratford-upon-Avon,
heimabæ skáldsins, verði jöfnuð
við jörðu og nýtt leikhús byggt í
þess stað, auk þess sem hann
sagði upp samningi leikfélagsins
við Barbican-leikhúsið í London
og hefur þess í stað valið að
semja við hin ýmsu leikhús í
West End, leikhúshverfi borg-
arinnar. Þetta, auk styttri ráðn-
ingarsamninga, segir hann auka
möguleika leikfélagsins á að
laða að þekkta leikara sem að
sama skapi laði að fleiri áhorf-
endur.
„Okkur fannst leikfélagið búa
yfir miklum listrænum styrk, en
að það hefði einnig mikla mögu-
leika á breytingum,“ sagði Noble
í viðtali við bandaríska dag-
blaðið New York Times. „Við
vildum því leita leiða til að finna
ný svör við þeim spurningum
sem blasa við leikfélagi á borð
við þetta. Erum við í dag að
bjóða áhorfendum upp á bestu
mögulegu kynni við leikhúsið?
Við töldum að við yrðum að
horfa fram á við og opna dyrnar
í átt að hinu alþjóðlega landslagi
og kannski bjóða nýjum áhorf-
endum upp á nýjar leiðir til að
kynnast leikritum okkar.“
Þó efasemdir hafi verið uppi
um flutning leikfélagsins frá
Barbican, þá er það ekkert á
móti þeirri hneykslan sem til-
laga Noble um byggingu nýs
leikhúss í Stratford hefur vakið.
Núverandi heimkynni leikfélags-
ins voru byggð 1932 og þykja
sérlega gott dæmi um Art Deco-
byggingarstílinn. Vissir hönn-
unargallar eru þó á húsinu, m.a.
er fjarlægðin milli áhorf-
endasæta og leiksviðs of mikil.
Hafa leikarar líkt því við að
flytja leikrit yfir Ermarsundið
frá Dover til Calais.
Þá hefur kostnaðarsöm tillaga
Noble vakið litla hrifningu hjá
20. aldar félaginu, sem ráð-
leggur ríkistjórninni um viðhald
og verndun bygginga síðustu
aldar. Verði hugmynd Noble
hins vegar að veruleika má búast
við að nýtt Shakespeare-leikhús
verði opnað í Stratford-upon-
Avon 2008.
Leikföng seinni
heimsstyrjaldarinnar
Ruhrland-safnið í Essen í
Þýskalandi hýsir þessa dagana
sýninguna Maikäfer flieg:
Kindheitserfahrungen 1940–
1960, sem útleggja má sem Mar-
íuhæna fljúgðu: Reynsluheimur
barna 1940–1960. Á sýningunni
má finna leikföng frá þessum
tíma, m.a. heimagerð leikföng á
borð við bangsa sem stríðsfangi
bjó til úr grófu efni her-
mannajakka síns og færði bróð-
ur sínum við heimkomuna 1945.
Að sögn þýska dagblaðsins
Frankfurter Allgemeine Zeitung
fékk safnið einstaklega góð við-
brögð og sendu hátt á annað
hundrað manns leikföng, bréf,
ljósmyndir og aðra muni er ósk-
að var eftir gripum fyrir sýn-
inguna. Mörg leikfanganna eru
heimagerð og bera vitni um tak-
mörkuð fjárráð og lifandi
ímyndunarafl. Til að mynda leik-
fangalest sem búin var til úr
járndósum, viðarkubbum og vír.
Ljóst er að ekki tengjast öll leik-
föngin hamingjusömum
bernskuminningum og lýstu
margir blendnum tilfinningum
sínum til æskuleikfanganna.
Stormur í
Stratford
ERLENT
HANNA Dóra Sturludóttirsópransöngkona verður ísviðsljósinu í Salnum íKópavogi á mánudags-
kvöld þar sem hún syngur á tón-
leikum með píanóleikurunum Jón-
asi Ingimundarsyni og Helgu
Bryndísi Magnúsdóttur. Hanna
Dóra hefur sungið við óperuhús í
Evrópu undanfarin ár og hefur
verið á samningi við Komische
Oper í Berlín, en hefur þó gefið
sér tíma til að koma heim og
syngja, nú síðast í uppfærslu Ís-
lensku óperunnar á Töfraflautunni
í haust. Á tónleikunum í Salnum
verða bæði söngverk og píanó-
verk; Jónas leikur með Hönnu
Dóru, en auk þess leikur Helga
Bryndís með Jónasi í verkum fyrir
tvö píanó og fjórhent á eitt píanó.
Vorljóð og ástarsöngvar
Hanna Dóra segist ætla að
syngja lög sem flestir kannist við.
„Þetta eru allt fallegar melódíur
og ljóð sem eru í miklu uppáhaldi
hjá mér og ég hef ekki sungið áð-
ur, en mig hefur alltaf langað til
að syngja. Ég syng frönsk ljóð
fyrir hlé. Þetta eru ástarljóð og
vorljóð sem passa vel á þessum
árstíma. Ég syng Chanson d’avril,
eða Aprílsöng eftir Bizet, Je te
veux, eða Ég vil þig, eftir Eric
Satie, Les Chemins de l’amour,
eða Vegi ástarinnar eftir Poulenc,
Aprés un rêve, eða Eftir draum,
eftir Gabriel Fauré og loks Vor-
söng eða Chanson de printemps
eftir Gounod.
Eftir hlé syng ég svo ítölsk ljóð
eftir ýmis tónskáld; Stornello eða
Gamanvísu eftir Verdi, lag eftir
Puccini sem hann byggði á mel-
ódíu úr þriðja þætti La Bohéme,
en Puccini tileinkaði lagið fiðlu-
leikaranum og tónskáldinu Nicolo
Paganini. Þá syng ég lag eftir
Donizetti; Me voglio fà na casa,
Ég ætla að byggja hús, og tvö lög
eftir minna þekkt ítalskt tónskáld,
Stefano Donaudy. Ég syng líka
aríur, franska fyrir hlé og ítalskar
eftir hlé. Þetta er allt fallegt og
ljúft; – við Jónas ákváðum að vera
með eitthvað sem færi vel í fólk á
þessum dimmasta tíma ársins,
þegar snjórinn er meira að segja
einhvers staðar annars staðar.“
Ljóðræna og lúmskt gaman
Það er ekki á hverjum degi sem
tónleikagestir fá að heyra minna
þekktar hliðar á óperutónskáldum.
Lög og ljóð eru ólíkt minni og fín-
legri form en stórar óperur, og
svigrúmið til að beisla dramatík
miklu minna. „Mér finnst óperu-
tónskáldin velja sér gífurlega
skemmtileg ljóð að semja við, og
það er kannski helst lag Puccinis
sem minnir eitthvað á óperu, –
sennilega af því að laglínan er
fengin þaðan. Lög hinna eru lítil
og ljóðræn, með mikinn karakter,
lúmskt gaman og glettni. Lög
Donaudys eru meira í stíl við
antikaríurnar.“
Aríurnar sem Hanna Dóra
syngur eru Gimsteinaarían úr
Faust eftir Gounod og úr Donde
lieta úr La bohéme eftir Puccini.
Verkin sem þau Jónas og Helga
Bryndís leika bæði fjórhent og á
tvö píanó, eru eftir Brahms, Schu-
mann og Darius Milhaud. Þau
Hanna Dóra, Jónas og Helga
Bryndís fluttu þetta prógramm
fyrir Rótarý-félaga í Salnum í
gærkvöld og aftur í kvöld en al-
mennir tónleikar í Salnum á
mánudagskvöld hefjast kl. 20.
Ljúf lög fyrir myrkrið
Morgunblaðið/Golli
Helga Bryndís Magnúsdóttir,
Jónas Ingimundarson og
Hanna Dóra Sturludóttir.
Hanna Dóra Sturludóttir starfar í Berlín en
kemur reglulega heim til að syngja. Á
mánudagskvöldið syngur hún í Salnum
ástarljóð og vorljóð, sem hún segir henta
þessum árstíma vel. Jónas Ingimundarson
leikur með henni, en auk söngsins leika
Jónas og Helga Bryndís Magnúsdóttir
fjórhent og á tvö píanó.
TVÍSKIPT heitir sýning sem opnuð verðurí Gerðarsafni í dag og hefur að geymaverk eftir 25 leirlistamenn. Sýningin erhaldin í tilefni af 20 ára afmæli Leirlist-
arfélagsins og vísar titillinn til breiddar sýn-
ingarinnar sem spannar allt frá hefðbundinni
nytjalist til frjálsra forma. „Hugmyndin með
sýningunni er m.a. sú að veita innsýn í það
sem verið er að gera í leirlist um þessar mund-
ir. Hér er um að ræða fag sem býr yfir mikilli
breidd, og var titillinn „Tvískipt“ notaður til að
skilgreina annars vegar nytjalistina og hins
vegar vinnu með frjáls form en verk úr báðum
flokkum eru á sýningunni,“ segja Áslaug
Höskuldsdóttir og Guðný Hafsteinsdóttir sem
eru meðal þeirra leirlistamanna sem standa að
sýningunni.
Allt frá borðbúnaði til skúlptúra
„Þetta eru kannski pólarnir tveir en mörkin
þar á milli er erfitt að staðsetja. Á sýningunni
er að finna allt frá hefðbundnum borðbúnaði til
skúlptúra en einnig er þessum miðlum blandað
saman. Það má ef til vill segja að það sé áhorf-
andans að skilgreina verkin og kynnast hinum
ólíku birtingarmyndum íslenskrar leirlistar,“
segir Áslaug. Guðný bætir því við að athygl-
isvert sé að bera verkin saman í ljósi þess
hversu ung leirlistin er hér á landi. „Í verk-
unum gætir áhrifa frá mörgum löndum þar
sem félagsmenn hafa sótt menntun sína mjög
víða. Þannig gætir kannski í verkum leirlista-
mannanna áhrifa frá Norðurlöndunum, Ung-
verjalandi, Belgíu, Frakklandi eða Bandaríkj-
unum, svo dæmi séu nefnd,“ segir Guðný.
Bókin Íslenskt keramík 2002
Öllum félögum Leirlistarfélagsins var frjálst
að taka þátt í sýningunni en óháð nefnd valdi
úr innsendum tillögum þau verk sem sýnd eru
eftir hvern listamann. Birna Kristjánsdóttir sá
síðan um uppsetningu sýningarinnar sem hald-
in er í báðum sölum á efri hæð Gerðarsafns.
Áslaug minnir á að sýningin hafi jafnframt
verið haldin í tilefni tuttugu ára afmælis Leir-
listarfélagsins í fyrra en frá stofnun þess árið
1981 hefur félögum fjölgað úr ellefu í fimmtíu.
Af því tilefni hefur verið gefin út bók sem ber
yfirskriftina Íslenskt keramik 2002 og hefur að
geyma upplýsingar um félagsmenn með lit-
prentuðum myndum af verkum þeirra. Guðný
segir að þó svo að leirlistafólki hafi fjölgað
jafnt og þétt á þessum tuttugu árum og fjöl-
breytni sé mikil á því sviði sé vert að huga að
þeirri breytingu á námi á sviði leirlistar sem
stofnun Listaháskóla Íslands hefur haft í för
með sér. „Með því lagðist leirlistadeildin sem
starfrækt var í Myndlista- og handíðaskólanum
niður og því fer engin markviss kennsla fram á
sviðinu, þó að verkstæði sé fyrir hendi í hönn-
unardeildinni í skólanum,“ segir Guðný. „Þessu
er vert að leiða hugann að því að mikilvægur
þáttur í vinnu með leir er þekking á eðli leirs-
ins sem tekur langan tíma að ná tökum á og í
raun er maður sífellt að læra á efnið í vinnu
sinni. Þessi þáttur námsins má því ekki glat-
ast, og ef til vill mun annar skóli taka við þeirri
kennslu. En í raun á tíminn eftir að leiða það í
ljós hvaða áhrif þessi breyting mun hafa í för
með sér varðandi þróun leirlistar í framtíð-
inni.“
Sýningin Tvískipt verður opnuð kl. 15 í dag
og stendur hún til 3. febrúar. Gerðarsafn í
Kópavogi er opið frá kl. 11 til 17 alla daga
nema mánudaga.
Breidd leirlistarinnar
Morgunblaðið/Kristinn
Aðstandendur sýningarinnar: (f.v.) Þóra Sigurþórsdóttir, Erla Huld Sigurðard., Olga Dagmar Er-
lendsd., Áslaug Höskuldsd., Steinunn Marteinsd., Ragna Ingimundard., Guðný Hafsteinsd., Kristín
Ísleifsd., Sigríður Ágústsd., Inga Elín Kristinsd., Jóna Thors, Ingunn Erna Stefánsd., Auðbjörg Berg-
sveinsd., Ragnheiður I. Ágústsd., Rannveig Tryggvad., Helga Jóhannesd., Árdís Olgeirsd., Sigrún
Gunnarsd., Lára Samúelsd., Guðrún Indriðad. og Halla Ásgeirsd. Á myndina vantar Sigríði Helgu Ol-
geirsd., Arnfríði Láru Guðnad., Elísabetu Haraldsd. og Önnu S. Hróðmarsd.
Bollar eftir Önnu S. Hróðmarsdóttur.