Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.2002, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 10. ÁGÚST 2002 13
STÆRSTA listahátíð í heimi,
Edinborgarhátíðin, hefst á
morgun og kennir þar margra
grasa að venju
auk þess sem
fjöldi fólks tekur
þátt í jaðarhátíð
sem hefst með
litríkri skrúð-
göngu. Gert er
ráð fyrir að allt
að 200.000
manns muni
fylgjast með
göngunni.
Um 2.000 hópar munu koma
fram á Edinborgarhátíðinni að
þessu sinni og atriðin verða
alls um 20.000 en hátíðinni lýk-
ur 26. ágúst. Sum atriðin eru
harla óvenjuleg, önd mun koma
fram í íranska leikritinu „The
Mute who was Dreamed“.
Bandarísku kvikmyndaleik-
ararnir Tim Robbins og Susan
Sarandon munu leiklesa verk
Anne Nelson, „The Guys“ í Ro-
yal Lyceum-leikhúsinu. Leik-
ritið byggist á sannri sögu af
því er Nelson aðstoðaði syrgj-
andi yfirmann í slökkviliði við
að semja lofgrein um fjóra
starfsbræður sem létu lífið í
árás hryðjuverkamanna á
World Trade Center í New
York 11. september sl.
Annað atriði sem tengist at-
burðunum í september gæti
valdið deilum. Dragdrottningin
„Tina C“ hyggst flytja „biturt
háð“ gegn umfjöllun fjölmiðla í
tengslum við árásina á
Tvíburaturnana og notast við
lög af plötu sinni 9/11:24/7.
Meira en 500 rithöfundar
taka þátt í bókmenntahátíðinni
í Charlotte Gardens en þema
hennar er austrið og vestrið,
umræðufundir þar sem mark-
miðið er að leiða saman full-
trúa frá Ísraelum og Palest-
ínumönnum, Indlandi og
Pakistan, kristni og íslam og
átta sig á því hvernig menning-
arheimar í austri og vestri
skynja hver annan. Meðal
frummælenda eru prófessor
Edward Said og rithöfund-
urinn Amos Oz.
Gaudi í tölu blessaðra?
NEFND á vegum kaþólsku
kirkjunnar, sem rannsakar nú
hvort taka eigi spænska arki-
tektinn Antonio
Gaudi í tölu
blessaðra, sem
er fyrsta skrefið
í átt að því að
verða dýrlingur,
mun skila af sér
niðurstöðum síð-
ar á þessu ári.
Formaður
nefndarinnar,
Josep Maria Blanquet, segir
verk Gaudis, sérstaklega Sag-
rada Familia-dómkirkjuna í
Barcelona, „mæla með því að
hann verði tekinn í tölu bless-
aðra“. Blanquet segir að hugs-
anleg aðild arkitektsins að frí-
múrarasamtökunum sé eini
umdeildi þátturinn í lífi hans.
Ekki eru allir sáttir við starf
nefndarinnar. Sumir segja að
ekki eigi að veita arkitekt
þennan heiður og aðrir hafa af
því áhyggjur að verk Gaudis,
sem lést 1926, muni tapa al-
mennu gildi sínu verði hann
tekinn í tölu blessaðra.
Embættismenn í Páfagarði
gáfu leyfi til rannsóknarinnar
árið 2000 eftir að formleg
beiðni þess efnis barst frá erki-
biskupnum í Barcelona, Ricard
Maria Carles kardínála. Hann
segir óvenjuhröð viðbrögð
manna í Páfagarði bera vott
um vilja þeirra til að fjölga
dýrlingum úr röðum leik-
manna.
Edinborgar-
hátíð að hefjast
ERLENT
Gaudi
Susan Sarandon
L
ISTAMENNIRNIR þrír eiga það all-
ir sammerkt að hafa farið utan til
náms á árunum eftir 1950. Öll stund-
uðu þau nám í Flórens og París.
Gerður Helgadóttir (1928–1975) bjó
og starfaði um langt skeið í nágrenni
Parísar og Valgerður einnig en hún
hefur búið í New York undanfarin ár.
Þær héldu sýningu saman í París árið 1958. Jó-
hannes vann hér á landi að list sinni, og er
áhugavert að bera saman hvernig abstraktlistin
þróast á ólíkan veg í list þeirra.
Jóhannes Jóhannesson (1921–1998) þróaði stíl
sinn frá hinu hlutbundna til ýmissa tilrauna og
loks fjölbreyttrar litanotkunar og ríkrar tján-
ingar. Áður en hann kynntist listamannalífinu í
París á 6. áratugnum var hann við nám í Banda-
ríkjunum, sem var óvenjulegt af Íslendingi á
þessum árum.
Ánægjulegt stefnumót listamanna
Að sögn Guðbjargar Kristjánsdóttur, for-
stöðumanns Listasafns Kópavogs, er ánægju-
legt að efna til sýningar á verkum listamann-
anna, sem allir tengdust vinaböndum. „Við
látum listamennina Gerði og Jóhannes kallast á í
formum og efnistökum. Fyrstu verk Gerðar
sýna áhrif kúbismans, og sama má segja um
verk Jóhannesar. Því næst snýr Gerður sér að
abstraktverkum og hér á sýningunni ber hæst
járnverk hennar sem eru einstaklega vönduð og
mikil listasmíð.“ Þess má geta að Gerður var að-
eins 24 ára þegar hún fór að logsjóða og sjálf-
mennta sig í gerð listaverka úr járni. „Hún var
fyrst íslenskra listamanna til að vinna úr járni á
þennan hátt,“ segir Guðbjörg.
„Jóhannes er greinilega hugfanginn af skeifu-
laga formum sem þjóta um myndflötinn og gefa
honum mikið líf, og höggmyndir Gerðar byggj-
ast að miklu leyti á hringforminu, sem einnig
felur í sér magnaða hreyfingu,“ útskýrir Guð-
björg.
Í tengslum við sýninguna kemur út bókin Jó-
hannes Jóhannesson – Leikur forms og lita. Þar
ritar Bera Nordal listfræðingur grein um list-
feril Jóhannesar, en einnig eru þar myndir af
verkum hans, æviatriði og sýningarferill. Útgef-
andi er Háskólaútgáfan, en Búnaðarbanki Ís-
lands styrkti útgáfuna.
Frá dökkum litum til
draumkenndra verka
Valgerður Árnadóttir Hafstað heldur nú sína
áttundu einkasýningu hér á landi. Hún hefur
dvalist meiri hluta ævi sinnar erlendis, allt frá
því að hún fór utan til náms ung að árum. Á sýn-
ingunni í Gerðarsafni má sjá verk frá ýmsum
tímum. „Elstu verkin eru frá 1953–55. Þau lok-
uðust uppi á háalofti í fjöldamörg ár, og nú sýni
ég þau í fyrsta sinn,“ segir Valgerður.
Elstu verkin eru í kraftmiklum abstraktstíl,
fjarri draumkenndum og ljósum lit síðari verka
Valgerðar. „Verkin á sýningunni spanna allan
minn listamannsferil,“ segir Valgerður. „Flest
eru verkin unnin í akrýl, en inn á milli eru olíu-
málverk. Einnig eru nokkur mósaíkverk og
vatnslitaverk.“ Eiginmaður Valgerðar, franski
listamaðurinn Andri Énard, er með henni hér á
landi og aðstoðaði hana við uppsetningu sýning-
arinnar þegar blaðamaður Morgunblaðsins leit
inn á Gerðarsafn í vikunni.
Valgerði þykir ánægjulegt að sýna á sama
tíma og sýning Jóhannesar og Gerðar er í efri
sölum. „Við Gerður vorum miklar vinkonur, og
bjuggum í nágrenni hvor við aðra í langan tíma.“
Sýningarnar í Gerðarsafni eru opnar alla daga
nema mánudaga frá klukkan 11 til 17 og standa
til 8. september.
Morgunblaðið/Sverrir
Fúga (1967-68) eftir Jóhannes Jóhannesson. Listasafn Íslands.
FORM OG
HREYFING MÆTAST
Komposition (1951-52) eftir Gerði Helgadóttur,
málað járn. Listasafn Kópavogs, Gerðarsafn.
Valgerður Árnadóttir Hafstað við verk sín í Gerðarsafni.
TVÆR sýningar verða opnaðar í Gerðarsafni í Kópavogi í dag. Önnur þeirra ber heit-
ið „Stefnumót“ og eru þar til sýnis málverk eftir Jóhannes Jóhannesson listmálara og
höggmyndir og glergluggar Gerðar Helgadóttur myndhöggvara. Hin sýningin, sem
er á neðri hæð safnsins, heitir „Yfirgrip“. Þar eru til sýnis eldri og yngri verk eftir Val-
gerði Árnadóttur Hafstað listmálara. BJARNI BENEDIKT BJÖRNSSON ræddi við Val-
gerði og Guðbjörgu Kristjánsdóttur, forstöðumann Gerðarsafns.
bjarniben@mbl.is