Lesbók Morgunblaðsins - 07.09.2002, Síða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 7. SEPTEMBER 2002 3
M
IKIÐ er hún falleg í
haustskrúðanum,
höfuðborgin okkar.
Garðyrkjustjóri
Reykjavíkurborgar á
sannarlega heiður
skilinn fyrir störf sín
undanfarna áratugi.
Af smekkvísi og alúð hefur hann og hans
fólk með grænum fingrum fært miðborgina,
almenningsgarða og torg í litskrúðug, ilm-
andi klæði. Þetta eru þeir staðir þar sem
borgarbúar spóka sig gjarnan á góðum dög-
um yfir sumarmánuðina. Það er hrein unun
að setjast þar á bekk í sólskininu og geta
notið litadýrðarinnar, teygað að sér ilm
blómanna sem berst með golunni á meðan
börnin og barnabörnin gæða sér á ís og
skoða fuglana á tjörninni.
Já, margt gott hefur verið gert í seinni tíð
af stjórnvöldum í höfuðborginni sem orðið
hefur til þess að bæta mannlífið. Reykjavík
er orðin falleg borg við sundin blá, sem íbú-
arnir geta verið stoltir af. Eða hvað? Er
sagan ef til vill ekki nema hálf sögð? Því
verður hver að svara fyrir sig en sá sem
þessar línur ritar er ekki í vafa. Eftir er að
minnast á skuggahliðina og það væri
ómerkilegur vinur sem þegði yfir henni.
Í yfirlýsingu frá borgarstjórn í kjölfar ný-
afstaðinnar menningarnætur segir „ – að í
heild hafi menningarnótt í Reykjavík tekist
afskaplega vel og verið skipuleggjendum,
borgarbúum og gestum til mikils sóma“.
Svo mörg voru þau orð. Það þarf ansi mikla
kokhreysti, eða öllu heldur siðblindu, til
þess að láta sér þessi orð um munn fara um
þau skrílslæti sem áttu sér stað umrædda
nótt, og ég er satt að segja alveg standandi
bit á annars um margt góðri borgarstjórn.
Það er ákaflega bagaleg tilhneiging þeirra
sem með valdið fara á hverjum tíma að vera
í bullandi afneitun á það sem miður fer í
stjórnsýslunni og breiða yfir mistök. Þetta
verður oft til þess að viðhalda ófremdar-
ástandi á ýmsum sviðum til stórtjóns og
skammar öllum þeim sem hlut eiga að máli.
Við vitum öll hvað gerðist. Svo yf-
irgengileg var villimennskan og við-
urstyggðin að það var ekkert annað en
kraftaverk að enginn skyldi bíða bana þessa
menningarnótt í Reykjavík. Ölæðið, mis-
þyrmingar á fólki í stórum stíl, skemmd-
arverkin og sóðaskapurinn er í svo him-
inhrópandi andstöðu við það sem til var
stofnað að engu tali tekur.
Það skrítna er að þetta er ekkert nýtt.
Þetta ástand hefur viðgengist áratugum
saman alls staðar þar sem Íslendingar
koma saman til veisluhalda að næturlagi.
Það vekur bara meiri athygli í þetta sinn
vegna hins afkáralega klaufaskapar skipu-
leggjendanna að kenna þetta við menningu.
En fátt er svo með öllu illt … ef til vill verð-
ur þetta grátbroslega öfugmæli MENN-
INGARNÓTT til þess að opna augu okkar.
Það er sannarlega kominn tími til að Íslend-
ingar hafi manndóm í sér til að horfast í
augu við þennan þjóðarósóma.
Fylliríið á mannskapnum hefur lengi ver-
ið mikið feimnismál hjá okkur Íslendingum.
Við höfum vitað upp á okkur skömmina og
fyllst sektarkennd en skort kjark til að
horfa á ástandið algáðum augum. Sekt-
arkennd og afneitun fara illa með heilbrigða
skynsemi og gott dæmi um það er EITUR-
LYFJAFÁRIÐ svokallaða.
Snemma á þessu ári rak ég augun í eft-
irfarandi fyrirsögn með stóru letri í dag-
blaði í borginni: GREINILEG FÍKNI-
EFNANEYSLA Á FJÓRUM KRÁM.
Fréttin sýnir í hnotskurn það viðhorf sem
búið er að hamra inn í fólk. Að hinn löglegi
vímugjafi alkóhól sé tiltölulega saklaus mið-
að við hin skelfilegu eiturlyf sem fúlmenni
ein í undirheimunum komi ofan í blásak-
laust fólk. Þetta er svo yfirgengileg af-
skræming á raunveruleikanum að maður
grætur og hlær á víxl. Því það vita nátt-
úrlega allir sem nenna að hugsa heila hugs-
un til enda að alkóhól er eitthvert sterkasta
og hættulegasta fíkniefni sem til er og veld-
ur að minnsta kosti 99% af öllum þeim
hörmungum sem fíkniefni valda í heim-
inum. Tölfræðilega séð tekur því varla að
minnast á önnur fíkniefni og eiturlyf. Fjarri
sé það mér að gera lítið úr neyslu annarra
eiturlyfja en áfengis og skelfilegum afleið-
ingum af hennar völdum en aðaláhersla í
fíkniefnavörnum á auðvitað að vera á áfeng-
isvandamálinu.
Auðvitað hefði borgarstjórn átt að vera
búin að taka á þessum ósóma fyrir löngu í
staðinn fyrir að standa í sandkassaleik við
ríkisvaldið um hver sé ábyrgur, hver eigi að
standa straum af kostnaði við löggæslu og
svo framvegis. Valdhafar í Reykjavík verða
að horfast í augu við þá staðreynd að þeir
eru ábyrgir fyrir því sem aflaga fer í borg-
inni og til þess kjörnir að ráða bót á. Að
maður tali nú ekki um slíkan smánarblett
sem hér um ræðir. Hvergi nokkurs staðar í
siðuðu samfélagi er annað eins látið við-
gangast og styrjaldarástandið í miðborg
Reykjavíkur um helgar, þar sem saklausu
fólki er misþyrmt og það jafnvel barið til
bana að öllum ásjáandi, og göturnar eins og
vígvöllur á eftir, þaktar flugbeittum ger-
brotum og skæðadrífu af drasli og óþverra.
Við erum náttúrlega öll samsek í glæpn-
um með sinnuleysi okkar og afneitun en
borgaryfirvöldum ber samt skylda til að
gera eitthvað í málinu og það strax. Þau
gætu byrjað á því þegjandi og hljóðalaust
að margfalda fjölda löggæslumanna á þess-
um tíma. Standa þrjótana og ofbeldismenn-
ina að verki og láta þá gjalda fyrir. Æskileg-
ast væri auðvitað ef hægt væri að leiða þeim
fyrir sjónir hvað þeir hafi raunverulega ver-
ið að aðhafast og dæma þá til samfélags-
þjónustu í stað sekta eða fangelsisvistar.
Þeir þyrftu að taka til hendinni við að þrífa
götur, almenningsaðstöðu og salerni eftir
menningarnætur, og þeim yrði gert að
vinna við aðhlynningu á bæklunardeildum
sjúkrastofnana þar sem er að finna örkumla
fólk eftir barsmíðar. Samfélagsþjónusta í
stað hefðbundinna refsinga hefur víða verið
reynd í siðuðum samfélögum og gefið góða
raun.
Já, því miður er það nú komið á daginn að
blessað R-listafólkið, svo gott sem það er, er
farið að fitla við sterkasta fíkniefnið á mark-
aðnum, valdhrokann. Ég ætla bara að vona
að það geri eitthvað í sínum málum áður en
það er orðið um seinan.
MENNINGAR-
NÓTT
RABB
E Y S T E I N N B J Ö R N S S O N
eystb@ismennt.is
JÓHANN
SIGURJÓNSSON
BIKARINN
Einn sit ég yfir drykkju
aftaninn vetrarlangan,
ilmar af gullnu glasi
gamalla blóma angan.
Gleði, sem löngu er liðin,
lifnar í sálu minni,
sorg, sem var gleymd og grafin,
grætur í annað sinni.
Bak við mig bíður dauðinn,
ber hann í hendi styrkri
hyldjúpan næturhimin
helltan fullan af myrkri.
Jóhann Sigurjónsson (1880–1919) bjó lengst af í Danmörku og skrifaði bæði
leikrit og ljóð á dönsku og íslensku.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
3 5 . T Ö L U B L A Ð - 7 7 . Á R G A N G U R
EFNI
FORSÍÐUMYNDIN
er tekin ellefta september síðastliðinn. Reuter.
Bresk leikritun
er umfjöllunarefni Þorvaldar Gylfasonar
í grein er nefnist Hugir og hjörtu en þar
er George Bernard Shaw í aðalhlutverki.
Einnig kemur Tom Stoppard við sögu en
Þorvaldur fylgdist með tólf tíma langri
sýningu á nýjum þríleik hans í London
um síðustu helgi.
Egils saga
gæti verið yfirbót fyrir syndir Snorra
Sturlusonar segir Torfi Tulinius í
samtali við Þröst Helgason en nýlega
kom út í enskri þýðingu bók hans The
Matter of the North.
Baráttan við
kvenleikann
eða að leika kvenleikinn nefnist grein eftir
Úlfhildi Dagsdóttur þar sem hún rýnir í
fræga grein eftir breska sálgreinandann
Joan Riviere er hélt því fram að konur svið-
settu og – eða – ýktu kvenleika fyrir karla.
Ameríka eftir
11. september
nefnist grein þar sem Þröstur Helgason
skoðar greinaflokk er birtist í breska bók-
menntatímaritinu Granta fyrr í sumar þar
sem 24 höfundar víðsvegar að lýsa við-
horfum sínum til Bandaríkjanna. Í ljós
kemur æði þverstæðukennd mynd.