Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.2002, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 30. NÓVEMBER 2002
F
YRSTI desember ár hvert er
helgaður tónlist eins íslensks
tónskálds í Tíbrártónleikaröð
Salarins. Í ár verður það tónlist
Jórunnar Viðar. Sigrún Hjálm-
týsdóttir og Anna Guðný Guð-
mundsdóttir flytja sönglög eftir
Jórunni, þrír kórar: Dómkórinn,
Skólakór Kársness og Kór Menntaskólans í
Reykjavík syngja, og hljóðfæraleikarar sem
koma fram á tónleikunum auk Önnu Guðnýjar
eru þau Lovísa Fjeldsted sellóleikari, Martial
Nardeau flautuleikari og Ármann Helgason
klarinettuleikari. Stjórnendur kóranna eru
Þórunn Björnsdóttir og Marteinn H. Frið-
riksson.
„Þetta verður safn af ýmsu,“ segir Jórunn
um þau verk sem flutt verða á tónleikunum.
„Þetta eru kórverk og sönglög, og svo selló-
tilbrigðin mín, sem ég álít nú alltaf mitt besta
verk,“ en þar á Jórunn við Tilbrigði um ís-
lenskt þjóðlag, fyrir selló og píanó. „Þarna
verða fjölmargir flytjendur, en þetta er í
fyrsta skiptið sem Sigrún og Anna Guðný
taka mín lög á tónleikum, og það
þykir mér gaman.“
Jórunni var fyrir nokkrum ár-
um boðið að semja jólalag fyrir
Dómkórinn, og það verður sung-
ið á tónleikunum. „Þau hafa þann
skemmtilega sið að panta verk
hjá tónskáldum, og það er vel
gert, því það er gott tækifæri
fyrir tónskáldin. Ég samdi annað
jólalag fyrir Skólakór Kársness
og gaf þeim.“ Lagið sem hér um
ræðir hefur slegið í gegn hjá ís-
lenskum kórum og hefur verið
mikið sungið um jól frá því það
var samið. Í því leikur Martial
Nardeau flauturödd með kórn-
um. Dómkórinn syngur svo ann-
að verk sem hann pantaði hjá Jórunni í tilefni
af 1.100 ára afmæli Íslandsbyggðar. Lagið er
samið við ljóð Halldórs Laxness, Stóð ég við
Öxará. „Ég kalla það Lofsöng, en þetta er
eiginlega Íslandssagan.“ Enn eitt „pantað“
verk verður á efnisskránni, verk sem Jórunn
samdi fyrir Menningarborgarár-
ið við ljóð eftir Sjón.
„Mér þykir vænt um að þetta
verk skuli vera með á tónleik-
unum, því það hefur ekki verið
flutt nema einu sinni áður. Þetta
er stór útgerð: kór, einsöngur,
flauta, klarinetta og píanó. Mar-
teinn er svo skemmtilegur og
fjörugur að vilja taka þetta verk
með, ég held að honum hafi bara
fundist það dálítið skemmtilegt.
Þetta er eiginlega eins og mini-
ópera, því það er mikið að ske.
Textinn er eftir Sjón, sem er al-
ger galdrakarl. Þetta heitir Séð
frá tungli, og hann snýr tilver-
unni alveg við, flytur okkur til
tunglsins og lætur okkur horfa niður til jarð-
ar. Ég botnaði ekkert í ljóðinu fyrst þegar ég
sá það og vissi ekkert hvert hann var að fara.
Inn á milli eru svo hversdagslegar setningar
sem biðja aldeilis ekki um að láta syngja sig:
Það er nú svona og það er nú það … Ég sá að
þetta væri viðlag og ég nota það mikið. Ég
fékk að velja úr nokkrum ljóðum ungra
skálda og þetta var það sem ég valdi.“
Jórunn segist afskaplega ánægð með að fá
að heyra heila tónleika með eigin verkum.
Hún er komin á níræðisaldur og hefur í nógu
að snúast, þótt hún vilji ekki gera mikið úr
vinnuseminni. „Ég á svo margt ófrágengið í
verkum mínum – það á eftir að koma í ljós
hvað þetta er mikið að vöxtum. Ég er bara
orðin svo löt. Ég skrifa ekkert á tölvu og þeg-
ar maður gerir allt með blýanti er þetta svo-
lítið seinlegt. Ég þyrfti helst að ráða til mín
skrifara, eins og þeir höfðu í gamla daga; var
ekki Wagner með þrjá eða fjóra? og Bach
með alla barnahjörðina og konuna líka. En ef
maður vill koma þessu á markað þarf þetta
auðvitað að vera aðgengilegt. Ég þyrfti helst
að læra á tölvu; veit bara ekki hvort ég get
það því ég kann ekki einu sinni á ritvél. En
blýanturinn er ágætur ef maður heldur rétt á
honum.“
Tónleikarnir með verkum Jórunnar Viðar
verða í Salnum á morgun kl. 16.
TÓNLEIKAR MEÐ VERKUM JÓRUNNAR VIÐAR TÓNSKÁLDS HALDNIR Í SALNUM
BLÝANTURINN ER ÁGÆTUR, EF
MAÐUR HELDUR RÉTT Á HONUM
Jórunn Viðar
EINN fremsti myndlistarmaður Danmerkur
af ungu kynslóðinni, Martin Bigum, opnar
sýningu á verkum sínum á Kjarvalstöðum í
dag. Sýningin ber yfirskriftina „The Home-
coming or: The World According to Art“ og
er safn málverka og ljósmynda eftir Bigum
frá árunum 1997 til 2002.
Á þessari sýningu eru það mestmegnis ol-
íumálverk og úrval hans bestu verka sem eru
til sýnis, en þetta er í fyrsta skipti sem svo
stór yfirlitssýning á verkum Bigums er sett
upp á Norðurlöndum. Verk eftir hann hafa
sést hér áður á samsýningum, en þetta er
fyrsta einkasýning hans hér á landi.
Martin Bigum segist fyrst hafa orðið við-
urkennt nafn í myndlistaheiminum er fjögur
dönsk gallerí tóku sig saman og héldu yf-
irlitssýningu á verkum eftir hann frá ár-
unum 1991 til 1998. Sýningarnar stóðu yfir
árin 1997-98 og leiddu af sér að verk hans
eru eftirsótt í sýningarsölum safna og á
listahátíðum beggja vegna Atlantsála. „Á
þessum sýningum voru bæði málverk, ljós-
myndir, innsetningar, myndbönd og ljóðlist,“
segir Bigum.
Listin dauð?
Þeir sem að annaðhvort þekkja list Bigums
eða þá skoða hana eru ekki lengi að taka eft-
ir hempuklæddu smámenni, gjarnan með orf
reitt um öxlina og nefstórt með afbrigðum.
Þessi dularfulla vera heitir í huga Bigums
Art og er persónugervingur listarinnar og
því ekki undarlegt að Art birtist skoðendum
mynda Bigums í hinum fjölbreytilegustu um-
gjörðum og við margs konar iðju.
„Þegar ég var að komast á skrið í byrjun
tíunda áratugarins heyrði ég varla annað en
að listmálun væri dauð, og bara list almennt.
Listin væri dauð og það yrði að finna nýjar
leiðir til að túlka list ef takast mætti að lífga
hana við. Þetta angraði mig og ég velti fyrir
mér hvert mitt andsvar gæti verið. Nið-
urstaðan var að búa til þessa veru, Art, sem
er tákn listarinnar. Þannig gaf ég listinni líf ,
í gegnum Art, og í myndum mínum fór ég um
víða völlu með Art í miðdepli og kom þannig
minni túlkun á lífshlaupi listarinnar (Arts) á
framfæri.,“ segir Bigum.
Tímamót
Martin Bigum er mikið í mun að koma því
á framfæri að sýning hans á Kjarvalsstöðum
marki tímamót, því nú kveður við nýjan tón.
Art er horfinn af sjónarsviðinu. Margar
myndir á sýningunni eru með karlinn í mið-
depli.
„Þetta er dæmi um listræna þróun. Art var
orðinn minn persónulegi stíll, hann bauð upp
á fjölda möguleika og ég hefði getað málað
margar fleiri myndir með hann í aðal-
hlutverki. En ég var orðinn þreyttur á hon-
um. Þreyttur á því að fólk vænti ekki annars
af mér en að ég málaði Art og annað væri
nánast að breytast í aukaatriði. Síðustu
myndina af Art málaði ég árið 2000 og þar
má sjá tákn þess að hann sé í þann mund að
láta plata sig inn í búr og þar verður hann
geymdur. Hann fær ekki að sleppa aftur út,“
segir Bigum.
En hvað hefur tekið við?
„Ég komst fljótt að því að ég vildi vinna
mun persónulegri verk, kanna nýjar lendur
og blanda saman léttleika og alvöru. Á sýn-
ingunni eru því ný verk þar sem Art er
hvergi nærri og þar má sjá tilraunir mínar í
að þróa með mér nýjan stíl. Í því liggur yf-
irskrift sýningarinnar, „The Homecoming“
stendur fyrir að ég sé kannski loksins að
koma heim úr ferðalagi, en undirtitillinn,
„The World According to Art“ er hinsta
kveðjan til hans.“
Við þessi orð Martins Bigum má síðan
bæta að hann verður með listamannaspjall á
Kjarvalsstöðum á morgun, sunnudag klukk-
an 15.
Art plataður inn í búrið. Síðasta myndin með Art.
Morgunblaðið/Jim Smart
Martin Bigum við eitt verka sinna. Veran í miðjunni er „Art“, persónugervingur listarinnar.
DÆMI UM LIST-
RÆNA ÞRÓUN