Pressan - 31.01.1991, Blaðsíða 20

20
FIMMTUDAGUR PRESSAN 31. JANÚAR 1991
Hííijnf
íðtcn^Urtf
JjjoÖéogiu*
Hafnfirsk eiginkona var
eitt sinn meö börn sín á
gangi í miöbæ Hafnarfjarð-
ar. Skyndilega geröi mikla
rigningu. Auk þess haföi
konan tafist mikiö og allt
stefndi i aö hún yröi ekki til-
búin meö matinn þegar
húsbóndinn kæmi heim.
Þegar áhyggjurnar voru
aö fara meö konuna sér
hún sér til mikils léttis aö
eiginmaöur hennar kemur
akandi. Hún veifar til hans.
Hann veifaði á móti og hélt
ferö sinni áfram. Þegar hún
og börnin komu heim renn-
andi blaut, sagöi húsbónd-
inn:
„Hvar varstu eiginlega?"
(Ur einfeldningssogum)
Ungur islendingur haföi
lengi haft á oröi aö hann
skildi ekkert i því hversu
gott fólki þætti aö liggja i
baði. Hann var eitt sinn aö
ræöa þetta viö góöan vin
sinn. Honum sagðist svo
frá:
„Ég skil ekkert i því hvaö
fólk sér þægilegt viö þetta.
Vera meö tappann i rassin-
um og blöndunartækin i
bakinu. Þetta er ekki fyrir
minn smekk," sagöi hann
ákveðinn. Þetta haföi hann
sagt viö marga og alltaf
gengið burt hristandi höf-
uðiö og vildi alls ekki ræöa
þetta málefni frekar.
Nokkrum árum siöar,
þegar hann og hans góöi
vinur voru aö ræöa saman,
sagöist manninum svo frá:
„Ég þarf aö segja þér
nokkuð merkilegt. Þegar ég
var í New York um daginn
fór ég í baö. Á hótelher-
berginu, sem var glæsilegt
í alla staöi, var engin sturta
heldur aöeins baðker svo
ég átti engra kosta völ.
Þetta var stórt og mikið
baðker, þaö vantaöi ekki.
Meöal annars var sérstakt
statif fyrir glas og eins var
innbyggöur öskubakki. Ég
lét tilneyddur renna í baöiö,
blandaöi mér viskí í glas og
ætlaði aö gera enn eina til-
raun til aö slappa af í baði.
Þegar ég settist í heitt baö-
iö meö viskiglasið í hend-
inni og tappinn var farinn
aö angra mig í rassinum og
blöndunartækin gengin
hálfa leiö inn í bakið á mér
sá ég enn einn ókostinn viö
baökör. Hönnunin á þessu
stóra og mikla baökeri virt-
ist ekki aðeins misheppnuö
heldur einnig fáránleg. Til
aö geta lagt glasið á statífiö
varö ég nánast aö standa
upp. Ég þóttist finna ráö viö
þessu. Ég hreinlega snéri
mér öfugt í baðkerinu. Þá
þurfi ég ekki einu sinni aö
teygja mig í glasiö hvaö þá
aö standa upp. Óneitanlega
sniöug lausn hjá mér. Þegar
ég var kominn í öfugan
enda á baðkerinu kviknaöi
Ijós. Þetta var mjög þægi-
legt og um leið sá ég aö ég
haföi í meíra en þrjátiu ár
setið öfugt i baði."
(Ur einfeldningssogum)
Byssumaður í
,,Eg kynntist skotkeppnum fyrst
þegur ég vur oiö verkfrœdinám í
Bandaríkjunum ú fimmta áratugn-
um. Eg keppti þá meö skólalidi
mínu og vid stódum okkur bara vel
og urdum í 4. sœti medal skólalida
þar — unnum meira ad segja her-
skólalidid í West Ptíint, " sagöi Carl J.
Kiríksson skotmaöur, en hunn liefur
urn nokkurt skeid átt í stríði vid nú-
verandi stjórn Skotsambands ís-
larids og þá menn sem þar sitja.
Carl segir að átökin megi rekja til
óíþróttamannslegs anda meðal
nokkurra byssumanna. Hann segir
að þegar hann hafi hafið keppni hér
á landi árið 1970 hafi hann unnið öll
íþróttamót í skotfimi nær undan-
tekningalaust um nokkurra ára
skeið enda æft íþróttina áður. Það
hafi ýmsir aðrir keppendur ekki get-
að sætt sig við. Eftir það fækkaði
mótum og íslandsmót lögðust til
daemis alveg af frá 1973 til 1979.
í kringum 1985 sauð upp úr og
síðan hefur verið hálfgert stríð á
milli Carls og Skotsambandsins.
Carl segist reyndar ekki vera vina-
laus í hreyfingunni. Þar eigi hann
nokkra góða vini sem geri þetta fyr-
irhafnarinnar virði.
Carl segir að allt hafi verið gert til
að útiloka hann: Honum hafi verið
meinað að stunda æfingar og
keppni, gerð hafi verið tilraun til að
reka hann úr samtökum skotmanna
og kærum liafi rignt yfir hann. Þá
hafa mót verið felld niður og jafnvel
haldin án undangenginna auglýs-
inga — allt til að útiloka Cari frá
keppni.
próf — þetta var til að baktryggja
mig fyrir hugsanlegum aðdróttun-
um síðar vegna þess að ég hafði sett
nýtt Islandsmet skömmu áður'' Þess
má geta að Carl stóðst lyfjaprófið
með glans.
Carl hefur stundað þessa íþrótt
lengi og segir að honum þyki hún
alltaf jafn skemmtileg. Hann er nú
orðinn 61 árs og er enn í góðu formi.
Hann telur sig hafa verið í jafngóðu
formi síðastliðin 20 ár, það sýni til
dæmis árangur hans á Islandsmót-
inu fyrir 20 árum. Hann á þó eftir að
uppfylla draum sinn sem íþrótta-
maður — nefnilega að komast á
Olympíuleikana. „Eg ætla að reyna
að komast til Barcelóna árið 1992.
Ég geri ráð fyrir að ef það tækist þá
yrði ég elsti þátttakandinn," segir
Carl en hann yrði þá á 63. aldursári
og óneitanlega skemmtileg viðbót
við íslenska ólympíuliðið. Til þess
að það megi takast verður Carl að
ná tilskildum árangri á heimsbikar-
móti en það er ætlun
hans að taka þátt í
einu slíku í sumar.
af baráttusögu
Carls J.
Eiríkssonar
SIÚKDÓMAR OG FÓLK
Skalli
OTTAR
GUDMUNDSSON
Bjarni skólabróðir minn
fór snemma að ganga með
höfuðfat. Hann var með lit-
skrúðugar prjónahúfur,
dökkleitar alpahúfur eða
hatta af öllum stærðum og
gerðum. Um tíma var hann
með Stetson-kúrekahatt
en hætti því vegna stríðni og
kerskni umhverfisins. Hvar
erTrigger? spurðu ungling-
ar og hneggjuðu hátt og
háöslega þegar Bjarni birtist
með hattinn. Bjarni gerðist
áhugamaður um höfuðbún-
að þegar hann fór að missa
hárið liölega tvítugur. Það
gerðist á versta tíma á árun-
um eftir 1968 þegar síða hár-
tískan hóf innreið sina.
Skólabræður og félagar
Bjarna létu þá háriö vaxa og
höfðu það slegiö niöur á
herðar eða greiddu i tagl
meðan hann leitaöi uppi ný-
stárlegar húfur eða hatta til
að hylja vaxandi hárleysi.
Einum áratug síðar hafði
Bjarni misst mestallt hárið
en var búinn að gefast upp á
höttum og húfurn og gekk
með skallann beran. Eg er
stoltur af því að vera sköll-
óttur, sagöi Bjarni þá. Það
sýnir aö ég er fullur af horm-
ónum, karlmennsku og lífs-
orku. Um tíma ók hann um
með amerískan miöa á stuð-
aranum á bílnum sínum sem
á stóö: Sum höfuð gerði guö
fullkomin, önnur huldi hann
hári. Um daginn hitti ég
Bjarna í Austurstræti miðju.
Hann var kominn með fal-
lega tinnusvarta hárkollu.
Hárið flaksaðist fagurlega
niður á heröarnar eins og
fax á verðlaunahrossi. Hann
líktist helst miðaldra hljóm-
listarmanni úr þungarokk-
sveit. Þetta er flott, sagði ég.
Já, finnst þér það ekki, sagöi
Bjarni glottandi. Maöur
veröur að geta breytt til.
ARFGENGT OG
EÐLILEGT FYRIRBÆRI
Skalli er í flestum tilfellum
náttúrlegt fyrirbæri. Hárlín-
an byrjar að hörfa upp frá
enninu hjá flestöllum karl-
mönnum með aldrinum og
síðan þynnist hárið í hvirflin-
um. Hjá sumum körlum
mætast þessi svæði og hár-
missirinn getur náð til hár-
svarðarins alls.
Hármissirinn er tengdur
hormónum og eina örugga
ráðið sem vitað er til að
stööva skallamyndun í eitt
skipti fyrir öll er gelding.
Heilbrigður einstaklingur er
með 100—150.000 hár á
höfðinu. Flestir tapa eða
missa 30—60 hár á dag og
stundum mun meira, en þaö
er vegna eðlilegs viöhalds
hársins. Hárið vex útfrá svo-
kölluðum hárpoka eða rót.
í 2—6 ár vex háriö frá pok-
anum u.þ.b. 1,5 sm á mánuöi
en losnar síöan frá rótinni og
dettur af. Eftir nokkurn tíma
fer nýtt hár að vaxa frá hár-
pokanum. Með aldrinum og
fyrir hormónaáhrif hætta ný
hár að vaxa í stað þeirra sem
hverfa og þá fara að mynd-
ast hárlaus eða hárlítil
svæði. Þegar skalli veröur
áberandi hefur einstakling-
urinn misst um 40% af hár-
inu á þennan hátt. Það er
ættgengt hversu lengi menn
halda hárinu og erfist þaö
jafnt úr móður- og föðurætt.
Talið er að 12% karla yngri
en 25 ára séu verulega farnir
aö missa hár, 37% af 35 ára
gömlum mönnum og 65%
þeirra karla sem orðnir eru
65 ára. Ymislegt getur ýtt
undir hárlos eins og perm-
anent og liiti á hársvörðinn,
stíf hárgreiðsla og fleira.
MEÐFERÐ VIÐ SKALLA
Ótal ráð og lyf eru ávallt á
markaðnum til að koma í
veg fyrir eða laga hárlos en
árangurinn er næsta klénn.
Margir hafa þó orðið ríkir á
alls konar skallameðulum
sem seld hafa verið frá
ómunatíð. Karlmenn hafa
lengi viljað kosta miklu til að
fá háriö sitt aftur. Eina lyfið
sem vitað er til að hafi ein-
liver áhrif á hárvöxt er blóð-
þrýstilyfið Minoxidíl eða
Regaine. Menn veittu því
eftirtekt að þetta efni virtist
auka hárvöxt hjá þeim sjúkl-
ingum sem gefiö var lyfið
vegna hás blóöþrýstings.
Var þá reynt aö framleiöa
lyfið sem áburð. Þetta efni er
borið í hársvörðinn 2svar á
dag um tíma og árangurs að
vænta eftir nokkra mánuði.
Talið er að einhver árangur
náist hjá um þriðjungi þeirra
sem lyfið nota en aukaverk-
anir geta þó fylgt notkun
þess. Ymis önnur ráð eru fyr-
ir hendi. Hárkolla er ágætt
úrræði en hefur ýmsa galla.
Mörgum hitnar undir koll-
unni, hún á það til að aflag-
ast og verður oft Ijót með
tímanum. Stundum er reynt
að flytja höfuðhár á þá
staði þar sem hárið er að
falla brott. Þá er náð í hár-
poka sem ennþá framleiða
hár með einfaldri aðgerö t.d.
frá hnakka eða gagnaugum
og skipt á þeim og öðrum
sem hættir eru að framleiða
hár á hvirfli eða annars stað-
ar þar sem skalli er áber-
andi. Venjulega þarf að gera
nokkrar slíkar aðgerðir og
eru margir ánægðir með
árangurinn.
VIÐBRÖGÐ OG ÁHRIF
Viðbrögð fólks við skalla
eru mismunandi. Sumir taka
þessu með kristilegu jafnað-
argeði og sætta sig við
ástandið eins og hvert annað
hundsbit. Þeir hugga sig við
að bæði Yul Brynner og
Kojac eru nauðasköllóttir
og hárleysið sé hluti þeirrar
karlmennsku sem stafar af
þeim báðum. Aðrir verða
aldrei í rónni og reyna alls
kyns áburði og lyf og borga
stórar upphæðir fyrir hár-
kollur eða húðflutning.
Bjarni vinur minn haföi
reynt allar þesar aðferðir,
höfuðföt, afneitun, viður-
kenningu og nú síðast hár-
kollu. Skafl beygattu
skalli, þó að skúr á þig
falli (láttu ekki hugfallast.
skalli, þó að þú verðir fyrir
áföllum) kvað Þórir jökull
forðum af öðru tilefni. Við
Bjarni kvöddumst í Banka-
stræti og hann gekk áfram
upp Laugaveginn. Dökkt
hárið í kollunni fauk til í and-
varanum. Hvað gerir hann
næst, hugsaði ég og minntist
síðan látinna ættfeðra
minna með hlýhug, en flest-
ir þeirra héldu hárinu fram á
elliár.