Pressan - 30.12.1992, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 30. DESEMBER 1992
BÆTIFLÁKAR
HVERJUM ER
EKKI SAMA?
„Á hverjum vetri, ogþó eink-
umfyrirjól, md lesa eifiðleika-
fréttir um að koma vistum eða
jólamat til afskekktra vitavarða
eða veðurathugunarmanna. —
Er ekki komin sú tœkni að nota
sjálfvirkan Ijósabúnað á vitana
og sjálfvirkan álestur um frost
eða funa á hálendinu? — Það
nœr ekki nokkurri átt að bar-
dúsa með vitaverði og veðurat-
hugunartnenn með fjölskyldur
ogkosta til miklum jjármunum
vegnaflutninga til þeirra ogfrá.
— Á hálendinu t.d. er akkúrat
engin þörf fyrir fólkið. Það er
öllum sama hvernig viðrar á
þessum afskekktu stöðum.“
Gunnar Kristjánsson ÍDV
Flosi Sigurðsson, deildar-
stjóri tækni-og veðurathug-
unardeildar: „Það er torvelt að
gera sjálfvirkar veðurathuganir á
þann hátt að þær komi að sama
gagni og veðurathuganir manna.
Erfiðleikum er bundið að mæla
sjólag, skyggni, hafís og snjó-
dýpt, svo eitthvað sé nefnt, með
sjálfvirkum tækjum. f 26 ár hef-
ur verið rekin veðurathugunar-
stöð á Hveravöllum og er birgð-
um einatt komið til hennar að
hausti en ein ferð er farin að auki
um jól og flutt til mannanna ný-
meti og jólavarningur. Þetta er
gert með eins litlum tilkostnaði
og mögulegt er. Það er veiga-
mikið atriði að afla sem áreiðan-
legastra upplýsinga um veðurfar
á háiendinu, sem mun skila sér í
ómældri vitneskju í framtíðinni
og bent skal á í lokin að sjálfvirk-
um veðurathugunarstöðvum
fylgir mikill kostnaður og
gæsla.“
STOLTARA
FÓLK EN ARI
HELDUR
„Nú setja áhugamenn utn
nýti byggðamynsturfram hug-
myndir um að þjappa byggð
meira saman og þá með hring-
veginum ogfáeinum afleggjur-
um frá honum. Þessi málatil-
búnaður hefur því tniður mik-
inn hljómgrunn hjá hörðustu
tœknisinnutn, elskhugum vöru-
markaðarins og þrœlutn arð-
seminnar. Og þegar síbyljan
dynur á almenningi missa
tnargir traust á dreifbýlinu og
þorpunutn ogfólkið þar fitmur
fyrirfáránlegum ónotum, tnissir
móðinn.“
Ari Trausti Guðmundsson.jarðfræðing-
ur i kjallara DV.
Glúmur Jón Björnsson, há-
skólastúdent: „Því miður hafa
afskipti ríkisins af svonefndum
byggðamálum einungis verið til
bölvunar og furðulegt að menn
skuli halda uppi vörnum fyrir úr
sér gengnar aðferðir sem hvar-
vetna hafa brugðist. Fólk má
auðvitað búa hvar sem það vill á
eigin reikning og ef Ari Trausti
vill styrkja það til að búa á
ákveðnum stöðum getur hann
gert það úr eigin vasa. Þó held ég
að hann ætti í vandræðum með
að frnna styrkþega, þar sem fólk
í sveitum er stoltara en Ari og
margir stjórnlyndir stjórnmála-
menn haida.“
GRODDA-
MÁLFAR Á
GUFUNNI
„Mér hugnast alls ekki, hvað
fólk í útvarpitiu „míttu gamla“
erfarið að vera kœrulaust eða
óvandað í tali. — Tvívegis hef
ég nú nýlega heyrt þar beitt
slettunni „edrú“ ífréttatíma og
eintiig talað um skitaveður, sem
verður að telja heldur grodda-
legt mál á þeim vettvangi, þótt
Kristján
Jóhannsson
stórsöngvari
B E S T
Kristján er náttúrugreindur á
sviði tónlistar. Hann er ákaf-
lega skemmtilegur maður og
bjartsýnn og hvers manns
hugljúfi. Hann er mjög kjark-
aður og lífsorkan geislar af
honum. Hann hefur reynst
bestu vinum sínum mjög vel.
Það lýsir Kristjáni kannski
best að honum hefur, með
dyggilegri aðstoð konu sinn-
ar, tekist einstaklega vel að
viðhalda öllum samböndum
sem þau hafa myndað. Það er
eitt að komast á toppinn og
annað að halda sér á honum
því þar næðir oft um menn.
Eitt það merkilegasta við feril
Kristjáns, sem lýsir persónu-
leika hans ef til vill hvað best,
er að hann skuli hafa náð svo
langt á ftalíu þrátt fyrir að
braut hans hafi verið miklu
grýttari en margra annarra.
Enda þótt að hann sé útlend-
ingur hefur hann eignast vini
á borð við óperustjóra
stærstu óperuhúsa ftalíu.
Kristján er mikill heimsmað-
ur.
V E R S T
Kristján er auðvitað rígmont-
inn, það getur getur hver
maður sagt sér sjálfur. Hann
lætur smáatriði oft fara held-
ur mikið í taugarnar á sér.
Óþægilegasta við þessa smá-
munasemi er kannski það að
hún bitnar fyrst og fremst á
honum sjálfum. Hann er
blindur á kosti annarra og
getur verið rosalega gagn-
rýninn á aðra tónlistarmenn.
Það jaðrar við fanatík. En á
móti kemur að hann er
sveigjanlegur i skoðunum.
Þeir sem hafa verið gjörsam-
lega glataðir tónlistarmenn i
hans augum geta átt sér við-
reisnar von, því seinna getur
hann komist á öndverða
skoðun.
bregðifyrir í tveggja tnatma tali.
Og ekki bœtti úr skák, þegar ég
heyrði notað orðið skíthrœddur
í barnatíma skömtnu síðar.
Slíkt er í hœsta ináta óviðeig-
andi í viðtali við börn, jafnvel
fullorðið fólk."
Baldur Pdlmason ÍMorgunblaðinu.
Sigurður Jónsson, málfars-
ráðunautur Ríkisútvarpsins:
„Málfar sem þetta þætti mér afar
óviðeigandi í fréttatíma eða þar
sem texti er skrifaður og undir-
búinn til fiutnings. Hins vegar er
ekki hægt að taka ábyrgð á því
sem viðmælendur segja í útvarpi
en við mælum því ekki bót. Þau
atriði sem Baldur Pálmason
bendir á eru í hæsta máta eðlileg
í talmáli en mál í útvarpi er ein-
hvers konar spegill af því sem
notað er í daglegu tali og því ekki
óeðlilegt að þetta komi fyrir í
miðlinum."
F Y R S T
F R E M S T
PÉTUR H . BLÖNDAL
sem sumir kalla athafnaskáldið á íslenska hluta-
bréfamarkaðinum, þykir afar snjall og séður
hlutabréfakaupandi. Ekki er það svo talið spilla
fyrir honum að vera með doktorspróf í líkinda-
fræðum. Nú líkt og fyrir undanfarin áramót
hafa myndast biðraðir hjá verðbréfamörkuðun-
um enda síðustu forvöð að kaupa sér hlutabréf
vilji menn nýta sér skattafsláttinn sem af þeim
kaupum hlýst. PRESSAN- hafið samband við
Pétur og spurði hann fyrst hvað menn ættu
möguleika á miklum skattalækkunum tengdum
hlutabréfakaupum?
Hagnaðurinn
getur verið allt
að hundraðfaldur
„Hlutabréfakaupin lækka skatt-
skyldar tekjur einstaklinga um allt
að 100 þúsund krónur og 200 þús-
und krónur fyrir hjón. Miðað við
skattprósentuna núna verða þetta
um 75 til 80 þúsund krónur sem
menn fá endurgreitt frá skattinum
í september. Endurgreiðslan
minnkar töluvert áhættu manna
við hlutabréfakaup og arðurinn af
þeim viðskiptum verður rneiri
fýrir bragðið.
Hvar er best að kaupa hluta-■
bréf?
„Þau má kaupa hjá öllum verð-
bréfafyrirtækjum; Kaupþingi,
Handsali, Landsbréfum, VÍB og
hjá fjárfestingafélaginu Skandia.
Það sem menn þurfa að huga sér-
staklega að er að kaupa hlutabréf í
fyrirtækjum sem eru með góðan
hagnað, ekki bara íþekktum fýrir-
tækjum heldur fyrirtækjum með
hagnað."
Hvaðafyrirtceki eru það?
„Það er eitthvað af útgerðarfýr-
irtækjunum. í Sæplasti hefur verið
mjög góður hagnaður, en ég tek
það ffam að ég er tengdur því fyr-
irtæki. Fólk ætti einnig að huga að
því að kaupa hlutabréf í fýrirtækj-
um sem ekki hafa hækkað hluta-
bréf sín mikið, helst hjá þeim sem
hafa lækkað sem mest. Ef menn
finna traust fyrirtæki með góðan
hagnað sem hafa lækkað hlutabréf
sín í verði eru hlutabréfin þar
mjög góður kostur."
Kantitu dœmi um svoleiðis fyr-
irtœki?
„Nei, ekki í fljótu bragði en
mjög mörg fýrirtæki hafa lækkað í
verði, tii dæmis hefur Sæplast
lækkað mikið og það getur því
verið góður kostur, Hampiðjan er
einnig góður kostur ltafi menn trú
á ffísvæðinu. Þeir sem eru að spá í
hlutabréfakaup þurfa að þekkja
svolítið til fyrirtækjanna og hafa
kynnt sér ársreikningana. Hins
vegar eru fæstir sem það gera og
ættu þeir því að huga að hluta-
bréfasjóðum. Þar er búið að dreifa
áhættunni. Hlutabréfasjóðirnir
hafa sérffæðinga á sínum snærum
sem kaupa inn hlutabréf fyrir
sjóðina. Þeir sjá um að dreifa
áhættunni og ná góðum arði út úr
þeim fýrirtækjum sem þeir þekkja
til. Sérffæðingamir hjá hlutabréfa-
sjóðununum eru í því alla daga að
setja sig inn í málefni fyrirtækj-
anna. Það fólk sem ekki þekkir vel
til ætti því að kaupa hlutabréf í
hlutabréfasjóðunum."
Hvað eru þeir tnargir, hluta-
bréfasjóðirnir?
„Fjárfestingarfélagið er með
einn sjóð og svo er Hlutabréfa-
sjóðurinn hf. sem er óháður verð-
Þeir sem ekki þekkja til hlutbréfamarkaðarins ættu að huga að
hlutabréfasjóðunum. Þar er búið að dreifa áhættuni.
bréfafyrirtækjum — hann er
stærstur og elstur — svo er það
Auðlind og íslenski hlutabréfa-
sjóðurinn og ég held að fyTÍrtæki
séu flest með einhverja sjóði.
Hlutabréfasjóðurinn hf. er sér á
báti. Hlutabréf þaðan eru líka til
sölu hjá verðbréfafýrirtækjunum.
Verðbréfafýrirtækin hampa þeim
hlutabréfum þó ekki mjög mikið
því Hlutabréfasjóðurinn er í sam-
keppni við þeirra eigin sjóði.“
Hvernig er best að bera sig að
viðhlutabréfakaupin?
„Annað hvort fer maður í
Hlutabréfasjóðinn sem er á Skóla-
vörðustíg og kaupir þar eða fer í
verðbréfafyrirtækin. Oft dugar
símtal. Menn geta millifært yfir á
ákveðinn reikning og þá er málið
klappað og klárt.
Það ákvæði kom hins vegar inn
í fýrra að nú þurfa menn að eiga
bréfin í tvö ár og þeir geta því ekíd
ráðstafað bréfunum á þessu tíma-
bili nema þeir endurgreiði skatt-
inn.“
En hvað gera þeir sem tilbúnir
eru til þess að taka tneiri áhœttu?
„Það eru til mörg áhættusöm
og skemmtileg bréf á markaðnum
sem lofa feiknahagnaði en af þeim
getur líka orðið tap. Tvö tölvufýr-
irtæki eru sérstaklega spennandi,
annars vegar Softis sem er með
Louis forritið, og hins vegar
Tölvusamskipti. En ég vil geta
þess að Tölvusamskipti er mér
skyit því ég er stjórnarformaður
þar. Hlutabréfakaup í þessum fyr-
irtækjum eru geysilega áhættu-
söm. Maður tekur líkurnar og
margfaldar það með væntanleg-
um hagnaði og niðurstaðan er
góð. Vogun vinnur, vogun taþar,
en hagnaðurinn getur verið allt að
hundraðfaldur, jafnvel meiri ef
menn eru tiibúnir til þess að taka
enn meiri áhættu. En þess ber
auðvitað að geta að skatturinn
ntinnkar áhættuna að því hann
endurgreiðir hluta af verðinu. Það
er eitthvað til af þessurn bréfum á
markaðnum. En því lengur sem
menn draga að kaupin þeim mun
minni líkur er á því að menn fái
bestu bréfin.
Þeir sem vilja taka mikla
áhættu ættu að kaupa í hugbún-
aðarfyrirtækjum, vilji menn
minni áhættu ættu þeir að kaupa í
fyrirtækjum með góðan hagnað,
tiltölulega þekkt sem hafa verið
lengi á markaðnum og helst sem
hafa lækkað í verði, vilji menn
taka enn minni áhættu þá eiga
þeir að kaupa í hlutabréfasjóðum.
Taki maður skattaafsláttinn með í
reikninginn er það mjög góður
kostur."
Á RÖNGUNNI
„Segðu okkur nú Snati minn, hversu lengi hefur þú
getaðtalað?"
TVÍFARAR
Þeir Einar Oddur Kristjánsson og Þorlákur Kristinsson, Tolli, eru
áberandi menn, þó hvor á sinn hátt. Báðir hafa þeir staðiðTströngu und-
anfamar vikur. Tolli einkum við sölu verka sinna, en í þeim málum þyk-
ir hann flestum öðrum listamönnum atorkusamari. Einar, sem eitt sinn
bar viðnefnið bjargvættur þjóðarinnar, hefur hins vegar verið verið önn-
um kafinn við að reyna að bjarga útgerðarfýrirtækinu Hjálminum á Flat-
eyri undan hamrinum. Þeir félagar eiga það einkum sameiginlegt að
lyfta brúnum og skjóta hökunni ffam á sama hátt. Þá er hárgreiðsla
þeirra sláandi lík og sama er að segja um eyrun og munninn. Báðir halla
þeir höfðinu í ofanáiag eilítið aftur; Tolii þó til vinstri frá honum séð, en
Einar til hægri. Líkast til er það þó ómeðvitað í takt við stjórnmálaskoð-
anir þeirra.