Pressan - 30.12.1992, Blaðsíða 24

24
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 30. DESEMBER 1992
AN NALL 1992
ÁGÚST
„Loksins voru aðstæður mér
mjög hagstæðar, vindurinn
blés úr réttri átt en það hefur
ekki gerst síðust fjögur árin.“
Einar Vilhjálmsson spjótkastari.
„Erlendis er til siðs við neyzlu
áfengis, að menn reyna að
halda haus og hafa vald á
hreyfingum sínum og fram-
burði. Hér er hins vegar komin
hefð á, að drukkið fólk megi
slangra um meira eða minna
mátdaust og hafa uppi óskilj-
anlegt muldur og vein... For-
sætisráðherra og utanríkisráð-
herra sýna fordæmi með því að
koma áberandi ölvaðir fram í
sjónvarpi. Hversdagslegt, fuil-
orðið fólk fylgir á eftir með
drykkjuólátum á heimilum
sínum og hvers annars. Island
er brennimerkt fylleríi. Víman
er svo mikill þáttur þjóðlífsins,
að hún hefur áhrif á stjórn
landsins, stjórn fyrirtækja og
stjórn heimila."
Jónas Kristjánsson siðavöndur.
„Þarna er um að ræða valda-
græðgi og brenglaða siðferðis-
kennd.“
Skúli Jóhannesson í Fjölmiðlun sf.
„Það verða allir að geta séð á
eftir ríkisstjórnum. Ef þær
standa sig ekki mega þær fara.“
Matthías Bjarnason þingmaður.
„Ég er ekki mjög hæfileikaríkur
kringlukastari.“
Vésteinn Hafsteinsson kringlukastari.
„Kæmi mér.. .ekkert á óvart
þótt þessir menn reyndu að
þvinga okkur til að taka við
peningunum."
Skúli Jóhannesson í fjölmiðlun sf..
„Kirkjan okkar var vanhelguð
þetta kvöld. Aft akan fór fram
fyrir altari Guðs eftir að þetta
fólk hafði farið saman með fað-
irvorið. Hópefliseinkennin
komu greinilega í Ijós í sjúklegu
klappi, þegar fagnað var sigri
eins og eftir knattspyrnuleik.
Sjálfúr sat ég dæmdur í kirkj-
unni minni með grátandi eig-
inkonu og son mér við hlið.
Demonísk öfl voru þarna að
verki.“
Séra ÖlafurOddurJónsson sóknar-
prestur í Keflavík.
„Stefán Jóhannsson þjálfari
benti mér á það eftir keppnina í
Barcelona að það væri óeðlilegt
gaddamunstur undir skónum
mínum.“
Einar Vilhjálmsson Ólympiufari.
SEPTEMBER
„Það að ég er gift ráðherra var
mér fremur til trafala en hitt.“
Bryndís Schram bfósjóðsfram-
kvæmdastjóri.
„Það hefur sterkari áhrif á
áhorfandann að stúlkan skuli
vera skyggn en samt sem áður
nær sjónlaus."
(sakörn Sigurðsson kvikmynda-
gagnrýnandi DV.
„Ég er ekki viss um að nokkur
hefði talið það frétt þótt ég
hefði sagt einhvers staðar að í
næstu samningum ætti að
hækka kaupið."
Ásmundur Stefánsson samninga-
maður.
„Fari nú svo eftir tíu ár.. .að
það skip, sem nú hefur nýhafið
siglingar, hafi með farsælum
hætti þjónað sínu hlutverki og
reynst happafleyta þá mun ég
senda Árna Johnsen kveðju og
það janfvel þó hann verði þá
t.d. stundakennari við gítar-
skólann í Kulusuk.“
Steingrímur J. Sigfússon.
MYNDLISTARBASAR ÁRSINS
Framleiðslan eykst, en gengið
sígur. Með þessari hagfræðilegu
líkingu mætti lýsa árinu á mynd-
listarsviðinu. Listamönnum fjölg-
ar, listaverkum fjölgar, sýningum
og sýningarsölum fjölgar, en samt
virðist hlaupið eitthvert gengissig í
listræn verðgildi. Jafnvel þótt lista-
verkin séu fleiri, stærri og íjöl-
breyttari, er verðmætasköpun
ekki í hlutfalli við framleiðslu-
aukningu. Og af því sem mér hef-
ur sýnst af listumræðu annars
staðar þá er þetta ekki séríslenskt
fyrirbæri, heldur erum við að
ganga í gegnum glóbal efnahags-
lægð á listasviðinu.
Það er eins og myndlistarmenn
hafi grunað að ekki væri allt með
felldu og efndu til málþings í
marsmánuði, í Gerðubergi, um
breytt viðhorf til aðferða og hugs-
unarháttar í myndlist. Einn ræðu-
manna, Þorvaldur Þorsteinsson,
sagði þar að íslenskir myndlistar-
rnenn höguðu sér eins og „hand-
verksmenn með „listrænar" rétt-
lætingar bak við eyrað“. í hverju
þessar réttlætingar eru fólgnar er
mjög á reiki, eins og Þorvaldur
benti á. Ef gengið er á listamenn-
ina sjálfa um að útskýra verk sín
verða þeir vægast sagt loðnir í
svörum, vitna til eigin brjóstvits
eða tilfmninga, og ítreka að þeir
vilji ekki skemma fyrir áhorfend-
um með því að tala of mikið um
verkin.
Hver eru þýðingarmestu við-
fangsefni myndlistarmanna í dag?
Þegar svo er spurt fara allir undan
í flæmingi. Mönnum er tamara að
tala um hvað þessi eða hinn sé vit-
laus, heldur en að reyna að gera
sér og öðrum skipulega grein fyrir
markmiðum listar sinnar. Þegar
kemur að réttlætingum hefur ver-
ið áberandi alls kyns málflutning-
ur, t.d. af félagslegum eða pólitísk-
um toga, sem er óviðkomandi eig-
inlegum vandamálum listköpun-
ar. Blómlegt listalíf er nauðsynlegt
sjálfstæðri þjóð; listamenn eru
andlit þjóðarinnar út á við; sá (t.d.
pólitíkus) sem vill listinni vel vill
öllum vel, því listin er fyrir alla;
listamenn sem hafa unnið árum
eða jafnvel áratugum saman að
list sinni eiga skilið velþóknun og
umbun samfélagsins. Þetta eru
sýnishorn af íslenskri listumræðu
eins og flestir kynnast henni.
Hvaða listafurð sem er virðist geta
gegnt ofangreindum hlutverkum,
að velja og hafna er álitið smekks-
atriði. Harðduglegir myndlistar-
menn, sem eru sífellt að pródús-
era þrátt fyrir kröpp kjör, fmna
þar kærkomna réttlætingu á strit-
inu. Viðkvæðið virðist vera að
listamaðurinn geti ekki brugðist
samfélaginu, aðeins þeim einstak-
lingum sem hafa ekld smekk fýrir
verkum hans.
JÓHANN EYFELLS
Ef ég ætti að velja eina sýningu
íslensks myndlistarmanns sem
skar sig úr á árinu, þá vel ég yfir-
litssýningu á verkum Jóhanns Ey-
fells í Listasafni Islands og Galleríi
einn einn í október. Jóhann hefur
dvalið langdvölum á Floridaskaga
og þetta var viðamesta sýning á
verkum hans sem sést hefur hér á
landi. Skúlptúrar hans buðu upp á
sterka sjónræna upplifun og
margbrotna hugsun, sem hann
tengir við þá heimssýn sem er í
mótun á öllum sviðum vísinda og
mannlífs. Hinn efnislegi, eða sýni-
legi, þáttur og hinn hugmyndalegi
bakka hvor annan upp. Jóhann
tekur engu sem sjálfgefnu, hugsar
verk sín frá grunni og hefur unnið
árum saman að samfelldri þróun
þeirra. Er hægt að ætlast til meira
af einum listamanni?
Af öðrum eftirtektarverðum
yfirlitssýningum myndlistar-
manna sem komnir eru um og yf-
ir miðjan aldur mætti nefna Hrólf
„Jóhann tekur engu sem sjálfgefnu, hugsar verk sín frá grunni og hefur unnið árum saman að samfelldri þróun þeirra. Er hægt að ætlast til
meira af einum listamanni?"
Sigurðsson á Kjarvalsstöðum í
október og Hjörleif Sigurðsson í
Norræna húsinu og FÍM salnum á
Listahátíð.
LISTAHÁTÍÐ
Sá atburður sem bar hæst á al-
manaksárinu var listahátíð í
Reykjavík í júní. Þá tóku allir sig
saman um að sannfæra sjálfa sig
um að listin væri ómissandi og ís-
land menningarþjóð á háu stigi,
að minnsta kosti í nokkrar vikur.
Að þessu sinni var myndlistar-
skammturinn fjölbreytilegur.
Frakkinn Daniel Buren skreytti
Skólavörðustíginn með falskri
framhlið á Gallerí einn einn, í
svörtum og hvítum röndum.
Hann endurhannaði einnig inn-
ganginn að Listasafni íslands. Mí-
ró lífgaði upp á Kjarvalsstaði með
fjöldann allan af bronsskúlptúr-
um. Hópur af íslenskum skúlptú-
ristum reyndi að týnast ekki inn-
an um auglýsingaspjöld, fíkusa og
gosbrunna í Kringlunni. Kristján
Davíðsson lagði undir sig Nýhöfn
með ný og kraftmikil málverk. í
Nýlistasafninu? Tveir frakkar. Það
er ekki hægt að segja annað en að
franska menningarútflutnings-
ráðið hafi sett svip sinn á mynd-
listarlífið undanfarin misseri.
Og áfram mætti telja lengi vel.
En það má þó ekki skilja við án
þess að nefna Loftárás á Seyðis-
fjörð, en svo nefndist óháð lista-
hátíð sem skaut upp kollinum á
hæftlega anarkískan máta um
svipað leyti. Loftárásin olli ekki
umtalsverðum usla, en gaf öllum
tækifæri til að vera með.
AFMÆI.I
Finnur Jónsson varð hundrað
ára 15. nóvember, sem þýðir að
hann hefur lifað og hrærst í ís-
lenskri myndlist alla tíð frá því
Þórarinn B. Þorláksson var upp á
sitt besta. Finnur er fæddur fýrr en
Ásmundur Sveinsson, Gunnlaug-
ur Blöndal og Gunnlaugur Schev-
ing, svo dæmi séu tekin. í mars
var háldin sýning á úrvali verka úr
gjöf Finns og konu hans til Lista-
safns íslands, sem er alls 850 grip-
ir. Ekki hefur þótt nein sérstök
Finnur Jónsson varð hundrað
ára 15. nóvember, sem þýðir að
hann hefur lifað og hrærst í ís-
lenskri myndlist alla tíð frá því
Þórarinn B. Þorláksson var upp
á sitt besta.
ástæða til að hampa honum og list
hans meira en góðu hófi gegnir.
Aftur á móti fféttu landsmenn að
annar íslendingur, sem gengur
undir listamannsnafninu Erró,
býr í París og kemur hingað öðru
hverju til að renna fyrir lax, hljóti
þá upphefð að yfir hann og þau
verk sem hann hefur unnið á er-
lendri grund skuli reist alþjóðleg
listamiðstöð á Korpúlfsstöðum,
sem samkvæmt fýrstu áætlunum
mun kosta 1,400 milljónir króna.
Ekki virðist ríkja sérstök óeining
um þessa ráðstöfun, því enginn
hefur hrevft mótmælum.
Fleiri Islendingar áttu frásagn-
arverð afmæli. Kristján Davíðsson
varð sjötíu og fimm ára 28. júní.
Sýningu í Nýhöfn á nýjum mál-
verkum var fylgt úr hlaði með bók
sem sýningarsalurinn ásamt
bókaútgáfunni Máli og menningu
gáfu út. 3. nóvember átti svo Guð-
munda Andrésdóttir sjötugsaf-
mæli og aftur var það Nýhöfn sem
hélt upp á afmælið með sýningu.
NÝIR SÝNINGARSALIR
Nýir sýningarsalir koma og
fara, þannig er gangur menning-
arlífsins. Við tökum þó betur eftir
því þegar þeir koma, með látum,
en þegar þeir fara, ekki með hvelli
heldur kjökri. I Laugardalnum var
ekki aðeins opnaður sýningarsal-
ur, heldur einnig listverslanir,
listamannaíbúðir, í einu orði sagt
Listhús, með sinn eigin myndlist-
arskóla í kjallaranum. Mennta-
stofhunin heitir Rými og þar ræð-
ur listakonan Guðrún Tryggva-
dóttir ríkjum.
í gamla Hafnarhúsinu við
Tryggvagötu var komið fyrir sýn-
ingarsal og á hæðinni fyrir ofan
listaverkamiðlun sem Knútur
Bruun veitir forstöðu. Sýningar-
salurinn hefur farið vel af stað og á
að vera vísirinn að margháttaðri
starfsemi sem fyrirhuguð er í
Hafharhúsinu.
Fyrir sérlundaðra myndlistar-
áhugafólk var opnaður sýningar-
salur á Laugavegi 37, „önnur
hæð“, og hefur stillt út vönduðum
hópi erlendra gesta.
MINNISSTÆÐAR
SÝNINGAR „YNGRI“
LISTAMANNA
Ólafur Gíslason er ungur
skúlptúristi sem býr og starfar í
Hamborg og lét að sér kveða á ár-
inu. Hann sýndi tvisvar, í Gallerí
einn einn og á Kjarvalsstöðum á
samsýningu. Sérkenni á verkum
Ólafs eru hvítir kassalaga hlutir,
sem hann útfærir í ýmsum stærð-
um og gerðum, til notkunar við
ýmsar kringumstæður. Hugvit-
samlegar útfærslur hans og yfir-
veguð vinnubrögð urðu líklega til
þess að honum áskotnuðust Serra
verðlaunin, sem voru stofnuð
1990 að tilhlutan Richard Serra og
skulu veitt efnilegum ungum
skúlptúrista.
Það fór ekki
fram hjá neinum
á árinu að Þor-
valdur Þorsteins-
son væri til.
Hann sýndi
tvisvar, á Nýlista-
safninu og
Gerðubergi, stóð
fyrir vasaleikhúsi
á Rás tvö, var
með skjáverk í
sjónvarpinu og
gaf út bók fyrir
jólin (og sjálfsagt
eitthvað fleira).
Spurningin er hvort tjáningar-
munstrið kemur til með að hafa
sterkari ítök í honum, myndin eða
orðið?
Allir listamenn vilja vera sér á
parti, en engum tókst að slá út
Bjama H. Þórarinsson, sjónhátta-
fræðing, í þeim efnum. Bjarni
efhdi til Sjónþings í Nýlistasafninu
í lok mars, þar sem hann sýndi
haglega teiknuð vísihandrit og
tungumálalykla.
Gallerí einn einn er óútreiknan-
legur sýningarsalur og sýningarn-
ar æði misjafhar, en innan um em
gullmolar. Hannes Lámsson, sem
starfrækir galleríið, var sjálfur
með góða sýningu í október, þar
sem hann birti mönnum ný til-
brigði við tréausur og heiðlóuna
góðu.
Lífleg teiknimyndasýning á
Kjarvalsstöðum ætti enn að vera
inni í skammtímaminninu. En
munið þið eftir skjálistarþáttun-
um í ríkissjónvarpinu í vor? Gott
ffamtak hjá RÚV.
LISTIÐNAÐUR
Aðdáendur listiðnaðar og
handverks verða oft útundan, en
Norræna húsið bjargaði málunum
með tveimur frábærum sýning-
um, gullfallegri sýningu á jap-
anskri leirkeralist í haust og nú
nýverið á fmnskri glerlist. Sýning
á jórdönskum hátíðarskrúða og
kvenskarti í Listasafni íslands á
Listahátíð var vel útstillt og greip
augað.________________________
íjunnarJ. Arnason
Frá sjónþingi Bjarna H. Þórarinssonar i Nýlistasafn-
inu.