Pressan - 25.02.1993, Side 9

FIMMTUDAGUR PRESSAN 25. FEBRUAR 1993
9
honum, þegar þeir verða 16 ára og
öðlast sjálfræði. Að sögn Einars
Gylfa Jónssonar, forstöðumanns
Unglingaheimilis ríkisins, er ekki
tímabært að hugsa svo langt. Þeg-
ar þar að kemur, þ.e.a.s. eftir rúmt
ár hjá þeim eldri, verða aðstæður
og ástand drengjanna metin. Þá
fæst úr því skorið hvort þeir eru
hættulegir sjálfúm sér og öðrum.
Verði niðurstaðan sú að það beri
að halda þeim inni verður máli
þeirra skotið til dómstóla, sem þá
munu úrskurða hvort svipta beri
drengina sjálffæði.
PRESSAN hafði einnig sam-
band við Braga Guðbrandsson,
félagsfræðing og aðstoðarmann
félagsmálaráðherra. Að hans sögn
er ekki til nein opinber stofnun
sem gæti vistað drengina, færi svo
að þeir yrðu sviptir sjálfræði, en
samkvæmt heimildum blaðsins er
mjög líklegt að svo verði. Bragi
sagði að þó væri hægt að fara
nokkrar leiðir. Benti hann meðal
annars á, að nú þegar væru þeir
vistaðir í stofnun sem væri sér-
smíðuð utan um þá. og sú gæti
orðið raunin, að nýrri stofnun yrði
komið á fót. Þá nefhdi hann einn-
ig þann raunhæfa möguleika að
drengirnir yrðu vistaðir á Sogni,
meðferðarheimili fyrir geðsjúka
afbrotamenn, enda þótt þeir séu
ekki afbrotamenn í lagalegum
skilningi. Lýsti hann síðan þeirri
skoðun sinni að mál sem þessi
væru afar viðkvæm og því óheppi-
legt að um þau væri fjallað í fjöl-
miðlum.
Jónas Sigurgeirsson
og Bergljót Friðriksdóttir
Drukknuii tveggja barna í Glerá á
Akureyri fyrir örfáum árum vakti
mikinn óhug, en í Ijós kom að
ekki var um slys að ræða. Pilt-
urinn sem talinn var eiga sök á
dauða barnanna reyndist vera
hættulegur, bæði sér og umhverfi
sínu, og hefur verið hafður í vist
f maílok 1989 drukknaði sjö ára drengur í
Glerá á Akureyri og var í fyrstu gengið út frá
því að um slys hefði veríð að ræða. Tæpu ári
síðar, eða í byrjun maí 1990, drukknaði annar
sjö ára drengur á Akureyri, litlu neðar í ánni
en þar sem fyrra óhappið átti sér stað. Grun-
semdir vöknuðu þá um að ekki væri allt með
felldu; að ekki væri um slys að ræða og að
hugsanlega væru tengsl á miili dauðsfallanna.
Hafin varlögreglurannsókn á málunum
tveimur og beindist fljótlega grunur að ung-
um pilti, sem vitni höfðu séð nálægt slys-
staðnum í bæði skiptin. Meðal annars hafði
miðaldra kona séð piltinn leiða síðari dreng-
inn niður að ánni og síðar koma einan til
baka.
KVEIKTI í BARNAVAGNI
Pilturinn sem hér um ræðir er fæddur
1978 og var hann því á ellefta og tólfta aldurs-
ári þegar hinir hörmulegu atburðir áttu sér
stað á Akureyri. Við rannsókn málsins kom í
ljós að hann hafði um nokkurt skeið átt við
andlega erfiðleika að stríða, og á árinu sem
leið á milli dauðsfallanna hafði verið gripið til
þess ráðs að færa hann yfir í Bröttuhlíðar-
skóla, sem er sérskóli fyrir atferlistruíluð
böm. Töluvert hafði borið á ofbeldishneigð
hjá piltinum og höfðu einkum böm orðið fyr-
ir barðinu áhonum. Árið 1988, þegarhann
var tíu ára að aldri, var hann til dæmis kærð-
ur fyrir að misþyrma illilega sex ára bami.
Það mál kom til kasta lögreglunnar og var því
að lokum vísað til Félagsmálastofnunar. Áður
hafði pilturinn verið gripinn eftir að hafa
kveikt í tómum barnavagni. Þá hafði hann ít-
rekað haft í frammi líflátshótanir við börn.
í yfirheyrslum, sem pilturinn var látinn
gangast undir vegna dauða barnanna tveggja,
lýsti hann því yfir að hann hefði lokkað böm-
in niður að ánni og beitt við það klókindum.
Pilturinn, sem var ósakhæfur vegna ungs ald-
urs, hefur aldrei játað á sig verknaðinn. Þó er
gengið út frá því sem vfsu að hann eigi sök á
dauða bamanna tveggja og hefur öll eftir-
meðferð málsins verið í samræmi við það.
F.ft ir að niðurstaða lá fyrir í niálinu var piltur-
inn sendur í gæslu suður til Reykjavíkur,
enda talinn hættulegur sér og umhverfi stnu.
Var hann vistaður á barnageðdeild Landspít-
alans á Dalbraut í tvö og hálff ár, eða uns
honum var komið fyrir á nýstofnuðu vist-
heimili í Suður-Þingeyjarsýslu síðastliðið
haust. Þar hefur pilturinn verið undir stöð-
ugu eftirliti starfsmanna vistheimilisins,
ásamt öðrum unglingi á svipuðum aldri.
ERFIÐAR HEIMILISAÐSTÆÐUR
Pilturinn, sem nú er á fimmtánda aldurs-
ári, er af heimili þar sem heimilisaðstæður
vom erfiðar. Hann ólst upp hjá einstæðri
móður, en faðirinn yfirgaf fjölskylduna um
svipað leyti og drengurinn fæddist. Móðirin
fluttist suður til Reykjavíkur þegar hann var
enn ungur að árum. Þar varð drengurinn fyr-
ir ömurlegri lífsreynslu er hann komst í kynni
við afbrigðilega hegðun, en ekki er ljóst hvort
um var að ræða eina utanaðkomandi mann-
eskju eða fleiri. Samkvæmt heimildum
PR.ESSUNNAR em lýsingarnar á því sem
pilturinn gekk í gegnum í æsku átakanlegar
og vart prenthæfar. Þá kom það fyrir oftar en
einu sinni, þegar drengurinn var aðeins
nokkurra ára gamall, að lögreglan fann hann
að næturlagi fáklæddan og ráfandi, talsvert
fjarri heimili sínu. Árið 1988, þegardrengur-
inn var tíu ára, fluttust þau mæðgin aftur
norður til Akureyrar, og voru heimilisað-
stæður að sögn betri eftir það.
LANGT YFIR MEÐALLAGI í GREIND
Pilturinn á eins og áður sagði við vemlega
atferlistruflun að stríða. Engu að síður hafa
greindarpróf, sem hann hefur verið látinn
gangast undir, leitt í ljós að hann er langt yfir
meðallagi í greind. f yfirheyrslum vegna
dauða barnanna tveggja skýrði hann frá því
að hann hefði lokkað bæði bömin niður að
ánni ogbeitt til þess úthugsuðum kænsku-
brögðum. Að sögn kunnugra gat pilturinn
sýnt á sér tvær gjörólíkar hliðar. Þannig gat
hann komið fyrir sem afar kurteis og prúður
piltur, en um ieið og litið var af honum gat
hann kastað þeirri grímu og breyst á svip-
stundu í hið gagnstæða. Einn heimildar-
manna PRESSUNNAR komst svo að orði, að
hann hefði aldrei séð dæmi um slíkt skapferli
eða sltka hegðun, nema ef til vill í kvikmynd-
um.
Við rannsókn í kjölfar dauðsfallanna
tveggja á Akureyri kom í ljós, að í fyrra tilvik-
inu hafði pilturinn ekki farið einn með barn-
inu sem dmkknaði niður að ánni. Með hon-
um var jafnaldri hans, sem þó vissi ekkert um
ætlun
piltsins.
Drengimir
hjóluðu ásamt
barninu niður að .
á og dvöldu þar um
stund. Félaginn yfirgaf
þá um síðir og skömmu á
eftirkom til voðaverksins.
Effir fyrra dauðsfallið grun-
aði félagann að ekki væri allt
með felldu og ekki hefði verið
um slys að ræða, en vegna líf-
látshótana frá piltinum þorði
hann ekki aðgreina nokkurri sálu
frá gmni sínum. Var honum hótað öllu
illu ef hann leysti frá skjóðunni og því
kom hið sanna ekki (Ijós fyrr en eftir
síðara dauðsfallið á Akureyri, er
lögregla hóf rannsókn á málinu.
SVIÐSETT MYND PRESSUNNAR