Vísir Sunnudagsblað - 28.01.1940, Page 1

1940
Sunnudaginn 28. janiiar
4. blað
MONTANA.
EFTIR FRÚ RANNVEIGU SCHMIDT.
Það er ekki laust yið að við
séum gleymd og grafin hér í
norðvestrinu. Hvernig á því
stendur að svo margir Skandin-
avar eiga hér heima, er ekki
gott að segja. íslendingar örfá-
ir, Danir fáir í þessum hluta
ríkisins, en í norðaustur Mont-
ana er lítill bær, þar sem allir
íbúarnir eru danskir og tala
dönsku sín á milli, bærinn lieit-
ir Dagmar. Svíar ei’u hér marg-
ir, en Norðmenn yfirgnæfandi
að tölu.
1 Great Falls, þar sem við eig-
um heima, eru margir Norð-
menn. Þegar eg kem á bóka-
safnið tala eg oft við eina af
stúlkunum sem afgreiðir þar,
hún talar ágætlega norsku, þótt
hún liafi aldrei til Noregs kom-
ið. Þegar eg í mesta granda-
leysi kem á pósthúsið með
pakka til Danmerkur, hrópar
afgreiðslumaðurinn á þrum-.
andi norsku: „Gu’ bevare xnig
vel, er du Dansker!“
Great Falls er geðslegur, lit-
ill hær með 30.000 íbúum. Hér
eru fallegir garðar og mikið af
trjám meðfram hreiðum göt-
um. Hér eru 38 kirkjur og ó-
teljandi „klúbbar“. Great Falls
þykist liafa meiri menningar-
hrag á sér en t. d. námubærinn
Butte, sem þó er lxér um hil
helmingi stæi’ri. í Butte er
heimsins ríkasta koparnáma, ög
er bærinn að sögn sterkasti
„union“-hær í Bandai’íkjunum.
Ekki er Butte falleg, þótt um-
hverfið sé stórfenglegt. Ef mað-
ur gengur þar á götunum heyr-
ir maður ótal tungumál. Alls-
staðar eru „bars“ og spilavíti —
einhver taldi þar 122 „bars“ —
enda segir sagan, að íhúarixir
i Butte hafi ekki haft hug-
mynd um að aðflutningsbann
á áfengi var í USA fyr en dag-
inn sem það var afnumið!
Hér í Great Falls þykir þeim
gaman að hafa tyllidaga og
skrautgöngur. Einn dag á ári
er hér „round-up day“ og klæða
Höfundur þessarar greinar, frú Rannveig Schmidt, er dóttir
Þorvarðar Þorvarðssonar prentsmiðjustjóra, og hefir hún dval-
ið í Ameríku um 12 ára skeið. Hefir hún flutt marga fyrirlestra
um Island í skólum og félögum vestra, og munu þeir nú orðnir
yfir 50. Alla þessa fyrirlestra hefir hún flutt til þess eins að
auka þekkingu á landinu og án þess að fá nokkuð í aðra hönd.
Þá hefir frúin ennfremur skrifað fjölda blaðagreina í blöð
vestra um Norðurlandamál.
Nú hefir frú Rannveig sent Sunnudagsblaði Vísis eftirfar-
andi grein um heimkynni sín, Montana í Bandaríkjunum, og
um komu Ólafs ríkiserfingja Norðmanna þangað.
þá allir sig í gamaldags föt,
„cowboy“-búninga eða prýða
sig með fjöðrum eins og Indíán-
ar, en hinir „reglulegu“ Indí-
ánar, „Blackfeet“, með svartar
fléttur sitja upp að húsveggj-
unum og horfa á, fátæklega
búnir, skítugir og sljóir. Maður
sér þá aldrei brosa, jafnvel
ekki þegar einhver hefir gefið
þeim „eldvatn“.
Mikið var hér um að vera,
þegar það fréttist í sumar, að
norsku krónprinshjónin ætluðu
að heimsækja Montana. „Sena-
tor“ einn í Montana þinginu,
Mr. Reynold C. Dahl, maður af
norskum ættum, gekst fyrir
því að bjóða þeim til Montana
þegar þau voru á ferð í Banda-
ríkjunum. Það eru svo margir
Norðmenn i ríkinu, að hérum-
bil í hverju smáþorpi er félagið
„Sons of Norway“.
Eg kann vel við það hjá
Noi’ðmönnum hér, að þeir
kenna börnunum sínum að tala
norsku og að elska það sem
norskt er. Um daginn talaði eg
við norskan kunningja minn
hér, Olsen gamla. Hann er risa-
vaxinn, gamall norskur bóndi,
en „staut kar“, eins og stigi
hann beint út úr æfintýrum As-
björnsens. Þetta var áður en
krónprinshjónin komu hingað,
og Olsen gamli var staðráðinn
í að heilsa upp á „han kron-
prinsen vor“. Olsen gamli hefir
aldrei séð Noreg, en honum
þykir gaman að tala norsku.
Norðmennirnir hér vita lítið
um konunga eða konunglegar
persónur, ekki nema það sem
gömul amma eða afi hefir sagt
þeim í æsku, en ef norskur
krónpi’ins og krónprinsessa láta
HVER hefir heyrt getið um
Montana — er nokkuð
þar að hafa? Landið er fult af
Rauðskinnum og „cowboys“,
segja þeir. Já, jafnvel sumir
Ameríkumenn vita litið meir.
íbúarnir kalla Montana „land
gulls og æfintýra“; hvorki
meira né minna!
• Montana er í norðvesturhluta
Bandaríkjanna og nær upp að
landamærum Canada, þriðja
ríkið í röðinni að stærð af hin-
um 48 ríkjum, en hefir aðeins
500.000 íbúa. Hér er náttúran í
alveldi sínu: Klettafjöllin krýnd
-ótal jöklum, fagrir skógar, ið-
grænir vellir og tún. Glacier
National Park i norðvestur-
hluta rikisins er einn af feg-
urstu „þjóðskógum“ Bandarikj-
anna. Montana er kopar- og
hveitiríkið; kvikfénaður er hér
mikill. Eg man í gamla daga
heima á Islandi, að okkur fanst
mikið til um þegar einhver
sagði okkur, að síra Björn á
Dvergasteini ætti 700 ldndur.
Hér eiga „fjái'kóngarnir“ 10.000
kindur og sumir eiga álíka
margar kýr. — í sumar heldur
Montana upp á 50 ára afmæli
sitt; það eru 50 ár síðan ríkið
gekk inn í bandalagið — bara
50 ár; ekki mikið eftir mæli-
lcvarða Norðurálfunnar!
ÓLAFUR
RÍKISERFINGI NORÐMANNA
RANNVEIG SCHMIDT.
svo lítið að heimsækja Mont-
ana, þá verður maður, „den
onde ta’ mej“, segir Olsen
gamli, að taka vel á móti þeim.
Þannig líta þeir á það og þess-
vegna streymdu Norðmennirn-
ir að hvaðanæfa í sumar, 3.
júní, margir óku alla nóttina,
mörg lxundruð „miles“, til þess
að standa á járnbrautarstöðinni
í Great Falls kl. 7 um morgun-
inn og heilsa upp á norska
lcrónpi’insinn og krónprinsess-
una.
Great Falls var ekki eini hær-
inn i Montana, sem tók á móti
þessum virðulegu gestum, Bill-
ings hafði tekið þeim með kost-
um og kynjum. 1600 Norð-
menn og aði’ir Skandinavar
sátu mikla miðdegisveislu, sem
þeim var haldin í Helena, höf-
uðstað ríkisins. Þar voru þeim
gefnar pi’ýðilegar gjafir, „cow-
boy“-búningar úr hvitu skinni,
útsaumaðir með Montana safír-
um og tilheyrandi reiðtýgi.
Great Falls er norskasti bær-