Vísir Sunnudagsblað - 27.09.1942, Blaðsíða 8

Vísir Sunnudagsblað - 27.09.1942, Blaðsíða 8
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ 8ÍÐAIV Nýlega var lögreglan í borg- inni Wilminglon í Delaware- fylki (U.S.A.) beðin að bjálpa manni, sem annar fóturinn hefði verið skotinn af. Lögreglubíln- um var þegar skipað að fara á vettvang og eftir langa leit fannst maðurinn, Iri að nafni Patrick 0’Shaugnessjr. Hann sat á tunnu niðri við höfnina og hafði misst annan fótinn fyrir neðan liné — í heimsstyrj- öldinni fyrri. • Fyrir rúmu fimmtíu og einu ári, eða 18. september 1891, framdi Jose Manuel Balmaceda sjálfsmorð i húsi argentínsku sendisveitarinnar í Santiago í Chile. Síðan hefir hann vex-ið nokkurskonar dýrlingur i aug- um þjóðar sinnar, Chilebúa. Balmaceda var forseti í Chile og hann framdi sjálfs- morð, er hersveitir hans liöfðu beðið ósigur fyrir her þingsins, er vildi gera forsetann að rnestu valdalausan. Balmaceda bai-ðist gegn þvi að þingið gæti raun- verulega tekið sér einræðisvald í málefnum þjóðarinnar, en þegar hann sá, að hann hafði beðið ósigur, ákvað liann að stytta sér aldur, þvi að hann vildi ekki lifa eftir að málefni það, sem hann hafði barizt mest fyrir, Var að engu gert. Þrjátiu og fjórum árum eftir að Balmaceda féll fyrir eigin hendi var samin og samþykkt ný stjórnarskrá fyi-ir Cliile, þar sem það var tryggt, að þingið gæti ekki borið forsetann ofur- liði. Þá var Balmacade búinn að vera pislarvottur i augum þjóðar sinnar um langt skeið. Gröf hans er alltaf þakin nýj- um blómum, sem aðdáendur iians leggja á hana dag hvern allan ársins hring, og þúsundir manna hafa farið í pílagrims- ferðir til grafar hins mikla mannvinar og forseta, til þess að Jeita blessunar við legstað hans og reyna að fá þar lausn vandamála sinna á einhvern yfirnáttúrlegan hátt. Graflivelfing hans er að inn- ' an alþakin óletrunum, sem sýna og sanna, að í augum þjóð- arinnar er Balmaceda oi-ðinn dýrlingur, sem er talinn geta leyst livers manns vandræði, þótt hann hafi legið í gröf sinni í meii-a en hálfa öld. Sumir lxiðja, hann um að lækna lívilla, sem þjá þá, aðrir biðja hann að gera ]>á liamingjusama í hjóna- bandinu og enn aðrir biðja liaixn um að lælvna þau mein, sem þjá þjóðina sjálfa eða stjórnendur liennar, „Balma- ceda, lxengdu Alessandri“ (fyrrum forseta á Cliile) stend- ur á einum stað og rétt lijá stendur „Hjálpaðu Don Pedro Aguirre“ (núverandi fox-seta landsins). ® Fyrir skemmstu er látinn í Englandi Hax-ry Weston (fædd- ur Hilda Margarel Weston), 26 ára að aldri, er var Jxióðir Marlc Weston, en hann var fæddur Mary Weston, og var frægur iþróttamaður, meðan hann var ennþá kona. (Þér slcilj- ið vonandi þenna rugling, lesari góður!) Harrv fædd- ist stú'lka eins óg ofar get- ur, en fyrir nokkurum mánuð- um voi-u gerðir á honum nokk- urir liolskurðir, vegna ]>ess að lcynferði hans tók að breytast. Er það elvki óalgengt fyrirbrigði bæði að því er snertir menn og dýr. Átti að fara að kalla Hilda Mai-gai-et í kvennaherinn brezka, þegar breytingin fór að koma í ljós og þá var hún setl á skurðarborðið nokkurum sinnum og útslcrifaðist sem karlmaður. — Systir hennar, Mai-y, varð Marlc bróðir lxenn- ar fyrir sex órum, þegar þessi sömu kynferðiseinkenni fóru að koma í Ijós, en Mary var þá bú- in að vera heimsmethafi í kúlu- varpi kvenna frá 1924 lil 1930. Skömmu eftir að búið var að gera liana að karlmanni lcvænt- ist liún æskuvinkonu sinni og Jiafa þau lifað hanxingjusömu lífi siðan. Harry dó fyrir eigin hendi — hengdi sig, þar eð hann gat elvld sætt sig við hið nýja karlmanns- lif. • Það mun ekki vera algengt, en liefir þó lvomið fyrir, að um- mæli, sem liafa verið höfð eftir látnu fólki, lxafa verið tekin gild fyrir rétti. Eitt slíkt mál kom fyKÍr í Jiæstarétti i Slcot- landi þ. 10. júní 1754. Maður ' einn hafði verið myrtur og það liafði ekki tekizt að hafa upp á morðingjanunx. Eitt af vitnun- um í réttinunx var vinur lxins myrta og liann sór, að hann Jiefði talað við anda hins fram- , liðna og hann hefði sagt honum liver morðinginn væri. Fram- Jxurður mannsins var færður í bækur réttarins, en sá er sagður var morðinginn var aldrei Jög- sóttur. Rnsl í Reykjavik er sern betur fer fjöldi skraut- garSa. Surnir þeirra eru fall- egirog velhirt-. ir, en aörir ekki. Þeir garðar, senx illa eru liirtir, er í rauninni ekki hægt aö telja til skrautgaröa, því þeir nxinna okkur um of á forsnxáöa feg- urö. Þeir sýna okkur fram á hvaö náttúran sjálf megnar aö skapa, og hvaö mennirnir eru hinsvegar skeytingarlausir um þessa yndislegu feg- urð náttúrunnar. Hér sést garður í Reykjavikurbæ, þar eru beinvaxin og falleg tré, en á milli stofnanna sér livorki í gras né skrautjurtir, heldur allskonar affóll, rusl og grjót. — Og þannig eiga garöar ein- mitt ekki aö vera. Skotar tveir hittust á förnum vegi og annar var svo reiðilegur á svip, að liinn gat ekki á sér setið og spurði hverju þetta sætti. „Helvitis dóninn lxann McTavish kallaði mig lygara upp i opið geðið á mér.“ Vinur hans reyndi að hugga liann, sagði að margur maður- inn hefði verið kallaður lygari og hefði enginn tekið það nærri sér. En hinn lét ekki segjast og svaraði með ofsa: „Já, en hann sannaði það, bölvaður.“ • Þvi nær senx þér lifið mið- depli stórborgar, því hættara er yður við að verða geðveikur. Enn meiri liætla er því samfara að búa í stórborg, senx byggð er á árbökkum. Læknir einn i Bandaríkjun- unx, Clarence W. Schroeder, liefir kómizt að þessari niður- stöðu eftir víðtækar rannsókn- ir á „landfræði-geðveiki“ í stór- borgunum St. Louis, Mihvau- kee, Omaha, Kansas City og Peoria. Hefir hann ritað uní þetta í læknablaðið ameríska og niðurstaða rannsókna lians lxefir vakið mikla athygli með- al lækna. Læknar og sálfræðingar hafa lengi vilað það, að fólki, sem er búsett i bæjum er hættara við geðveiki en þvi, er í sveitunx býr, en engir liöfðu látið sér til liugar koma, að liægt væri að finna greinileg „geðveiki- hverfi“ í borgunum. í stuttu máli má segja, að Schroeder hafi komizt að þeirri niður- stöðu, að geðveiki fari minnk- andi eftir því, sem fjær dregur hjarta hverrar borgar. í Mihvaukee var greinilegt „geðveikrahverfi“ í miðri borg- inni, þar sem mest er um leiguhjalla og svertingjar eru fjölmennastir. í borginni Peo- ria (i Illinois-fylld, hefir 104.000 ibúa) er geðveiki níu sinnum algengari i þeim hluta borgarinnar, sem er á bökkunx Illinois-fljóts, en hinum á hæð- um all-langt frá fljótinu. I Chi- cago, þar sem tvær ár nxjuxda Y i miðri borginni, er langmest um geðveiki þar sem árnar koma samna. Svo er líka að sjá af rannsókn- unx Schroeders, að tegund geð- veikinnar fari eftir því, hvernig umhverfið er, sem hún verður til í. Þeim, senx búa i leigulijalla- hverfum, hættir lielzt til að fá þá tegund geðveiki, sem lýsir sér í ofsóknarótla, ofsjónum eða mikilmennskubrjálæði. í þeim hverfum þar sem þeir eru helzt búsettir, sem eru fæddir í öðrum löndum, gætir einna mest eins konar tvískipt- ingu í framkomu manna, þeir eru ýmist í afskaplegum spenn- ingi eða daufir fram úr hófi. Svo mætti lengi telja, en aðál- atriðið i niðurstöðunx Scliroe- ders er það, að það er umhverf- ið eða þeir, senx fólk umgengst, er liafa mest áhrif í geðveikis- áttina.

x

Vísir Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.