Tíminn Sunnudagsblað - 01.04.1962, Blaðsíða 6

JSftir gosið var óguriega erfitt að
fara yfir í Vík. Sérstaklega var
Múlakvíslin mikill farartálmi, því að
hestarnir fóru á kaf í sandbleytur
og misstu auðvitað allar klyfjar af
sér. Svo urðu menn að drösla þeim
upp úr í hörkugaddi, því að þetta
var „frostaveturinn mikli“ eins og
hann hefur verið kallaður. Pokarnir,
sem fóru af hestinum í vatnig frusu
og urðu einn klakastokikur og föt
mannanna gaddfrusu auðvitað líka,
þegar þau blotnuðu. Svo áttu þeir
eftir að ganga fjörutíu köómetra,
blautir og frosnir. Þag kom stund-
um fyrir að þá kól, en þeir voru
þrautseigir, þessir gömlu karlar.
Bæirnir voru svartir hólar
— Hvemig var umhorfs í Álfta-
verinu eftir gosið?
— Þessi sveit er eins og skál, i
hálfhring fyrir norðan og vestan
eru gjallhólar. Þeir hafa bjargað
því, að sveitin fór ekki af. Hólarnir
stöðvuðu jakaflauminn ,sandinn og
jökulleirinn. En þó gátu þeir ekki
stöðvað vatnið. Það korri það mikið
vatn heima, að það myndaðist skip.-
gengt lón á milli bæjarins og hraun-
hólanna. Nyrzt þar sem holtið byrj-
ar var flóðgarður, líklega hátt á ann-
an meter, vel gróinn meg gaddavírs-
streng ofan á. Hann lá í margra
metra löngum bútum heimundir bæ.
Eftir áramótin 1919 fór ég á ver-
tíð til Vestmannaeyja og sá ekki
sveitina mína fyrr en átta áruim
seinna og þá var hún í kafgrasi.
Foreldrar mínir fluttu tíl Vestmanna
eyja um vorið, því að jörðin var svo
skemmd, að það var ekki hægt að
búa á henni.
^ -t- Stunduðuð þið sjómennsiku í
Álftaveriinu?
— Það fóru allir karlmenn, sem
heimilin máttu missa „í verið“ eins
og það var kallað, til þess að létta
á heimilunum og til að afla tekna.
Þetta var almenn venja, og það þótti
enginn maður með mönnum nema
hann hefði verið til sjós.
— Fóruð þi-ð labbandi í verið?
— Já, það var nú ekki um annað
að ræða en ganga úr Álftaverinu.
— Ég man eftir því, að við stönzuð-
um rétt fyrir vestan bæ, sem heitir
Herjólfsstaðir og er síðasti bærinn,
sem maður fer hjá, þegar maður
leggur úr Álftaveri á Mýrdalssand.
Ég gekk upp á ei.nn hraunhólinn
,og horfði yfir sveitina Það var öm-
urleg sjón. Askan lá yfir öllu eins
og svartur feldur, en norðanstorm-
urinn feykti öskunni eftir svörtu
hjarninu, allt var helfrosið og bæ-
irnir eins og svartir hólar.
— Var ekki erfitt að fara fótgang-
andi þessar vegleysur um hávetur?
— Það var bæði erfitt og kalsamt.
Ég man til dæmis eftir því, að vet-
urinn 1918 fórum vig fjórir saman
og ætluðum á vertíð í Vestmanna-
eyjum, Magnús Bjarnason frá Herj-
ólfsstöðum, Stefán Árnason, og Stef-
án Stefánsson í Holti og ég. Við
konium vestur í Mýrdal þegar komið
var undir myrkur. Þar er á, sem
heitir Keriingadalsá. Það var ís á
henni, en ekki þykkari en svo, að það
mátti höggva í gegnum hann með
broddstaf, vatnið hafði hlaupið yfir
ísinn og rann ofan á honurn.
Við skriðum síðasta spölinn
Við ætluðum að komast yfir að
bæ, sem heitir Fagridalur, en til
þess að komast yfir ána, urðum við
að ganga ag fjalli, sem heitir Höfða-
brekkuháls. Magnús var fyrir okkur
og segir, þegar þangað er komið, að
það sé bezt að vig förum tveir og
tveir samsíða yfir ána, því að hann
treysti ekki ísnum. Við Magnús fór-
um fyrst og svo komu nafnarnir á
eftir. Vatnið, sem rann ofan á ísn-
um, náði okkur í mitti Við klöngr-
uðumst þarna yfir, en svo mikill var
gaddurinn, að fötin frusu á auga-
bragði. Þau urðu svo gaddfreðin, að
þag endaði með, því að við skriðum
síðasta spölinn upp brekkuna við
ána. Við vorum í Fagradal um nótt-
ina.
Daginn eftir fórum við til Víkur,
en vorum áður búnir að hringja
þangað og biðja bátinn, sem fór frá
Mejnum til Vestmannaeyja, að bíða
eftir okkur, en einhverra hluta
vegna var hann farinn, þegar við
komum. Við urðum því að halda
áfram göngunni vestur í Landeyjar.
Þá var frostið svo mikið, að vig urð-
um að koma vig á hverjum bæ til
þess fá hressingu. Það gekk bátur
milli lands og Eyja og þegar skjökt-
báturinn kom upp í fjöruna, var þar
fyrir fjöldi manns og vildu allir
komast í bátinn. Magnús sagði við
okkur Stefán Stefánsson, ag við
skyldum reyna að komast með bátn-
um í fyrstu ferðinni. Þeir hinir ætl-
uðu svo ag reyna að komast næst
Þegar ólag reið yfir bátinn J fjör-
unni, stökk ég til og hjálpaði körl-
unum við að halda honum, en setti
pokann minn upp í hann um leið.
Ég varð blautur upp í mitti við þetta
og þegar lagið kom og ég ætlaði að
stökkva upp í bátinn, komu karl-
arnir úr sveitunum í kring ag og
bönnuðu mér að fara upp í, sögðust
eiga meiri rétt á því en ég. „Ég fer
upp í bátinn", sagði ég. „Þið getið
tekið mig burt með valdi, en öðru-
vísi fer ég ekki. Ég á langt heim og
er orðinn blautur". Ég fór upp í
bátinn og svo komu hinir, sem með
mér voru í næstu ferð skjöktbátsins,
og það var sú síðasta. En svo var
atgangurinn mikill og harðsótt, að
komast í báti.nn, að Magnús varð að
hanga aftan í honum út á leguna til
þess að komast með. — Þegar við
komum til Vestmannaeyja, var
frakkinn minn svo frosinn, að það
varð ag skera af honum tölurnar
svo ag ég kæmist úr honum. — Ég
var í Vestmannaeyjum um veturinn
og beitti og fékk 300 krónur fyrir
allt tímabilið.
— Hvenær fórstu í fyrsta skipti
í verið?
— Þag var 1917, — fóruim gang-
andi austan úr Skaftafellssýslu nokkr
ir saman í snjóbyl og illri færð og
vorufm tæpa viku á leiðinni til
Reykjavlkur og fórum svo þaðan með
bát til Sandgerðis. Ég hafði ráðið
mig á bæ á Stafnesi, sem hét Bali.
Kom þangað labbandi með pokann
minn að áliðnum degi og hitti bónd-
ann, sem fór ag ræða við mig um
væntanlega vist og spyrja hvað ég
kynni til sjómennsku. Ég var sveita-
maður og- sagði satt, að ég kynni
ekki neitt. — „Þú kannt þó alltaf
áralagið", sagði hann þá. Nei, ég
sagðist varla kunna það. Þá sagði
hann, að maðurinn, sem hefði ráðið
mig, hefði sagt, að ég kynni áralag-
ið og hann hefði þá verið svikinn á
mér. Svo fór hann fram í eldhús og
ég heyrði að hann var að tala um,
hvag hann hefði orðið fyrir miklu
ó'happi — að vera svikinn á mér —
— Ég varð öskureiður, þegar ég
heyrði þetta, því að ekki vantaði
frekjuna og sagði, þegar hann kom
fram: að ég hefði aldrei beðið einn
eða neinn ag svíkja mig út. og væri
bara farinn. — „Þú bíður þó alltaf
eftir kaffinu", sagði bóndinn. —
„Drekktu þitt kaffi sjálfur", sagði
ég og með það var ég farinn.
Hermdi eftir stromphljéfiimi
Ég settist á sjávarbakkann og fór
ag hugsa ráð mitt og fannst mínum
máluim heldur illa komið, og sá eftir
að hafa látið reiðina hlaupa með
anig í gönur. — Þá kemur maður
gangandi, mikill á velli og snagg-
aralegur og fer að spyrja mig um
rnína hagi. Ég segi honum eins og
var: „Fékkstu nokkrar góðgerðir?“,
spyr hann. — „Nei, ég sagði honum,
að hann gæti drukkið sitt kaffi
sjálfur“. — „Helviti var það gott
hjá þér“ sagði hann þá og hló mik-
inn. „Það er bezt, að þú komir heim
með mér og fáir kaffi. Það er ekki
að orðlengja það, að hann réð mig
á bát, sem hann var formaður á, fyrir
hlut. Og það kom upp úr kafinu, að
hann og bóndinn, sem ég hafði ver-
ið ráðinn hjá í fyrstu, voru hálf-
bræður! Og í hvert ski.pti, sem
bóndinn á Bala var nálægur, hældi
hann mér á hvert reipi og sagðist
fá fyrir mig fullan hlut, en auðvitað
gerði hann þetta af tómum prakk-
Framhald á 141. síðu.
126
T I M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ