Tíminn Sunnudagsblað - 01.04.1962, Síða 11

XI-
-Uí'ykkjustofur bæjarins voru illa
^æmdar á þessum árum, og allt þar
il áfengisbannið batt endi á tilveru
þetrra. Þar voru slagsmál tíð, hátterni
manna allt í allra lakasta lagi, og
?, °S víða er þess getið, í lögreglu-
°kum bæjarins, að daúðadrukknir
®enn hafi fundizt liggjandi úti um
VlPpinn og hvappinn, jafnt vetur
®ejn sumar. Þeir voru þá bornir í
ukthúsið, en fyrir kom, að þeir vökn
Uðl' ellki aftur til lífsins.
Það hefur ekki verið árennilegt
yrir stúlkur úr Hjálpræðishernurrj
3 iara inn í drykkjustofurnar. Eigi
siður fengu þær sersjant-majór
esseija Sigvaldadóttir og kadett Þor
, i°r2 Eggerz leyfi til þess að syngja
Þar sálma fyrir gesti. Vitaskuld
eyndu þær um leið ag tala um fyrir
rykkjumönnunum, sem þar sátu
esta daga, þegar þeir voru í bænum.
j n. siikri afskiptasemi var oftast illa
®kið. Smásaga, og þó vafalaust ekki
a versta tagi, er í Herópinu:
..Pélagi vor einn var að tala við
4’kkjumann þarna í einni drykkju-
stofunni, um að hann ætti að biðja
esú Krist um að hjálpa sér.
»Hve margar Þórðarbænir eigið
Poa?“ var svarið.
sv etta var auðvitað meinlaust til-
ar-. En Hjálpræðisherinn, sem oft
iðulega þoldi þegjandi hinar
^njanarlegustu árásir, átti til að birta
, .a®a§nir af þvilíkum smámunum í
aðl sínu, og voru þá stundum látin
y gja bitur skeyti. Litlu eftir alda-
°tin var þessi saga sögð:
..Ungur maður nokkur, sem var
addur á Hjálpræðisherssamkomu,
ailaði upp og sagði:
»Það er ekkert helviti til“.
. tli þessi ungi maður hafi ekki
rið sleginn af sinni eigin samvizku
yrir þessi orð og því hafi þetta hróp
a«s brotizt út frá hjartanu, sem l£kt-
s nokkurn veginn neyðarópi. Jú —
ann hefur sjálfur fundið, að hann
ar á veginum til helvítis".
í „ 1?ars eðlis var það, sem gerðist
. nífsdal um svipað leyti. Tveir
edikarar, sem þangað voru komnir,
voru
a gangi á þorpsgötunni, er sjó-
■lriaður vatt sér aö öðrum þeirra,
^aström að nafni:
»Þið eruð eins og verstu sveitar-
niagar“, sagði maðurinn.
a^aström leit til mannsins og svar-
»Guð blessi yður. Gerið svo vel að
°ma á samkomuna í kvöld“.
XII.
Nákvæmar lýsingar á óeirðum
Sem urðu a samkomum Hjálp-
lshersins, eru fáar til frá fyrstu
litilSerUnUm- Stafar það af því’ að
gangskör var gerð að því að hafa
1 ° w
sk Ur..1 hári sökudólganna, og af-
'Pti lögreglunnar takmörkuð við að
Pedersen, adjútant Hjálpræðishersins, ásamt konu sinni og börnum, árið 1907.
skakka leikinn í bili og stugga þeim
frá um stundai'sakir, þegar bezt lét.
Þó er kunnugt um nöfn margra
manna, er þarna komu við sögu, og
eru sumir þeirra enn á hvers manns
vörum, svo sem Stjáni blái, sem í þá
daga var ekki umleikinn neinum ævin
týraljóma, og Óli í Hólakoti, eitt
skefjalausasta hroðamenni bæjarins.
En brátt mun yfirvöldum bæjar-
ins hafa orðið Ijóst, að við svo búið
mátti ekki standa. Það gerðist víðar
ókyrrð en kringum Hjálpræðisherinn.
Árásir á kvenfólk og nauðgunartil-
raunir voru tíðir viðburðir, og hvað
eftir annað kom fyrir, að samkomun.,
sem aðrir efndu til en Hjálpræðis-
herinn, var hleypt upp, flest innan
dyra brotið og bramlað og jafnvel
heppni, að ekki hlutust af stórmeiðsli.
Vestur-íslendingur einn, Vilhelm
Pálsson að nafni, til dæmis, ætlaði
að flytja hér fyrirlestur um hagi
vesturfara. En ræðan var aldrei flutt,
því að gestirnir tóku þegar að æpa
og öskra, berja og stappa, og látunum
linnti ekki fyrr en Vestur-íslending-
urinn hrökklaðis^ brott. Verr fór þó
fyrir tveimur Mormónabiskupum, sem
ætluðu að fræða Reykvíkinga um trú
arbrögð sín að kvöldi föstudagsins
langa. Á þá var varpað eggjum úr
troðfullu samkomuhúsinu, og síðan
voru rúður brotnar og bekkir kurlað-
ir. Það var jafnvel talið ólíklegt, að
mennirnir hefðu sloppið án stór-
meiðsla, ef ekki hefði tekizt að skjóta
þeim undan og fela þá.
Fyrsta lýsingin á róstum hjá Hjálp-'
ræðishernum, þar sem henda má reið
ur á einstökum atvikum, er frá haust-
inu 1896. Þetta var á laugardags-
kvöldi. Við dyr Herkastalans safn-
aðist saman hópur manna, sem ekki
fékk inngöngu, þar eð þeir voru kunn
ir að óspektum á þeim stað. Sættu
þeir þá færi og fleygðu inn hluta af
ryðgaðri ofnpípu, kindargörnum og
öðru sorpi. Þegar lokað var, réðust
þeir á hurðina og tókst að laska hana
og ná henni af hjörunum. Hlupu
þeir síðan brott með hana, en aðrir
skárust í leikinn og tóku hana af
þeim. Þess er getið, að fjöldi fólks
hafi verið þarna á götunni og haldið
uppi snjókasti með ópum og óhljóð-
um.
Nokkrum mánuðum síðar flaugst
maður, sem áður var kunnur að ó-
spektum, á við dyravörðinn, Jens
Lange, og reif af honum fötin, og
mun þó slíkt ekki hafa verið sérleg
nýlunda.
Haustið 1899 kom Ólafur Sigurðs-
son í Hólakoti á samkomu á föstu-
dagskvöldi. Hafði hann í hendi lurk
meg járnbroddi í og sló mjög um sig.
Skók hann lurk sinn og kastaði hon-
um upp í loftið. Þegar ókyrrð tók að
ágerast í samkomusalnum, var sent
eftir lögreglunni. Lagðist Ólafur á
gólfið, er hún kom, en fyrirliði Hjálp-
ræði9hersins vísaði lögregluþjóninum
á, hvar hann faldi sig í mannþröng-
inni. Nú var Óli leiddur brott, en
sleppt þegar út var komið. Litlu síð-
ar reið högg svo mikið á útidyra-
Ihurðina, að hún brotnaði. Þóttust
menn vita, að þar hefði Ólafur verið
að verki.
Sögulegustu rósturnar urðu þó í
Framhald á 142. siðu.
T í M I n N
SUNNUDAGSBLAÐ
131