Tíminn Sunnudagsblað - 29.08.1965, Side 7

varð ég að fara 1 ráðhúsið og
skðmnvtunarsoðla fyrír maf, því
var skammtað. Mágui’ minn var
vígstððvunum og systir mín var
holma ásamit déttur sinni, sem
í Hitiorsæskiuuii, eins og margir
r únglingar. Alítaf máíti búast
að tíérinn gerði boð eftir mér.
ð ræddum oft vun það, sysitir mín
_ ég. Ilún sagði, að ég slyppi áreið-
hlega ekki, fuílfrískur maðurinn. Ná
annamir tæikju áreiðanílega eftir
ór og segðu til mín, því að sjáif-
ætta þelr ættimgja á vígstöðvun-
. Á þessum tímuan höfðu veggim-
r eyru. Maður var hvergi óhultur,
ig kvíðinn settist að í manni og
rði mann taugaóstyrkan. Ég fór
ð reyna að hugsa upp ráð: — Marg-
r félagar mínir í fangabúðunum
LÖfðu gert sér upp alls feonar sjúk-
öma,_ en yfirleiitt komst það alltaf
iþpp. Ég og læfenir, sem var með mér
| fangabúðunum, höfðum oft rætt
iim þetta, og hann hafði sagt mér
frá eima sjúkdómnum, sem til greina
feæmi að leifea. Það var ógemingur
að sanna, hvort sá sjúkdómur væri
raunverulegur eða ekki, ef leikarinm
Væri nógu góður. — Annar fangl,
sem var með mér, hafði haft þenn-
Ín sjúkdóm, og ég hafði séð hann
kvalalköstamum. — Og eimm dag-
tm varð ótti mimm að veruleifea: Ég
átti að mæta til skoðunar hjá her-
ýtjórninmi. Nú var ekki seinna vænna
áð „fá“ sjúkdómimm. Ég fékk mér
Staf og haltrað’i til lækmis, sem stumd-
áði systur míma: Géðan dag, sagði
|g við hamm, þegar hann hieypti mér
ínm, en leiðrétti mig strax og sagði:
f’yrirgefið, heil Hitler. — Ég var
ekki orðinn vauur þessu helvíti og
hafði verið skammaður, þegar ég
kom í ráðhúsið fyrir að mér láðist
áð segja „heil Hitler." Læknirinn
\irtist hins vegar ekki taka sér þessi
mistök nænri. Ég sagði honum, að
ég væri nýkomimn frá Englandi og
þjáðist af þessum ákveðna sjúkdómi.
Ég hefði verið sæmilegur á skipinu,
én hefði nú fengið kast. Og þegar
kom upp úr dúrnum, að ég hafði
feomið frá íslandi, lifnaði hann aliur
Við. Ég verð endilega að kalla á kon-
uma mína, sagði hamn. Hún á nefni'
íega vimikonu á íslandi. Ekki versn
aði hagur minn við það, að ég feann-
aðist við vinkonuna. Það munaði
minnstu, að kona læknisins kyssti
mig, þegar hún heyrði það, og hver
spuniingin rak aðra.
Endir þessarar læknisvitjunai- varð
sá, að læknirinn sá, að svo illa sem
ég væri haldinn af sjúkdómnum, gæti
ég ekki mætt hjá berlækninum dag-
inn eftir. Nú vildi svo furðúlega vel
til, að þessi læfenir var einmitt við
læknisskoðun hjá hernum. Hann til-
kynnti mig sjúfean, og ég haltraði
svo til og frá læknisstofunni í sex
mánuði. Við urðum vel kunnugir, og
fhann hafði komlzit að raun um, að
mig langaði ekkert til vígstöðvanna.
áagðist hann skyldi útvega mér
Sáutar vlð þvl hjá hernum, því
annars væri hætt við, að þeir
kju ekki mark á sjúkdómi mín-
um og sækta mig einhvern daginm.
Auk þess væru njósnarar alls
staðar og vai'aði hann mig sér-
staklega við hjúkrunaxkonunni
sinni. Sjálfur var hann imdir smá-
sjá, því að kona hans var Gyðingur.
Ég hafði iengi haft í hyggju að
komast burta, en stríðinu lauk, án
þess að það tækist.
— Og svo komu Rússarnir?
— Já, ég lenti á hemámssvæði
þeirra. Og ekki var hlaupið að því
að fara frá elmu hemámssvæðinu yfir
á amnað, sérstaklega ekki frá því
rússneska. Eg hafði aðeins pappíra,
sem giltu á rússnesba hemámssvæð-
inu, og skömmtunarseðlar giita líka
aðeins- fyrir ákveðin svæði. Fyrst af
öllu varð ég að fá mat. Ég fékk
þrjá pakka frá konunni minni í gegn-
úim Rauða krossinn, — í þeim var
bæði kaffi og tólg, sem hvort tveggja
var ófáanlegt í Þýzkalandi, og þetta
l|t ég í skiptum fyrir sígarettur, en
þelim var svo auðvelt að skipta aftur
í mat, þegar á þurfti að halda. Ann-
ars lifði ég sem mest á loftinu, en
stal mat þar að auki. Ég varð að
verða mér út um mat, hvað sem það
kostaði. Og á þessum tíma hungurs
og allsleysis var stolinn matur
jafngóður öðrum. Ég hafði valið
brauðbúð í þessum tilgangi og út-
hugsað nákvæmlega, hvemig ég ætl-
aði að komast undan. Þessi brauð
húð hafði — auk aðalafgreiðsluborðs-
ins — lúgu, þar sem brauð var selt.
Ég fór þangað og bað um fjögurra
punda brauð. Áður hafði ég fengið
merki með sama lit og skömmtanar-
seðlamir og lézt vera að rífa af þeim,
þegar stúlfean lagði brauðið í lúguna,
en hólt um anrnan enda þess. Skyndi-
lega sleppti ég miðunum og þreif
brauðið, hljóp síðan eins og fætur
toguðu yfir veggi og í gegnum port,
þar til ég var óhuitur. Svona björg-
uðu menn sér standum um þessar
mundir. Rússamir létu meira að
segja Þjóðverjana hjálpa sér til að
stela, gegn einhverjum litlum hluta
af þýfinu, sem var venjulega ein-
hverjar brýnar lífsnauðsynjar, matur
eða kol.
Menn gátu átt von á öllu. Einu
sinni, þegar ég var að koma úr kvik-
myndahúsi, vissi ég ekki fyrri til,
en tvær hendur þrifu í mig aftan
frá, og ég var færður úr skinnjakka,
sem ég var í. Þetta vom Rússar.
Þeir stálu þarna af mér jakkanum
innan um fjölda fólks, og enginn
gerði neitt eða sagði. Eg gekk líka
alltaf með úrið á fótleggnum, þvi
að þeir átta það til að spyrja menn,
hvað klukka* væri, og siðan þrifu
þeir úi-ið af handleggnum á þeifci.
— Það var misjafn sauður í tnörgu
fé, og Þjóðverjarnir réttlausir í skipt-
um við rússnesku hermennina.
Náuðganir vom tíðar 1 byrjun her*
námsins, ég man til dæmis, að stúlk-
uraar í húsinu, þar sem ég vájp,
flýðu alltaf upp á þak í öryggisskyni,
ef Rússa var von. Þessir Rússar voru
ekki reglulegir hermenn, heldur
sikríll, sem kom á undan hermönnun-
um. Sumar stúlkur gerðu sig eins
ósjálegar og þær gátu, klíndu óhrein-
indum í hár sitt og andlit, tll þess
að draga ekki athygli þeirra að þeim.
Þeir ruddust líka inn á heimili
manna, ef þeim sýndist svo. Síðar
komu eiginlegir hermenn, sem oft
tóku sér bólfesta hjá þýzkum fjöl-
skyldum. Þannig dvöldust um skeið
sex rússneskir hermenn hjá systar
minni og mér. Þrír, og síðar fjórir,
sváfu þversum í hjónarúminu, fóru
ekki einu sinni úr stígvéiunum. Ea
þetta voru ágætis piltar, og liðsfor*
ingi, sem með þeim var, va-ndaði um
við þá, ef eitthvað bar út af.
— Og svo straukstu?
— Já, loksins, eftir þriggja ára
veru í Þýzkalandi tókst mér að
strjuka. Ég lá ofan á þakinu á járn*
brautarlestam á bandaríska og enska
hemámssvæðinu, ásamt mörgum öðr*
uih. Þetta gat veríð hættulegt, en
ég gætti þess að vera alltaf fremst
í vagni, þvi að þeir, sem vom aftar,
áitta vísa ferð niður, ef einhverjir
fæm af stað fyrir framan þá. Eifioj.
smni hókk ég milili tveggja vagníi
og brenndist allur á hálsinum af nelst
uni, sem fufeu úr eimvagninium. Á
bandaríska og enska hernámssvæð*
inu varð ég að gæta þess, að ekil4
kæmist upp, að ég væri flóttamaður,
þvi að þá hefði ég umsvifalaust ver*
ið settúr í flóttamanniabúðir, og þá
var leiðin til íslands jafnlöng eð
lengri en áður. En mór tókst a
koimiast á skip og síðan heim til I .
lands.
Það var einkennilegt að líta fjö-L-
skyldu sí-n-a aftur eftir sjö ára að*
skilnað. Börnin voru orðin stór, og
é-g var hálffeiminn við þau. Konan
mín hafði sferifað mér, að dóttir okk-
ar væri trúlofuð, og þegar við hitt-
umst öll, spurði ég konuna mína í
hálfum hljóðum, hvort þessi la-ngi
við hliðina á dóttur minni væri kær-
astinn hennar. Nei, — þetta var þá
yngsti sonur minn! Hann hafði
breytzt í fullorðinn mann meðan ég
var í burtu, þessi sjö mögru ár.
— En síðar þá hafa komið bæði
feit og mögur ár, eftir því sem verk-
ast vill í þessu lífi.
Birgir.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
775