Tíminn Sunnudagsblað - 28.08.1966, Blaðsíða 10

MINNING TVEGGJA
MÁNUDAGA
Leikrit í einum þætti, frumsýnt
með Horft af brúnni árið 1955.
Hefur aldrei verið sýnt hér á landi.
Leikþatturinn gerist í söiudeild
fyrirtækis í New York, sem verzl-
ar með varahluti í bíla. Vinna
starfsfólksins er í því fólgin að
taka á móti pöntunum, finna það,
sem æskt er eftir, pakka því inn
og senda. Leikurinn hefst á heit-
um mánudagsmorgni að sumarlagi.
í söludeildinni er allt í föstum
skorðum, lítil regla á hlutunum,
og starfsfólkið, sem annars er mis-
litur hópur, hefur flest unnið
þarna árum saman, og hyer þekkir
annan harla vel. Þarna er Bert,
ungur piltur, sem er að vinna sér
inn íyrir skólavist, Kenneth, Ijóð-
elskur íri, Agnes, miðaldra kona,
Patricia, ung stúlka, Tom Kelly,
ölkær skrifstofumaður, öldungur-
inn Gus, sem missir konu sína —
og margir fleiri.
í miðju kafi breytist lýsingin
á leiksviðinu, og það er mánudags-
morgunn um vetur. Tom Kelly er
orðinn bindindi^maður, en Gus
hefur lagzt í óreglu eftir lát konu
sinnar og dáið. Kenneth hefur
einnig hneigzt til drykkjar. Ann-
ars er flest eins og var. Nú hefur
Bert önglað saman dálitlu fé og
er að hætta hjá fyrirtækinu. Hann
vill kveðja þetta fólk, sem hann
hefur starfað með svo lengi. En
það verður ekki um neina eigin-
lega kveðjustund að ræða, hvers-
dagsleikinn ríkir óskoraður.
vanans, að naumast er gefinn gaum-
ur að brottför piltsins. Miller kveðst
hafa reynt að fjalla um gildi vonar-
innar í þessu verki, hvers vegna von-
ir hljóta að vakna og um hetjudug
þeirra, sem geta lifað án vonar. Mill-
er segir, að meiri ást liggi að baki
þessu verki en nokkru öðru, sem
hann hefur ritað, og hann kvcðst
hafa mest dálæti á þessum einþátt-
ungi af öllum verkum sinum.
Samt sem áður voru viðbrögð fólks
á þann veg, að þátturinn var talinn
gegnsýrður dapurleika og vonleysi.
Þetta var Miller undrunarefni. Sann-
leikurinn er sá, að í þessu verki rís
piltur upp úr umhverfi sínu, þar sem
tíminn er ekki til og vilja manna tak-
mörk sett, og býr sig til þess að
brjótast áfram. Miller telur, að fólk
vilji blátt áfram ekki gera sér greín
fyrir því, hve tómlegt líf margra er,
jafnvel þótt vonar gæti í mynd þeirri,
sem dregin er upp. í leikþætlinum
er ekki fjallað um neins konar þrá-
hyggju, heldur húsaleigu, sult og þör|
á svolitlum skáldskap í lífinu. Ao
þessu leyti er verkið gamaldags, og
eitt er víst, að margir héldu þafj
hafa verið skrifað löngu áður en þao
var sýnt.
Minning tveggja mánudaga og
Horft af brúnni eiga sammerkt í
því, að reynt er að sýna veruleikann
fremur en túlka hann. Atvik öll o|
skapgerð persónanna er dregin ein-
földum dráttum, og athugasemdum
er skotið inn, þegar minnst varir,
Miller kveðst ekki hafa reynt að látg
fólk gleyma því, að það væri statt
í leikhúsi. En hann reyndi að láta
mannlegan vanda koma fram ómeng-
aðan leikrænum geðhrifum. Minning
tveggja mánudaga segir sögu án sögu
þráðar, því að fólk það, sem þar er
fjallað um, á í rauninni engra kosta
völ.
Þá drepur Miller á það, að hann
hafi gert breytingar á Horft af brúnni,
eftir að leikritið var frumsýnt, og
seinni útgáfunni hafi verið tekið
langtum betur. Leikritið var frum-
sýnt á Broadway og var þá einþáttung
ur, og sviðsbúnaður var einfaldur
í sniðum og í samræmi við þá ætlun
Millers í leikritinu að halda allri til-
finningasemi í skefjum.
Miller sá leikritið nokkrum sinnum
á Broadway, og þá tók hann að gera
íér grein fyrir því, að ýmislegt í
þessu verki bar ótvírætt svipmót
með ævi hans sjálfs líkt og fyrri leik-
rit hans. Því fann hann sig knúinn
til þess að gera ýmsar breytingar á
verkinu fyrir sýningu í Lundúnum.
Hann sá nú, að hann hafði á engan
hátt fengið þetta leikrit að gjöf, ef
svo mætti segja, heldur hafði það
mótazt af æviferli hans sjálfs.
Breytingar þær, sem Miller gerði
á leikritinu, voru ekki allar mikii-
vægar, en þó höfðu þær úrslitaáhrif
á verkið í heild. Mestu máli skipti
breytt viðhorf gagnvart Eddie Car-
bone, hetjunni í leiknum, og konun-
um tveimur í lífi hans. í upphafi
hafði Miller litið á Eddie sem sér-
stakt fyrirbæri og haldið sig frá rétt-
lætingum hans á eigin gerðum. Af
því leiddi, að áhorfendur litu á Eddie
sem hræðilega og allt að því ómann-
lega veru. í seinni útgáfunni leitaðist
Miller hins vegar við það að láta
það koma skýrt fram, að þrátt íyrir
allt er Eddie dæmi um mann, sem
að lokum fórnar sjálfum sér iyrir
skilning sinn, þótt rangur kunni að
vera, á réttlæti og virðuleika. Endur-
skoðunin gerir Eddie mannlegri, og
áhrif konu hans og fósturdóttur á fer-
il hans koma nú í ljós. Viðbrögð
þeirra draga ýmist úr Eddie eða
knýja hann áfram og marka ógæfu
hans stefnu. Þannig varð leikurinn
raunsærri og áhorfendur brugðust við
honum á annan veg en áðúr.
Róbert Arnfinnsson og Haraldur Biörnsson í Hlutverkum Eddies Carbon-
es og Alfieries lögmanns i Horft af brúnni.
730
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ