Tíminn Sunnudagsblað - 25.08.1968, Blaðsíða 20

Þýtt
°g
endursagt:
LEIKIÐ A GESTAPO
- OG DAUÐANN
5. \cSSS
Signe Jansen, yfirhjúkrunarkona á Bisbebjcrg-sjúkrahúsinu, sem skaut skjól-
húsi um stundarsakir yfir tvö þúsund flóttamenn.
Hvernig kjarnorkufræðingur,
bókaverzlun og Bisbebjerg-
sjúkrahúsið höfðu úrslitaþýð-
ingu.
II.
Sænska stjórnin féllst ekki
strax á óskir Bohrs. Þýzka stjórn-
in hafði engu svarað, þegar þeir,
að áeggjan Duckvrtz, buðu að taka
við dönskum Gyðingum Þá
spurðu Svíar, hvorf þeir mættu fá
dönsk Gyðingabörn Þjóðverjar
neituðu með sígildri afsökun:
„Oss felíur eigi. að Sviþjóð taki
ótvíræða afstöðu með bolsjevisma,
meðan vér úthellum blóði okkar
til að vernda Evrópu, og þar með
Norðurlönd fyrir kommúnista-
hættunni. . . Að gefnu tilefni gæti
afstaða yðar neytt oss tii að svara
á þann háít, sem eigi verður mis-
skilinn.“
En Bohr harðneitaði að halda
áfram ferðmni nema Svíar skeytfcu
hótunum engu, og lýstu þvi yfir,
bæði í biöðum og útvarpi, að
danskir Gyðingar ættu þar í landi
vísan grifiastað. Fylgdarmennirn-
ir, sem átfcu að flytja hann til
kjarnorkurannsókna,- urðu áð bíða
eftir honum í nokkra daga, þang-
að til hann gat séð með eigin aug-
um, að sænsk ' jölmiðlunartæki
flutfcu hina úrslitaríku fregn. Þá
loks flaug hann með brezkri her-
flugvél til London
Ný lífsvon Kviknaði hjá dönsk-
um Gyðingum. A.uk Bohrs vildu
margir liðsinna þeim Lútherskir
biskupar í Danmörku létu biðja
fyrir þeim í öllum kirkjum Kóng-
urinn neitaði að láta gera grein-
armun á þeim og öðrum þegnum.
En hvernig átt'i þeir að komast
fram hjá Gestapó og yfir til Sví-
þjóðar? Það va,-ð danska and-
spyrnuhrevfingin. sem skipulagði
það með slikum ágætum. að lang-
flestir þeírra sluppu.,
Gegnt Dagmarhúsi, höfuðstöðv
um Gestapó í Kaupmannahöfn,
rak Mogeiis Staffeldt bókaverzlun.
Hann sjáifur, yngri bróðir hans,
og tveir vinir, lögfræðingurinn
Sven Trueisen og Jens Lillelund,
tóku virkan þátt í andspyrnuhreyf
ingunni. Þeir hittust þar, skömmu
eftir að Gyðingar voru hlaupnir
í felur, til að finna einhverjar leið-
ir til að hjálpa þeim út úr land-
inu. Tii að skensa Gestapo, ákváðu
þeir að hafa flóttamannamiðstöð-
ina við nefið á þeim, í bókabúð-
inni. Sjúkrahús voru ákveðin sem
beztu felustaðirrúr. Þaðan gat
flóttafólkið fadð með sjúkra- eða
leigubifreiðum til sjávarþorpanna
Helsingjaeyrar eða Snekkersten,
þar sem margir sjómenn voru
reiðubúnir að leggja líf sitt í hættu
til að sigla með þá yfir sundið.
Það fréttist fljótt, að Gyðingum
væri hollt að kom .1 í verzlun Staff-
eldts. Væru ljóð Ka.i Munks í
glugganum. var þeim óhætt að
koma inn og bera upp erindið.
Sæjust ljóðiri ekki, var hætta á
ferðum.
Jens Lil.elund nafði verið and-
snúinn Þjóðverjum frá því 1940,
þegar hann hræka framan í f.vrsta
þýzka hermanninn sem marséraði
inn í Kanpmannanöfn Þeir þýzku
gripu har.n á stunclinni, og fleygðu
honum í danskt fangelsi. Eftir
nokkra kiukkutíma vai hann kall-
aður fyrir danskan varðstjóra, sem
sagði: „Ég ætla að láta þig kom-
ast undan í petta skipti Það verð-
ur enginn vörður við bakdyrnar.
En vita skaltu. að mer finnst þú
hafa hegðað þér fjarska heimsku-
lega.“ Lillelund gat ekki annað en
samsinnt Hann >ór þess dýran
eið, að næst þegar hann yrði hand
tekinn, skvldi það vera fyrir meira
en einn hráka fJm nætur gekk
hann eftiv götunum og skar rif-
ur í hjólbarða þýzkra bila Seinna
tók hann þátt í að sprengja upp
verksmiðjur, sem t'ramleiddu fyr-
ir innrásarmennica. Og nú var
hann komrnn í Gyðingahjálpina.
Einhverja fyrstu nóttina í nýja
leynistaríinu, sótti hann um
tuttugu Gyðinga, helminginn börn,
í kjallara vinar uns, og fór með
þau í bókaverzlumna, þar sem þau
áttu að bíða nokkra klukkutíma
eftir ferð á skiDsGöl. Fólkið var
mjög hrætf og skömmu eftir mið
nætti fór eitt barnið að gráta. Það
var óhuggandi og hin börnin tóku
undir, eitt af öðru.
„Hann er mjcg taugaveiklað-
ur“, sagði móðir barnsins, sem
byrjað hafði. ,,Of‘ gefum við hon-
644
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ