Tíminn Sunnudagsblað - 24.10.1971, Síða 13

Það var enginn annar til þess að
létta undir með foreldrum mínum,
þegar þau þraut heilsu og krafta.
Þau eru nú bæði látin fyrir fáum
árum. Hann dó fyrr, þá orðinn hálf-
tíræður, og hún fáum árum síðar,
tæpra 97 ára. Þau áttu bæði heima
hér til æviloka.
Ef þú vilt, að ég hnýti aftan í
þetta einhverjum staðreyndum um
sjálfan mig, þá fæddist ég hér á
Skammadalshóli 16. apríl árið
1912. Faðir minn hér Einar Þor-
steinsson og var frá Skammadal,
en móðir mín Halldóra Gunnars-
dóttir og var frá Gunnarsholti í
Reynishverfi. Stóð sá bær þar, sem
nú heitir Holtsendi. Foreldrar mín-
ir byrjuðu búskapinn hér 1899 og
bjuggu hér allan sinn búskap.
— Hefur þú þá átt heima á
sama bænum alla þína ævi?
— Já. Ég hef hvergi átt lög
heimili annars staðar. Það var etoki
orðin tízka í mínu ungdæmi að
senda hvern ungling í skóla — ég
hlaut ekki aðra skólagöngu en fjög
urra vetra barnaskólanám.
— Það vita nú samt þeir, sem
kunnugir eru, að þú hefur aflað
þér mikillar þekkingar. Hvernig
fórst þú að því?
— 0, ég veit ekki. Ætli það sé
ekki helzt með heimalestri — já,
og svo af viðræðum við fróða
menn. Maður lærir nú lítoa notok-
uð á því.
En við vorum byrjaðir að
minnast á grúskið. Þú hélzt því
áfram á fullorðinsárum, þrátt fyr
ir erfiðar aðstæður?
Þegar ég var 29 ára, varð ég
fyrir þeirri einstæðu heppni, sem
iíklega er mesta happ, er á mínar
fjörur hefur nokkru sinni rekið:
Ég missti heilsuna og var spítala-
matur í full tvö ár, og reyndar lítt
fær til vinnu í heilt ár þar á eftir.
— Hvað kom fyrir þig?
— Það voru berklarnir. Liklega
hef ég aldrei orðið jafngóður lík
amlega, en sálin í mér beið ekki
neinn hnetoki við þetta.
— Varð þetta til góðs fyrir
grúskarann í þér?
— Já, það er von þú viljir, að
ég reyni eitthvað að rötostyðja þá
glannalegu fullyrðingu, sem ég lét
út úr mér áðan.
Fyrst er nú það að segja, að 1
sjúkrahúsinu toynntist ég minni
góðu konu, hún vann þar í eld-
húsinu. Hún heitir Steinunn Stef
ánsdóttir og er frá Kilfafeili 1
Fljötshverfi. Þegar ég svo taldi
mig færan til þess að halda aftur
á vit sveitar minnar, fylgdist hún
með mér og héfur síðan verið
minn betri helmingur við bústörf
in.
Það er hafið yfir allan efa, að
kvonfangið var langstærsta happ-
ið, sem *af veikindum mínum
hlauzt. Og þá er komið að hinu,
sem við, á Þórbergsmáli, getvbn
kallað paragraf II: Nú hafði mér
allt í einu gefizt tóm til þess að
lesa, hugsa og jafnvel að skrifa. Á
sjúkrahúsum þurfa menn nefni
lega aldrei að hugsa fyrir morgun-
deginum. Þar er allt lagt upp í
hendurnar á þeim. Og þetta, sem
ég nefndi, að lesa, hugsa og jafn-
vel að skrifa, það hef ég aldrei
lagt niður, heldur haldið því við
eftir mætti, en að vísu sjálfsagt of
á kostnað búskaparins.
— Hvaða fræði eru það eink-
um, sem þú hefur — að eigin sögn
— skotið fram fyrir búskapinn?
— Jarðfræði. Hið fyrsta, sem
segja má, að ég ynni skipulega að,
voru steingervingar í móbergi hér
í Mýrdalnum. Var það fyrst fyrir
áeggjan Jóhannesar heitins Áskels
sonar og í samstarfi við hann, sem
ég byrjaði á þessu.
— Varð mikill árangur af því
starfi?
— Já. Það má alveg segja það.
í sambandi við þær rannsóknir
hefur ýmislegt komið fram, sem
áður var óþekkt. Við söfnuðum
miklu, einkum steingerðum sæ-
skeljum og kuðungum. Sumt af
því hefur farið á söfn í Reykjavík,
en einnig á ég töluvert safn hér
heima.
Margir þessara steingervinga
fundust allhátt í fjöllum, og sann
ar lega þeirra í berglögunum, að
setlagið, sem þeir voru í, hefur
brotnað upp við sprengigos úr
sjávarsetlagi, sem samkvæmt
þessu hlýtur að vera djúpt í jörðu
undir öðrum yngri berglögum hér
í Mýrdalnum.
En það er nú svo með jarð-
fræði, eins og reyndar fleiri fræði
greinar, að þegar einni spurningu
hefur verið svarað, vatona tíu nýj-
ar, sem krefjast allar svars, hver
fyrir sig. Þegar steingervingarn-
ir voru fundnir og manni hafði
skilizt, hvers vegna þeir voru ein-
mitt á þeim stöðum, þar sem þeir
fundust, var forvitnin vatoin um
sjálfa bergmyndunarsögu æsku-
EINAR H. EINARSSON
— náttúrufræðingurinn og fræSimaður-
inn á Skammadalshóli i Mýrdal.
stöðva minna. Og afleiðingin
af því er aftur sú, að þetta hef
ég verið að reyna að kanna — og
hef farið til þess flestum mínum
frístundum síðast liðin tuttugu ár.
Þannig hafa til dæmis tvö seinustu
sumur mestan part farið til þess
að rannsaka ummerki goss — eða
gosa — í Sólheimajökli á þrett
ándu öld. En um þessi gos er ótrú-
lega lítið að finna í íslenzkum
heimildum, en aftur á móti þeim
mun meira í mýrdælskum jarð
vegi.
— En nú eru það fleiri svið
náttúruvísinda en jarðfræði, sem
þú hefur hugað að um dagana?
— Já. Það getur líka verið gam-
an að líta eftir fugli eða blómi,
sem á vegi manns verður.
— Hefur þú athugað fugla á
skipulegan hátt?
— Já. Nokkuð hef ég fengizt
við það. Einkum þó flöktoufugla.
Og komudaga farfugla hef ég
skráð í mörg ár.
Þú myadir kannski vilja
segja mér eitthvað um þá hluti.
— Eitthvað held ég, að ég hafi
nú minnzt á þetta í útvarpinu fyr
ir nokkrum árum. En það er ekki
víst, að allir, sem þetta lesa, hafi
heyrt það, eða muni það nú, svo
kannski sakar ekki, þótt ég drepi
aðeins á það hér. Við Hálfdán
Björnsson á KvíStoerjum höfum
unnið saman að þessari athugun
nú um nokkurra ára skeið, og
T Í M 1 N N
SUNNTjDAGSBLAÐ
781