Tíminn Sunnudagsblað - 24.10.1971, Page 14

komizt að fniiri niðurstöðu, að all-
ir hinir smærri farfuglar að
minnsta kosti komi fyrst upp að
suðausturströnd íslands og dreif
ist svo þaðan um landið. Sama
máli gegnir alveg áreiðanlega um
fæsirnar. Það bregzt aldrei, að
fyrstu gæsahóparnir, sem sjást
fljúga hér yfir á vorin, koma úr
austri. Flækingsfuglarnir, sem ég
minntist á áðan, komu lika vafa-
laust þessa sömu leið, að minnsta
kosti spörfuglarnir. Þetta má með-
al annars marka af því, að Hálf-
dán á Kvískerjum verður alltaf var
þessara fugla á undan mér — og
margir þeirra komast meira að
segja aldrei alla leið hingað vest-
ur.
— Um hvert leyti árs eru
flökkufuglarnir mest á ferðinni?
Það er langmest á haustin,
líklega oftast í október til nóvemb-
er. Þó kemur það fyrir, að hing-
að koma flökkufluglar að vorinu.
Þannig tókst dr. Finni Guðmunds
syni að skjóta rósastarra hér við
túnið hjá mér í maí fyrir mörg-
um árum. En aðalheimkynni rósa
starrans eru á steppum Suður-
Rússlands, svo langan veg liefur sá
fugl verið búinn að' villast, áður
en hann lauk lífi sínu hér við tún-
garðinn.
Þá gerðist það einnig 21. maí vor
ið 1960, að mér tókst að skjóta
skopuglu hér í grenndinni, og veit
ég ekki betur, en Rún sé önnur
af tveimur fuglum þeirrar tegund
ar, sem fundizt hefur hér á landi.
Það er nú ekki heldur við því að
búast, að hún sé daglegur gestur'
hér, þar sem heimkynni hennar er
aðallega norðurströnd Miðjarðar-
hafsins, með öðrum orðum svæði-
ið á milli Spánar og Grikklands.
— Hvernig halda menn að
standi á því, að þessir fuglar vill
ast svo langt frá heimkynnum sín-
um?
— Því veldur vafalaust fleira en
eitt. En um megnið af spörfuglum
er „þetta algerlega vitað mál.
Þarna er uiþ að ræða fugla, sem
eru sumargestir og varpfuglar í
Skandinavíu. Þegar þeir svo á
Ji austin ætla að halda suður á bóg
ir.n til vetrarheimkynna sinna, get-
ur það oft hent, að þeir hreppi
Jr*assa suðaustanvinda, sftm bera
bá af leið og jafnvel alla leið hing
að. Það er talsvert langt síðan
menn veittu því athygli, að það
fór að bera Ú slíkum fuglum hér
á Suður- og Suð-Austurlandi, eftir
að suðaustan stórviðri hafa geis
að á Norðursjó og hafinu á milli
Færeyja og íslands. Einkum var
þetta áberandi haustið 1959. Þá
má segja, að fullnaðarsönnun hafi
fengizt á því, sem menn hafi
reyndar lengi áður grunað.
— Má ég skjóta hér að 'einni
persónulegri spurningu: Hvað
heldur þú, að þú þekkir margar
fuglategundir af útlitinu.
— Þessu get ég ekki svarað. —
Nei, það er af og frá, að ég geti
svarað þessu. Hitt get ég aftur á
móti sagt, að bæði rannsóknir á
fuglum og öðrum fyrirbærum
náttúrunnar hafa veitt mér ákaf-
lega ánægju og lífsfyllingu, enda
væri ég nú reyndar ekki að þessu,
nema fyrir það, að tilhneigingar
mínar liggja svo mjög á þessu
sviði-
Það er nú einu sinni svo, að því
meira sem maður kynnist lífinu,
því betur finnur maður; li>e dá-
samlegt það er. Ég trúi því ekki,
að ég muni nokkurn.tíma eiga eft-
ir að sjá eftir þeim tíma, sem til
þessara starfa minna hefur farið
— jafnvel þótt segja megi, að það
hafi stundum komið niður á bú
skapnum.
Ég hef líka af þessum sökum
kynnzt mörgum ágætum mönn-
um, sem ég að öðrum kosti hefði
aldrei komizt í kallfæri við. Nöfn
þeirra ætla ég ekki að fara að þylja
hér, enda yrði það allt of langt
mál að skýra frá kynnum mínum
við allan þann fjölda manna, sem
ég hef átt meiri og minni sam
skipti við, þau hart nær fjörutíu
ár, sem ég hef fengizt við náttúru-
skoðun. Hitt má gjarna taka fram,
þótt það ætti nú reyndar að liggja
t augum uppi, að félagsskapurinn,
hið andlega samneyti við menn,
sem hugsa líkt og maður sjálfur
og hafa sömu áhugamál, er hverj
um einasta manni lífsnauðsyn.
Skiptir þá eftgu, hvort hugðarefn-
ið er náttúrufræði eða eitthvað
annað.
— Ég þykist nú hafa það eftir
öruggum heimildum, Einar, að þú
sért.ekki neitt lítils metinn í hópi
hinna skólalærðu vísindamanna.
— Margir þeirra hafa orðið mér
traustir vinir og stutt mig með ráð
um og dáð og hvatt mig til starfa.
Fyrir nokkrum árum var ég gerv-
ur að kjörfélaga Hins íslenzka
náttúrufræðifélags. Þá viðurkenn-
ingu þótti mér mjög vænt um, og
síðan hef ég reynt að starfa í fé-
laginu, eftir því, sem ástæður mín
ar hafa leýft.
— Hefur þú ekki líka unnið að
söfnun þjóðlegs fróðieiks?
— Ekki get ég nú alveg neitað
því að hafa komið nálægt slíku.
Þegar Þjóðminjasafn íslands byrj-
aði að senda út spurningalista um
lýsingar á gömlum vinnubrögðum
og öðru í sambandi við horfna bú-
skaparháttu, varð ég strax þátt-
takandi í því starfi, og síðan hef
ég unnið að því á hverju ári. En
þetta er yfirgripsmikið og sein-
unnið verk, svo í það fer mikill
tími og vinna, ekki sízt fyrir þá
sök, að segja má, að nú séu allra
síðustu forvöð að bjarga mörgu af
þessu frá algerri gleymsku.
Til þess að gefa ofurlitla hug-
mynd um vinnuna, sem í þessu
liggur, get ég sagt þér, hvaða verk-
efni það er sem ég með á prjónun-
um núna.
— Það væri óneitanlega gaman.
— Ég er að skrifa skýrslu um
öll sel, sem verið hafa í Mýrdal.
Það eru nú þegar komnar ellefu
vélritaðar síður, og er ég þó ekki
búinn með nema Hvammshrepp.
Hversu nákvæm er skýrsla
þín um hvert sel?
— Fyrst ogiremst skrifa ég ná-
kvæma lýsingu á því, hvar í land-
areign viðkomandi jarðar selið
hefur verið. Þar næst koma öll
örnefni, sem selið snerta. í þriðja
lagi reyni ég eftir því sem hægt
er — að grafa upp, hvenær selið
hefur síðast verið notað. Og síðast
en ekki sízt reyni ég að gera mér
grein fyrir því, hve langan tíma
selveran hefur staðið. Það er að
segja, hve langt ieið írg því að sel-
ið var fyrst byggt, þangað íil það
lagðist niður.
— Manni gæti nú dottið í hug,
að það myndi. ekM vera neitt
álúaupaverk.
— Að vísu ekki. En þar kemur
mér í góðar þarfir sá kunnugleiki,
sem ég hef öðlazt á öskulögum liér
í Mýrdal. Viti maður nokkurn veg-
inn aldur hvers öskulags, er hægt
að þreifa sig áfram eftir þeim með
aldur þeirra mannvirkja, sem jörð-
in geymir.
— Geturðu nefnt einhver órtöl í
sambandi við seljabúskap hér?
— í Skammadal og Hvamnai
mun hafa verið haft í seli um
miðja nítjándu öld. Og á nokkrum
782
T I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ