Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.2003, Page 10

10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 11. JANÚAR 2003
R
itstörf og svaðilfarir. Þetta
virkar dálítið mótsagnakennt,
ævintýramaður sem situr all-
an liðlangan daginn við
skriftir. Mér er næst að
halda að svo ólík eigindi sé
sjaldan að finna í sama
manni.
Ég verð dauðleiður á því að sitja við skrif-
borð og semja sögur. Ég hef gaman af
skáldskapnum sem slíkum en leiðist púltið.
Ég nýt þess að komast út úr vinnuberberg-
inu og fara á flakk í marga mánuði.
Þú gerir skýran greinarmun á túrisma og
svaðilförum. Hvað skilur þar á milli?
Ferðalög eru áskorun sem ferðalangurinn
tekur einsamall og ratar oft í mannraunir.
Venjulega er bara gaman að þeim eftir á.
Túrismi kvað snúast um að lyfta sér upp.
Rithöfundurinn Bill Bryson hefur það í
flimtingum að þú lendir alltaf í hrókasam-
ræðum við furðulegt og skemmtilegt fólk
hvert sem þú ferð. Hvernig ferðu eiginlega
að þessu?
Ferðasögur, sé eitthvert púður í þeim, eru
því háðar að ferðalangurinn hitti ókunnuga.
Þegar ég ferðast er ég einn á ferð svo að ég
geti talað við mér framandi menn. Ég hef
verið hundheppinn að hitta allt þetta fólk.
Lendirðu aldrei í því að fólkið sem þú
hittir á þessum ferðum setjist upp hjá þér í
þrjá mánuði og tæmi ísskápinn hjá þér?
Sú manngerð sem ég hitti hefur ekki hug-
mynd um hver ég er, eða hvar ég bý eða af
hverju ég er að spyrja þessara asnalegu
spurninga.
Hvaða þjóð heldurðu minnst upp á?
Ég dreg þjóðir ekki svona í dilka. Ég er
forvitinn og langar að skoða alla staði og líð-
ur best þegar ég er sem lengst í burtu, í
undarlegasta landinu þar sem áhrifa um-
heimsins gætir síst.
Timeo Danaos …
Þú barst Grikkjum ekki vel söguna í bók-
inni The Pillars of Hercules.
Mér er sagt að lýsingin á Sýrlandi og Ísr-
ael hafi verið miklu verri!
Þú virðist ekki ýkja hrifinn af Frans-
mönnum.
Nei. Ég læt heillast af Frökkum en er
alltaf að stríða þeim. Þar sem ég er sjálfur
af frönsku bergi brotinn finnst mér ég hafa
leyfi til þess arna.
Óðir hundar og Englendingar
Hvað kom til að þú fluttist frá Bretlandi?
Ég er lítt hrifin af borgarlífi. Ég bjó þar
miklu lengur en ég hafði ætlað því að ég
vildi ekki rífa fjölskylduna frá heimahög-
unum. Þeim fannst gott að búa þarna. Að
lokum var fjölskyldan þar áfram en ég reif
sjálfan mig upp með rótum. Ég bý hálft árið
á Hawaii og síðan á Cape Cod en þangað
liggur löng brú frá Massachusetts.
Þú bjóst svo lengi á Bretlandi. Hvernig
ferðu að því að blanda saman þessum ólíku
tungumálum, amerískri og breskri ensku?
Ég reyni að vera ekki of upptekinn af því
hvernig ég skrifa svo að aðrir verða að
svara þessu.
Miðað við rithöfunda eins og, ja segjum
Anthony Burgess og Frederic Raphael,
virðist prósinn hjá þér miklu enskari. Þú
skrifar tærari ensku ef svo mætti að orði
komast.
Allir rithöfundar eru ólíkir og skrifa á
ólíkum forsendum. Burgess var altekinn af
tungumálinu – sjáðu bara Enderbybækurn-
ar eða Nothing Like the Sun. Raphael
finnst mér merkilegur því að hann er hálfur
Ameríkani en hefur búið alla sína hundstíð á
Bretlandi (og er mjög ritglaður). Ég sleit
barnsskónum í Bandaríkjunum, kem úr
stórum systkinahópi (við vorum sjö), flutti
úr landi og bjó í Afríku og Suðaustur-Asíu
og Bretlandi í aldarfjórðung og líf mitt hef-
ur verið ólíkt lífi annarra. Þetta hefur mark-
að mig sem rithöfund.
Rappað um heima
og geima
Hvað finnst þér um yngri rithöfunda á
Bretlandi? Sumir nota bandaríska frasa og
orðatiltæki.
Marcel sonur minn hefur samið tvær
skáldsögur sem hælt hefur verið í hástert.
Hann býr í Lundúnum. Ég er yfir mig hrif-
inn af bókunum eftir hann en burtséð frá
þeim hef ég ekki lesið neitt eftir höfundana
sem þú minnist á. Ég ætti hins vegar að
taka fram að Bandaríkin hafa gríðarleg
áhrif á heimsmenninguna. Börn í Afríku
temja sér amerískt slangur sem þau læra af
rapplögum.
Fjarri fósturjarðar
ströndum
Af hverju halda svona margir amerískir
rithöfundar í sjálfskipaða útlegð? Finnst þér
að sumir starfsbræðra þinna hafi staðnað
við að sitja í búi sínu?
Á MANN-
ÆTU-
SLÓÐUM
Ég held að færri Ameríkumenn hafi flutt
af landi brott en gengur og gerist hjá öðrum
þjóðum. Sjáðu Bretana, Írana, o.s.frv. Ég
hef áhuga á rithöfundum sem halda kyrru
fyrir á æskustöðvunum og lýsa þeim af
ástríðu. Borges gerði það. William Faulkner
líka og Thomas Hardy. Ég hef ekki gert
það.
Í leit að Njálu
Þú sagðir einu sinni að þú ætlaðir aldrei
að skrifa „hina miklu bandarísku skáldsögu“
(eins konar Njáludraumur hjá Ameríku-
mönnum). Heldurðu að þér snúist einhvern
tímann hugur, ef slíkt verk er til á annað
borð.
Það er ekki til.
Vegferðarstjörnur
Ég verð víst að spyrja að þessu. Hvaða
rithöfundar höfðu mest áhrif á þig?
Ég get sagt hreint út að allir rithöfundar
sem ég hef kynnt mér hafi gert það, góðir
og slæmir.
Hvað með Graham Greene?
Já, mér virtist hann hafa lifað lífinu eins
og best verður á kosið. Síðan las ég ævisögu
hans og komst að raun um að hann var hun-
dóánægður lungann úr ævinni.
Hvað finnst þér um fyrstu verkin þín,
Waldo og Fong and the Indians til dæmis?
„Fyrstu verkin“ er góð lýsing. Þau er það
sem þau eru – væskilslegar en uppveðraðar
lífverur sem standa á spóaleggjum.
Þú stendur svo nærri lesandanum í ferða-
sögunum og sumum af nýjustu bókunum.
Stundum þegar ég les dramatísku skáldsög-
urnar eftir þig finnst mér að þig vanti líkt
og þú hafir skrópað.
Þetta er athyglisverð athugasemd en mér
finnst erfitt að dæma um það sjálfur. Rit-
höfundur les ekki bækur eftir sig eins og
aðrir lesendur; hann sér ýmislegt sem öðr-
um sést yfir en þó oftar þveröfugt.
Sitt af hverju
Hotel Honolulu er smásagnasafn, essay-
roman, ferðasaga, sjálfsævisaga og skáld-
saga. Ertu að blanda saman mismunandi
bókmenntaflokkum af ásettu ráði?
Hugmyndin var að finna form þar sem ég
gæti lýst Hawaiieyjum svo vel væri, en það
er heillandi staður sem menn vita frekar lít-
ið um.
VIÐTAL JÓNASAR KNÚTSSONAR VIÐ BANDA-
RÍSKA RITHÖFUNDINN PAUL THEROUX
Paul
Theroux