Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.2003, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 25. JANÚAR 2003 13
FÍLHARMÓNÍUSVEIT Vínar-
borgar réð á dögunum fyrstu
konuna í raðir tónlistarmanna
sveitarinnar. Það var víóluleik-
arinn Ursula Plaichinger sem
náði þar að fella eitt hinna
hefðbundnu karlavígja, en á
158 ára starfsferli sveitarinnar
hefur kona aldrei verið meðal
tónlistarmannanna.
Plaichinger vakti því umtals-
verða athygli í tónlistar-
heiminum er hún lék með sveit-
inni á nýárstónleikum hennar
án þess að ráðningin væri til-
kynnt sérstaklega. Það var
ekki fyrr en árið 1996, er aust-
urríska ríkisstjórnin hótaði að
stöðva fjárveitingar sínar, sem
Fílharmóníusveitin féllst á að
konur gætu leikið með sveit-
inni. Í kjölfar þess leyfðist þeim
að taka þátt í inntökuprófum
þó engin hafi verið ráðin fyrr
en nú.
Nureyevs minnst
ÓPERUBALLETTINN í París
minntist þess í vikubyrjun að í
janúar eru tíu ár liðinn frá láti
sovéska ballettdansarans Ru-
dolfs Nureyevs. Eftir að Nurey-
ev flúði frá Sovétríkjunum
starfaði hann að mestu með
Konunglega ballettinum í
London, en dansaði þó einnig
oft í óperuballettinum, samdi
tugi verka fyrir dansflokkinn
og starfaði auk þess sem stjórn-
andi hans á árunum 1983 til
1989.
Til að hylla dansarann var
sett saman dagskrá með brot-
um úr þeim verkum sem Nur-
eyev samdi fyrir óperuballett-
inn, m.a. Raymonda, Hnotu-
brjótnum og Svanavatninu, en
auk þeirra voru einnig dönsuð
verk sem samin voru sérstak-
lega fyrir Nureyev. Að sögn
Hugues Galls, aðalstjórnanda
Parísaróperunnar, eru áhrif
Nureyevs á dansflokkinn óum-
deilanleg. „Frá því að Rudolf
Nureyev hvarf hefur ekki sá
dagur liðið að á æfingu, í dans-
tíma eða á skipulagsfundi hafi
nafn hans ekki verið nefnt, andi
hans svífi ekki yfir vötnum,
ímyndar hans sé ekki minnst
eða skref hans ekki kennd,“
sagði Gall.
Innsetning Christo
í Central Park
SÚ hugmynd listamannsins
Christos og konu hans Jeanne
að prýða göngustíga Central
Park-garðsins saffrangulu
klæði hefur loks fengið sam-
þykki hjá borgaryfirvöldum í
New York. Verkið mun verða
sett upp í febrúar árið 2005, en
Christo lagði fyrst hugmynd
sína fyrir borgaryfirvöld árið
1979 og var henni þá hafnað
vegna ótta á skemmdum á
garðinum. Það var borgarstjóri
New York, Michael R. Bloom-
berg, sem skýrði frá því að upp-
setning listaverksins hefði ver-
ið samþykkt, en að hans mati
mun verkið laða að um hálfa
milljón gesta og skapa borginni
umtalsverðar tekjur. Verkið er
þó fjármagnað af listamönn-
unum sjálfum, m.a. með sölu á
verkum Christos frá sjötta og
sjöunda áratugnum.
ERLENT
Fyrsta konan
hjá Vínarfíl-
harmóníunni
NÝÁRSTÓNLEIKAR Tríós Reykja-víkur verða haldnir í Hafnarborg ásunnudag og hefjast þeir klukkan 20.Tónleikarnir sem eru þeir þriðju í
röðinni á starfsárinu eru með nokkuð öðru sniði
en tíðkast hjá Tríói Reykjavíkur, því til leiks
mæta þau Sigrún Hjálmtýsdóttir og Bergþór
Pálsson …
Jú, mikið rétt, þau komu einnig fram á nýárs-
tónleikum Tríós Reykjavíkur í fyrra og tókst
svo vel til að endurtaka þurfti tónleikana fjórum
sinnum – enda efnisskráin þannig byggð upp að
flestir gátu fundið ýmislegt til að njóta; saman
var flettað glettni, alvöru og ýmsum perlum tón-
bókmenntanna. Það er því full ástæða til að end-
urtaka leikinn – og hver veit nema Tríó Reykja-
víkur geri slíka nýárstónleika að hefð. Að
minnsta kosti geta þeir glaðst sem urðu aðnjót-
andi tónleikanna í fyrra – og hinir, sem misstu
af þeim, geta bætt sér það upp í ár.
Tríó Reykjavíkur er skipað þeim Guðnýju
Guðmundsdóttur fiðluleikara, Gunnari Kvaran
sellóleikara og Pétri Maté píanóleikara. Tríóið
hefur um margra ára skeið verið í samstarfi við
Hafnarborg um tónleikaröð hvert starfsár, sem
hafa verið hefðbundnir kammertónleikar – allt
þar til fyrir ári. Þegar þau Guðný og Gunnar
eru spurð hvers vegna þau hafi ákveðið að bjóða
upp á blandaða dagskrá, segja þau að eitthvað
hafi kveikt í þeim að breyta til, ekki láta sér
nægja að hjakka alltaf í sama farinu.
Komast í snertingu við léttleikann
„Það er nauðsynlegt og skemmtilegt að
breyta út af vananum,“ segir Gunnar, „og þegar
við fórum að velta því fyrir okkur að fá söngvara
til liðs við okkur, komumst við fljótlega að þeirri
niðurstöðu að fá frekar tvo heldur en einn.“
„Okkur fannst líka janúar tilvalinn tími til
þess að bjóða upp á þessa tónleika,“ bætir
Guðný við. „Þetta er sá tími sem fólk er tilbúið
að hlusta á eitthvað af léttara taginu. Núna er
myrkasti og kaldasti tími ársins, jólaákafinn lið-
inn hjá og við þurfum á því að halda að komast í
snertingu við léttleikann – alveg öfugt við það
sem gerist þegar líða tekur á haustið og streitan
magnast. Þá þurfum við kyrrari tónlist, til dæm-
is barokktónlist, til þess að róa okkur niður.“
time lagið). Fram að hléi syngja þau Diddú og
Bergþór síðan Some Enchanted Evening úr
South Pacific, Till There Was You úr The Music
Man, Anything You Can Do úr Annie Get Your
Gun, Fascinating Rhythm úr Lady Be Good og
að lokum syrup úr West Side Story. Þetta eru
allt perlur úr bandarískum söngleikjum.
Eftir hlé byrjum við á Elegie (má skrifa Eleg-
iu á íslensku) eftir Fauré. Okkur fannst það til-
valið verk til að skipta um stíl eftir þá innspýt-
ingu sem fólk fær fyrir hlé. En það þýðir ekki að
eitthvað dragi úr fjörinu, nema síður sé, því
næst bregðum við okkur í hraðan dans, Tar-
antellu eftir W.H. Squire og þá er komið að hinu
eiginlega sígauna- og Vínarprógrammi með
Schön Rosmarin eftir Kreisler, Grüss mir mein
Wien úr Maiza greifafrú, eftir Kálmán, Hjarta
mitt átt þú ein úr Brosandi land eftir Lehár og
Varir þegja úr Kátu ekkjunni eftir Lehár. Þá er
komið að hinum fræga Pizzikato Polka eftir
Strauss – sem er skrifaður fyrir heila strengja-
sveit, en við reynum okkar besta til að vera slík
sveit.
Polkinn vakti kátínu
Polkinn vakti svo mikla kátínu á nýárstónleik-
unum í fyrra að við ákváðum að gera hann að
föstum lið á þessum tónleikum. Í kjölfarið
bregðum við okkur svo yfir í Zigeunarwiesen
Op. 20 eftir Sarasate, þar sem er þetta fræga
lag Til eru fræ, sem margir halda að sé eftir
Hauk Mortens, Höre ich Zigeunergeigen úr
Mariza greifafrú eftir Kálmán og endum á Ég
vil dansa úr Sardasfurstynjunni eftir Kálmán –
og vonum að fólk fari dansandi út af tónleik-
unum.“
Hvers vegna blandið þið saman „instrument-
al“ verkum og sönglögum?
„Margt af því fólki sem kemur á tónleikana
vill heyra kammertónlist, aðrir vilja heyra þessa
léttari tónlist. Um leið og við höfum mikla
ánægju og gleði af því að flytja léttari tónlistina,
viljum við gefa gestum okkar tækifæri til þess
að heyra þessar perlur tónbókmenntanna sem
við höldum svo mikið upp á.“
Sem fyrr segir verða tónleikarnir í Hafnar-
borg í Hafnarfirði og hefjast klukkan 20 á
sunnudaginn.
„Viðtökurnar í fyrra sýndu okkur svo ekki
varð um villst að við höfðum rétt fyrir okkur að
þessu leyti,“ segir Gunnar. „Tónleikarnir með
Diddú og Bergþóri urðu geysilega vinsælir og
við þurftum að endurtaka þá fjórum sinnum.
Við hefðum getað haldið mun lengur áfram, ef
meðlimir hópsins hefðu ekki verið fullbókaðir og
uppteknir annars staðar.
Mér fannst þetta mjög skemmtileg reynsla. Á
tónleikunum var slegið á léttari strengi, flutn-
ingur verkanna var leikrænn og það var mikið
grín í gangi.“
„Og þetta gerðist allt „spontant“, segir
Guðný. „Við höfðum ekki æft þennan leikræna
þátt inn í prógrammið. Hann kom ekki fyrr en á
tónleikunum; við spiluðum á áhorfendur og þeir
spiluðu á okkur.“
Gunnar tekur undir þetta og segist hafa haft
það á tilfinningunni að hann væri ekki bara tón-
listarmaður, heldur skemmtikraftur. „Og við
skemmtum okkur svo vel að við báðum Diddú
og Bergþór að endurtaka leikinn í ár. Þau voru
heldur betur til í það.“
Geta sungið hvað sem er
En hver var galdurinn?
„Þau Diddú og Bergþór eru söngvarar sem
hafa svo margt á valdi sínu. Þau geta sungið
nánast hvað sem er, hvort sem um er að ræða
lög úr söngleikjum, ljóðasöng, Vínartónlist eða
óperutónlist – og þau eru alltaf góð. Þau geta
sungið hvaða stíl sem er og allt sem þau gera,
gera þau frábærlega vel.
Það skiptir líka miklu máli hvað þau starfa vel
saman og inspírera hvort annað – og okkur um
leið. Það er svo mikil gleði í gangi þegar þessi
hópur hittist og byrjar að músísera saman.“
Hvernig raðið þið svo efnisskránni saman?
„Við byrjum á hefðbundinn hátt, með Ung-
verskum dansi nr. 6 eftir Brahms og forum svo
beint í Pa, pa, pa, úr Töfraflautunni eftir Moz-
art. Síðan er Lento maestoso úr Dumky tríóinu
eftir Dvorák á efnisskránni, sem við hugsum
sem forleik að því sem á eftir kemur, vegna þess
að Diddú og Bergþór syngja lög úr bandarísk-
um söngleikjum og Dvorák er það tónskáls sem
gerði tónlist fyrir „nýja heiminn“ og tengir okk-
ur við það sem á undan fór. ( Síðan kemur rag-
Tríó Reykjavíkur heldur nýárstónleika sína í Hafnarborg á sunnudaginn og þar
verður svo sannarlega slegið á léttari strengi með þeim Sigrúnu Hjálmtýsdóttur og
Bergþóri Pálssyni. SÚSANNA SVAVARSDÓTTIR ræddi við Guðnýju Guðmundsdóttur
og Gunnar Kvaran um tilurð tónleikanna og hina glettnu efnisskrá.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Bergþór Pálsson og Diddú slá á létta strengi á æfingu. Í bakgrunni er Tríó Reykjavíkur, þau Pétur, Guðný og Gunnar.
Nú skal dansað
í Hafnarborg