Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.2003, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 26. APRÍL 2003 13
MARS og veðurfar heldur nöturlegtþegar lent er á Kastrup. Ég er áferð með Hreini Valdimarssyni,tæknimanni Ríkisútvarpsins, og
okkar spúsum og helsti tilgangur fararinnar
að heimsækja djassgúrú danskra, Arnvid
Mayer, fyrrum trompetleikara, yfirmann
Det danske jazzcenter og stofnanda Jazzpair
verðlaunanna, rekja úr honum garnirnar um
samvinnu hans og helsta meistara Íslands-
djassins; Gunnars Ormslevs. Sífellt verið að
safna efni í íslenska djasssögu. Við höfum
undirbúið okkur vel áður en haldið var að
heiman, flett uppá Netinu á hinni frábæru
slóð www. dkjazz.dk, smellt á ,,kalender“ og
fundið þar upplýsingar um allan þann djass
sem leikinn er í Stór-Kaupmannahöfn meðan
dvalið er í hinni fornu höfuðborg Íslands auk
þess að kíkja á vef Copenhagen jazzhouse –
www.jazzhouse.dk - Valið var ekki auðvelt
því djasslífið er jafn auðugt þar og það er fá-
tæklegt hér um þessar mundir, en þó fór
ekki á milli mála að strax fyrsta kvöldið
skyldi haldið til Skovlunde, sem er í ná-
grannabæ Ballerup, og hlýtt á tónleika gít-
arsnillingsins Jakobs Fischers, sem hér hef-
ur leikið í þrígang með kvartetti Svend
Asmussens auk þess að spila og hljóðrita
með Tomma R. og Bjössa Thor, og bassajöf-
ursins Mads Vinding sem hingað kom með
Gittu Nørby og djammaði með Eyþóri Gunn-
arssyni á Jómfrúnni og bauð honum píanó-
stólinn í frægu tríói sínu.
Uppljómaður turn
Það er farið að skyggja er við komum með
lestinni til Skovlunde. Hvergi er lífsmark
nema í sjoppunni á lestarstöðinni en í
fjarska gnæfir við himin uppljómaður turn.
Greinilega kirkjan þar sem safnaðarnefndin
býður uppá ókeypis kammerdjass í kvöld –
og það engan venjulegan kammerdjass því
dúett þeirra Jakobs og Mads er einn sá fág-
aðasti í heimi án þess að missa nokkuð af
þeirri sveiflu og kraftbirtingi sem er aðall
fyrsta flokks djass. Þegar við hittum þá fé-
laga dettur andlitið af Jakobi: ,,Þið hér!“ og
Mads bætir við er hann sér mig: ,,Hvordan
er du sluppet ud?“ Orðtak ættað frá Niels-
Henning. Over The Rainbow er fyrst á efnis-
skránni og síðan rekur hver perlan aðra.
Tónninn hjá Jakobi er svo syngjandi fagur
að maður fær tár í augun og Mads spinnur
tónavef sinn af fágætri snilld. Flest lögin
sem þeir leika er af nýútkomnum diski
þeirra: Over The Rainbow (COPECD 047)
þar sem hið hefðbundna sameinast framsæk-
inni tónhugsun og gamlir slagarar öðlast
nýtt líf – einu lögin sem ekki eru þeirrar
ættar á diskinum eru Chopin vals og vísna-
lag eftir Thorvald Aagaard. Í Skov-
lunde-kirkjunni bættu þeir þó gamla Benny
Carter ópusnum, When Lights Are Low, í
safnið. Léku hann í minningu gítarleikarans
Fritz von Bülow, sem grafinn er í Skovlunde
kirkjugarðinum. Jakob óf meira að segja
frægum sóló Fritz inn í eigin sóló. Dóttir
Fritz er einn af helstu saxófónleikurum
Dana af yngri kynslóðinni: Christina von
Bülow. Skovlunde-kirkja er rúmlega þrjátíu
ára gömul og altaristaflan ein sú fegursta er
ég hef séð í nýlegri kirkju, ofin af norsku
listakonunni Else Marie Jakobsen og var
verðugur bakgrunnur listar Jakobs og
Mads, hvorutveggja hafið yfir tíma og rúm.
Eftir tónleika bauð safnaðarnefnd uppá bjór
og kaffi og síðan ók Jakob okkur fjórmenn-
ingunum ásamt gítar sínum og magnara í
Fjólustræti þar sem við höfum bækistöð
okkar – og bar litla japanska tíkin hans yf-
irvigtina léttilega.
Kíkt í plötubúðir
Næsti dagur fór í að kíkja í djassplötubúð-
ir borgarinnar þar sem tvær bera höfuð og
herðar yfir: Jazz Cup við Gothersgötu, beint
á móti Rósenborgarhöllinni og Jazzkælderen
sem er þó á jarðhæð í Skinnegade. Ekki má
þó gleyma Accord við Ráðhústorgið þar sem
fá má gamlan vínyl á góðu verði. Á JazzCup
má fá kaffi og bjór og stundum eru þar tón-
leikar síðdegis. Þá eru einnig oft síðdeg-
istónleikar dixílandættar á Long John í
Købmagergötu þar sem Sívaliturninn stend-
ur og þar er boðið uppá eitthvert besta
smörrebrauð Hafnar.
Á Café Chips á Eystri Farimagsgötu held-
ur félagsskapurinn Unicorn undir forystu
Tove Envoldsen, vinkonu Bent Jædigs, tón-
leika mánaðarlega. Við vorum svo heppin að
meðan við dvöldum í Höfn var boðið upp á
tónleika þar sem kvintett Bob Rockwell lék
söngdansa eftir Alex Wilder, tónskáld sem
flestum er gleymdur. Óneitanlega var gaman
að heyra ýmis lög hans og Bob blása í ten-
órinn en hápunktur tónleikanna var hinn
ungi píanisti Kasper Villaume. Þetta er
drengur sem á eftir að gera garðinn frægan
ekki síður en Ole Kock Hansen, Thomas
Clausen og Carsten Dahl. Bob heyrði ég aft-
ur í Copenhagen Jazzhouse, arftaka Mont-
martre-klúbbsins. Þar blés hann í altósaxó-
fón með hljómsveit píanistans Jan
Kaspersens, sem lengi hefur verið einna
frumlegastur danskra djassleikara og er
einn hinna örfáu sem hefur tekist að sam-
eina Monkáhrif eigin tónhugsun á frjóan og
skapandi hátt, jafnt í píanóleik og tónskáld-
skap. Hann kom til Íslands fyrir margt
löngu og lék á jólaglöggssamkomu hjá
Dansk-íslenska félaginu á Hótel Sögu. Var
þar undirleikari hinnar vinsælu söng- og
leikkonu Lone Kellerman, en fékk sem betur
fór að leika nokkur einleikslög á píanóið.
Einn helsti frjálsdjassleikari Dana, Simon
Spang-Hansen, sem lengi hefur verið búsett-
ur í París, lék með kvintett Kaspersen, en
hann hefur róast með aldrinum og tryllir
ekki lengur a la Ayler í hálftíma sólóum.
Því miður hafa samskipti Íslendinga og
Dana minnkað á djasssviðinu eftir að hinn
óþreytandi hugsjónamaður Henning Rovs-
ing Olsen lét af starfi sínu við danska sendi-
ráðið í Reykjavík og settist að í Perpignan í
Frakklandi. Hann og Vibeke kona hans búa
þó hluta ársins í húsi sínu í Gillileje og heim-
sóttum við hann þar. Þá var von á sögulegri
skáldsögu eftir hann um Enevold Brant og
samband hans við Struensee og Carolinu
Mathilde, en þeir voru báðir hálshöggnir
eins og áhugamenn um sögu vita. Døden i
festdragt nefnist hún og er einkar skemmti-
leg aflestrar. Henning hefur haft áhuga á að
efna til fransknorrænnar djasshátíðar í
Perpigan og vonandi verður sú hugmynd að
veruleika þegar skáldsögu er lokið.
Hlýtt á Doug Raney
Sú var tíðin að bandaríski gítarleikarinn
Doug Raney, sem búið hefur í Danmörku frá
unglingsaldri, heimsótti Ísland reglulega.
Hann var í tríói Horae Parlans sem markaði
upphaf að tugum djasstónleika Jazzvakning-
ar með hljómsveitum manna á borð við
Dexter Gordons, Dizzy Gillespie, Art Blak-
eys, Charlie Hadens, Niels-Hennings, Chet
Bakers, Lionel Hamptons og Teddy Wilsons
svo fáeinir séu nefndir. Áður en við héldum
heim brugðum við okkur í Hverfismiðstöð
Kristjánshafnar, þar sem jafnan er leikinn
djass á sunnudagssíðdegi. Doug lék þar með
kvartetti sínum og sænska tenórsaxófónleik-
arans Thomasar Franks, sem blés með ís-
lenskum á Jómfrúnni fyrir nokkrum árum.
Litli bróðir Thomasar var á bassanum en
Frank Rifbjerg á trommur; sonur sagna-
meistarans Klaus. þetta var þrusu harðbopp
þar sem skiptust á frumsamdir ópusar,
djassklassík á borð við Giant Steps og Aireg-
in og söngdansar eins og Speak Low og Old
Folks. Þetta er einn besti harðbopp kvartett
sem ég hef heyrt lengi. Thomas er eldspú-
andi kraftakarl og tryllir á við hvern sem er,
hvar sem er. Doug er ljóðrænn í hugsun en
þó kraftmikill og sveifluríkur og sólóar
þeirra um margt andstæður en þó hliðstæð-
ur. Þeir gefa tónlistinni þá vídd sem hana
mundi skorta væru þeir líkari. Þau styrk-
leikatilbrigðin sem alltaf eru nauðsynleg í
tónlist.
Doug þykir heldur langt um liðið síðan
hann kom hér síðast svo við megum eiga von
á honum áður en mörg ár líða.
Glæsilegur endir á frábærri för um það
góða Sjáland og oftar en ekki í fylgd Mettu
Fanø, ekkju Sverris Hólmarssonar, sem er
einn af máttarstólpum Det Danske Jazzfor-
bund er hefur alla þræði dansks djasslífs í
sinni hendi. Fernir tónleikar á sex dögum og
flandur um Sjáland hálft – það eina sem við
höfðum ekki kraft til að gera var að fara á
næturdjassinn í La Fontain í Kompani-
stræde. Þar er alltaf rífandi fjör.
Tilvonandi Hafnarförum með djass í blóði
vil ég benda á eftirfarandi auk þess sem að
ofan er nefnt. Kaupmannahafnardjasshátíðin
verður haldin í 25. skipti dagana 4.–13. júlí
og má lesa allt um það á www.cjf.dk.
Djass, öl og smörrebrauð, þrenning sönn
og ein í hugum margra Íslendinga.
Morgunblaðið/Vernharður Linnet
Kvartett Thomasar Franks og Dougs Raneys í sterkri sveiflu í Kaupmannahöfn.
DJASSFERÐ
TIL SJÁLANDS
Í síðasta mánuði var VERNHARÐUR LINNET á ferð á
Sjálandi í góðum félagsskap og lét að sjálfsögðu ekki
helstu djassviðburði Stór-Kaupmannahafnar framhjá
sér fara. Hér segir nokkuð frá því auk þess sem djass-
glöðum Kaupmannahafnarförum er bent á hvernig
njóta megi djasslífsins í borginni.
MENNINGARRÁÐ Austurlands úthlutaði á dögunum 21
milljón króna til menningarstarfs í fjórðungnum. Úthlutunin
fór fram með viðhöfn í stofnun Gunnars Gunnarssonar á
Skriðuklaustri í Fljótsdal að viðstöddu fjölmenni.
Þetta er í þriðja sinn sem úthlutað er styrkjum samkvæmt
samstarfssamningi menntamálaráðuneytis og sveitarfélaga á
Austurlandi um menningarmál. Alls bárust 137 umsóknir og
var úthlutað til 83 verkefna. Hæsti styrkurinn var að upphæð 2
milljónir króna en sá lægsti 30 þúsund krónur. Mörg ný verk-
efni fengu úthlutað að þessu sinni og er greinileg gróska í ný-
sköpun menningarstarfs á Austurlandi.
Tómas Ingi Olrich menntamálaráðherra og Signý Ormars-
dóttir, menningarfulltrúi Austurlands, afhentu 15 hæstu styrk-
ina við athöfnina á Skriðuklaustri. Óperustúdíó Austurlands
hlaut hæsta styrkinn, eða 2 milljónir króna, Listasafn Svavars
Guðnasonar á Hornafirði hlaut 1,4 milljónir, Blús-, rokk- og
jazzklúbburinn á Nesi 1.150 þúsund og Vopnafjarðarhreppur og
Sjó- og smiðjumunasafn Jósafats Hinrikssonar 1 milljón króna.
900 þúsund fengu Kirkju- og menningarmiðstöðin Fjarða-
byggð, Steinasafn Petru á Stöðvarfirði 600 þúsund og hálfa
milljón króna fengu Lung.A listahátíð á Seyðisfirði, sýningin
Fransmenn á Íslandi, menningarmiðstöð Hornafjarðar og Eið-
ar ehf. Tækniminjasafnið og Minjasafn Austurlands hlutu 400
þúsund krónur og sömuleiðis Bláa kirkjan á Seyðisfirði, Fjarða-
byggð vegna gönguleiðakorta og Ferðamálafélag A-Skaftfell-
inga.
Frumkraftur leystur úr læðingi með fjárframlögum
„Það hefur margt gerst hér síðan samningurinn um samstarf
sveitarfélaganna á Austurlandi var undirritaður 14. maí 2001,“
sagði Tómas Ingi Olrich menntamálaráðherra í ávarpi sínu.
„Fjárframlag ríkissjóðs til reksturs þessa málaflokks á Austur-
landi er forsenda þessa átaks til eflingar menningarlífs á Aust-
urlandi og afl þess að sjálfsögðu sveitarfélögin og einstakling-
arnir, en í þeim er fólginn frumkrafturinn sem leystur er úr
læðingi með þessum fjárframlögum.“
Gísli Sverrir Árnason, formaður Menningarráðsins, sagði í
ávarpi sínu að Rafmagnsveitur ríkisins hafi ákveðið að vera
bakhjarl Menningarráðs Austurlands með að minnsta kosti
einni milljón króna á þessu ári og tvö þau næstu.
Í lok athafnarinnar var kveikt upp í 150 ára gömlum Kakkel-
ofni, en svo nefnast stórir norskir postulínsofnar sem gefa u.þ.b.
sólarhringshitun af tveggja tíma kyndingu. Gunnar Gunnars-
son skáld lét setja ofninn upp í Skriðuklaustri, en með tímanum
varð hann svo hrörlegur að spengja varð við vegginn til að verja
falli og var hann á endanum tekinn niður og settur í geymslu.
Skúli Björn Gunnarsson, forstöðumaður Gunnarsstofnunar,
hafði eftir ýmsum krókaleiðum upp á norskum Kakkel-
sérfræðingi, sem nýverið púslaði ofninum saman á sinn stað í
fremri stofu Skriðuklausturs. Var menntamálaráðherra feng-
inn til að kveikja upp í ofninum í fyrsta sinn eftir endurnýjun og
tókst vel upp það embættisverk.
TUTTUGU OG EIN
MILLJÓN TIL 83 VERKEFNA
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Tómas Ingi Olrich menntamálaráðherra kveikti upp í 150 ára
gömlum Kakkelpostulínsofni Gunnars Gunnarssonar, en ofninn
lá lengi brotinn í geymslu og var nýlega settur upp aftur á
Skriðuklaustri. Þetta embættisverk ráðherrans taldist til
áhættuatriða í úthlutunarathöfninni.
Egilsstöðum. Morgunblaðið.