Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.2003, Síða 9

Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.2003, Síða 9
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 6. SEPTEMBER 2003 9 MIKAEL Niemi er fæddur 1959 í bænum Pajala sem er í Tornedalen í norður- byggðum Svíþjóðar við landamæri Finnlands. Í Paj- ala er töluð finnska en Mik- eal Niemi skrifar þó bækur sínar á sænsku og talar um að hann hafi finnska sál í sænskri tungu. Ljóða- bókin Näsblod under hög-mässan frá 1988 er hans fyrsta bók en hann hefur auk þess skrif- að skáldsögur og leikrit. Árið 2000 hlaut hann August-verðlaunin fyr- ir skáldsögu sína Populärmusik från Vittula eða Rokkað í Vittula og ári síðar var hún til- nefnd til bókmenntaverðlauna Norð- urlandaráðs. Í bókinni er sagt frá drengjunum Matti og Niila sem alast upp í smábænum Pajala við landamæri Svíþjóðar og Finnlands. Þeir búa í hverfinu Vittula – eða Píkumýri – nafngift sem á upptök sín í lítt dulinni frjó- semisdýrkun þessa annars strangkristna fólks. En þegar rokkið kemur í bæinn verða gömul gildi undan að láta og nýir siðir halda innreið sína. Bókin vakti gríðarlega eftirtekt er hún kom út í Svíþjóð og seldist í yfir hálfri milljón ein- taka. Bókin kom út 2002 í íslenskri þýðingu Páls Valssonar. Mikael Niemi les úr verkum sínum í Iðnó á fimmtudag kl. 20 og tekur þátt í pallborðs- umræðum um miðju heimsins nær og fjær í Norræna húsinu á föstudag kl. 15. Mikael Niemi DAVID Grossman er fæddur 1954 í Jerúsalem, Ísrael. Faðir Grossmans og föð- uramma fluttu frá Póllandi til Jerúsalem um 1930 og móðirin er fædd í Palestínu. David Grossman er einn af fremstu rithöfundum Ísraela en hann hefur auk þess starfað sem blaðamaður fyrir bresk og bandarísk dagblöð. Árið 1983 gaf hann út sínar fyrstu bækur, smásagnasafn og skáldsöguna The Smile of the Lamb sem fjallar um lífið á Vesturbakkanum. David Grossman hefur jafnframt skrifað bækur er snerta stöðu Palestínumanna í Ísr- ael. Hann vakti fyrst alþjóðlega athygli með bókinni The Yellow Wind (1987) sem byggist á greinaflokki sem hann skrifaði í tilefni af tutt- ugu ára afmæli sex daga stríðsins og þótti gera viðhorfum bæði Ísraelsmanna og Palest- ínumanna góð og sanngjörn skil. Í annarri skáldsögu sinni See Under: Love (1986) segir hann frá Momik, barni manns sem lifði helför- ina af og reynir að skilja og ímynda sér þær hörmungar sem foreldrar hans og skyldmenni þurftu að ganga í gegnum. Bókin hefur verið þýdd á 22 tungumál. Í nýjustu skáldsögu sinni leitar Grossman á önnur mið. Bókin nefnist Be My Knife (2002) og segir sögu feimins, taugastrekkts og ein- mana bóksala sem sækist eftir félagsskap ókunnrar konu sem hann sér á bekkjarmóti. Grossman hefur samið nokkrar barna- og unglingabækur. Árið 2001 hlaut hann Sapir- verðlaunin í Ísrael fyrir unglingabókina So- meone to Run with sem fjallar um götubörn í Jerúsalem, sem skipta þúsundum. David Grossman verður í opnu hádeg- isspjalli við Hjálmar Sveinsson í Norræna hús- inu á mánudaginn kl. 12 og les úr verkum sín- um í Iðnó sama dag kl. 20. David Grossman BILL Holm, sem er af ís- lenskum ættum, fæddist 1943 í Minnesota í Minne- sotaríki, Bandaríkjunum. Hann er skáld, ritgerða- smiður og tónlistarmaður og hefur kennt enskar bók- menntir í bandarískum há- skólum. Hann hefur ferðast víða og kenndi m.a. ensku við Háskóla Íslands um eins árs skeið og um tíma við háskólann í Xian Jía- tong í Kína. Meðal ritverka hans má nefna Eccentric islands þar sem hann fjallar um ey- lönd (þ.á m. Ísland) í landfræðilegum sem og skáldlegum skilningi. Bill Holm tekur þátt í pallborðsumræðum um enskar heimsbókmenntir í Norræna hús- inu á mánudaginn kl. 15 og les úr verkum sínum í Iðnó á fimmtudaginn kl. 20. Bill Holm MURRAY Bail er fæddur 1941 í Adeleide, Ástralíu. Hann kom fram á sjón- arsvið bókmenntanna með smásögunni Drover’s Wife í smásagnasafninu Con- temporary Portraits 1975. Fimm árum síðar gaf hann út fyrstu skáldsögu sína af þremur, Homesickness, en fyrir hana hlaut hann Áströlsku bókmennta- verðlaunin. Homesickness segir frá ferðalögum þrett- án karla og kvenna vítt og breitt um heiminn. Þau eru eins og hverjir aðrir ferðamenn – fara á milli safna, hótela og búða – nema hvað ekkert er eins og það sýnist þar sem þau koma. Þau lenda í ýmsum vanda og skilja oft ekki hvað snýr upp eða niður á því sem fyrir augu ber. Viðbrögð þeirra eru því blendin en ekkert þeirra snýr heim með sömu sýn á sögu heimsins og sköp- unarverkið. Eins og seinni tvær skáldsögur Bail ein- kennist sú fyrsta af súrrealískri fantasíu í bland við ádeilu á ástralska samfélagið. Önnur skáldsaga hans kom út árið 1987 og nefnist Holden’s Performance en sú þriðja, Eucalyptus eða Myrtusviður, er þeirra þekktust og kom út í íslenskri þýðingu Ólafar Eldjárn árið 2002. Sagan segir frá æði sér- stökum bónda í Ástralíu sem gróðursett hef- ur fjölda tegunda myrtusviðar af öllum stærð- um og gerðum á óðalsbýli sínu. Dóttir bóndans er undurfögur og þegar hún kemst á giftingaraldur mælir faðir hennar svo fyrir að sá sem kunni að nefna nafn hvers myrtusv- iðar á landareigninni skuli hljóta hönd henn- ar. Hver karlinn á fætur öðrum reynir fyrir sér en á ekki erindi sem erfiði uns hr. Cave, heimskunnur sérfræðingur í myrtusviði, birt- ist einn góðan veðurdag. Um svipað leyti hitt- ir Ellen dularfullan ungan mann á milli trjánna og næstu daga segir hann henni sög- ur frá ýmsum tímum og stöðum fjær og nær. Murray Bail tekur þátt í pallborðs- umræðum um enskar heimsbókmenntir í Norræna húsinu á mánudaginn kl. 15 og les upp úr verkum sínum í Iðnó kl. 20 sama dag. Murray Bail EMMANUEL Carrère er Par- ísarbúi, fæddur 1957. Hann er einn af þekktari rithöf- undum Frakka og er stund- um kallaður Stephen King Frakklands. Fyrsta skáld- saga hans, L’Arnie du Jag- uar, kom út 1983. Langþekktasta bók Carr- ères er hins vegar skáldsag- an L’Adversaire eða Óvinurinn sem byggir á sannsögulegum atburðum um hinn virta lækni Jean-Claude Romand sem myrti konu sína, börn og foreldra með köldu blóði. Óvinurinn kom út 2002 í íslenskri þýðingu Sigurðar Pálssonar. Sagan hefst á þessari óhuggulegu málsgrein: „Að morgni laugardagsins 9. janúar 1993, á sama tíma og Jean-Claude Romand var að myrða konu sína og börn, var ég með fjölskyldu minni á foreldrafundi í skólanum hjá Gabríel, elsta syni okkar hjóna.“ Carrère heldur áfram og segir að sonur sinn hafi verið jafngamall syni Romands. Eftir foreldrafundinn fór Carrère í mat heima hjá foreldrum sínum og Romand fór heim til sinna foreldra og drap þau eftir matinn. Um þessa helgi vann Carrère að því að klára ævisögu Phil- ips K. Dicks sem skrifaði vísindaskáldsögur. Hann lauk við bókina á þriðjudagskvöldinu og á miðvikudagsmorgni las hann í dagblaðinu Lib- ération fyrstu greinina um Romandmálið. Og það varð ekki aftur snúið, Carrère varð að kynna sér sögu þessa manns til þess að reyna að skilja hvað rak hann til þess að fremja þessa óhugn- anlegu glæpi. Romand var manna ólíklegastur til voðaverka. Hann var virtur læknir hjá Alþjóðaheilbrigð- isstofnuninni, mikilsmetinn vísindamaður og heimagangur hjá heimsfrægum mannvinum. Hann var fyrirmyndarsonur í daglegu sambandi við aldraða foreldra, snjall peningamaður með fjármál fjölskyldu og tengdafólks á sinni könnu. Allt virtist því í sóma. En í raun var Romand lygari af verstu gerð. Líf hans var lygi frá upphafi til enda. Hann laug að konu sinni og börnum, for- eldrum og vinum. Hann hafði logið í átján ár. Hann hafði aldrei tekið læknapróf, hann var ekki í neinu starfi, hann þekkti engar frægar persónur og hann hafði sólundað sparifé tengdaforeldr- anna. Þegar segja átti foreldrum hans tíðindin fundust þau í blóði sínu, myrt af framandi manni, syni sínum. Carrère reynir að finna svör við því hvers vegna Romand varð að þessu skrímsli. Hann leitar í æsku hans og umhverfi. Svörin eru hins vegar ekki einföld. Í ritdómi um bókina í Morgunblaðinu sagði Hrund Ólafsdóttir að bókin væri mjög erfið aflestrar „því Carrère sýnir okkur skýrt hvað eðli mannsins er flókið og neyðir okkur til þess að viðurkenna það“. Emmanuel Carrère les úr verkum sínum í Iðnó á morgun, sunnudag, kl. 20 og tekur þátt í pall- borðsumræðum um það hvaðan innblásturinn kemur í Norræna húsinu á þriðjudaginn kl. 15. Emmanuel Carrère INGVAR Ambjørnsen er fæddur 1956 í Larvík í Nor- egi en er nú búsettur í Þýskalandi. Fyrsta bók hans, 23-salen, kom út 1981 og er ádeilusaga um meðferð geð- sjúkra á stofnunum í Noregi nútímans. Og allar götur síð- an Ambjørnsen sendi frá sér sína fyrstu bók hefur aðal- umfjöllunarefni hans verið hinir undirokuðu í samfélaginu, fólkið á jaðrinum. Persónur hans eru iðulega örvæntingarfullar yfir stöðu sinni, þær eru vænisjúkar og helteknar af tilvistarang- ist en frá þessu er sagt í kaldhömruðum og slangurskotnum stíl sem hæfir efninu vel. Am- bjørnsen er mjög afkastamikill rithöfundur og hefur skrifað jafnt fyrir börn sem fullorðna. Bæk- ur hans hafa selst í meira en milljón eintökum í Noregi en þær eru einnig allar gefnar út í Þýska- landi og að auki fjölda annarra landa. Hér á landi er hann ekki hvað síst þekktur fyrir bækur sínar um Elling en samnefnd kvikmynd var til- nefnd til Óskarsverðlauna sem besta erlenda kvikmyndin 2002. Fyrsta bókin af þremur um Elling er væntanleg í íslenskri þýðingu í haust. Heimasíða höfundar: http://www.kjent- folk.no/forfattere/ambjørnsen. Ambjørnsen les úr verkum sínum í Iðnó á þriðjudaginn kl. 20. Ingvar Ambjørnsen PER Olov Enquist er fæddur 1934 í Vesturbotni, Sví- þjóð. Hans fyrsta skáld- saga, Kristalögat, kom út 1961 og þremur árum síðar sló hann í gegn með sögu- legu skáldsögunni Magn- etisörens femte vinter. Það var síðan skáldsagan Le- gionärerna sem færði hon- um alþjóðlega viðurkenningu en fyrir hana hlaut hann bókmenntaverðlaun Norð- urlandaráðs. Tvær síðastnefndu sögurnar hafa verið færðar upp á hvíta tjaldinu. Ýmislegt hef- ur verið þýtt eftir Enquist á íslensku, þar á meðal skáldsagan Livläkarens besök eða Líf- læknirinn sem kom út 2002 í þýðingu Höllu Kjartansdóttur. Líflæknirinn segir frá Struensetímanum svo- kallaða sem kenndur er við þýska lækninn og hugsjónamanninn Struense sem kom til Dan- merkur og vann trúnað hins geðsjúka konungs en jafnframt hjarta Karólínu Matthildar, drottn- ingarinnar ungu. Hann komst til valda og inn- leiddi ýmsar róttækar breytingar á stjórn danska ríkisins í anda frönsku byltingarinnar, nema hvað hann var tuttugu árum fyrr á ferð- inni. Danski aðallinn tók þessa innrás óstinnt upp eins og gefur að skilja og harðvítug bar- átta fór fram við hirðina. Líflæknirinn sópaði að sér verðlaunum á Norðurlöndum og hefur síðan verið þýdd á fjölda mála, var meðal annars valin besta er- lenda skáldsaga ársins 2001 í Frakklandi og er metsölubók í Þýskalandi. Í ritdómi um bókina í Morgunblaðinu sagði Steinunn Inga Óttarsdóttir: „Líflæknirinn er þaulhugsuð og spennandi skáldsaga sem end- urskapar raunverulegar manneskjur og baksvið þeirra – dómur mannkynssögunnar yfir þeim er harður ef marka má ummælin í Öldinni átjándu en í skáldskapnum ræður ástin, mild- in og skilningurinn.“ Per Olov Enquist les úr verkum sínum í Iðnó á morgun, sunnudag, kl. 20 og Halla Kjartansdóttir mun eiga við hann opið hádeg- isspjall í Norræna húsinu á þriðjudaginn kl. 12. Per Olov Enquist ANDRES Ehin er fæddur 1940 í Tallinn, Eistlandi. Hann er einkum þekktur fyrir ljóð sín en fyrsta ljóðasafn hans, The Wolf’s Oak, kom út 1968. Ljóð hans einkennast öðru fremur af súrrealisma en Andres Ehin er einn af „gömlu módernistunum“ í eistneskum bókmenntum. Auk ljóðagerðar hefur hann unnið við bókmenntaþýðingar úr ensku, rússnesku, finnsku, þýsku og frönsku. Andres Ehin les úr verkum sínum í Iðnó á föstudag kl. 20. Andres Ehin KRISTIINA Ehin er fædd 1977 í Eistlandi og er ein af þremur dætrum ljóðskálds- ins Andres Ehin. Hún gaf út sína fyrstu ljóðabók árið 2000 og önnur ljóðabók hennar leit dagsins ljós nú í aprílmánuði. Í námi sínu við háskólann í Tartu hefur hún m.a. skoðað gamla eist- neska alþýðusöngva sem hafa haft mikil áhrif á ljóðagerð hennar. Kristiina Ehin les úr verkum sínum í Iðnó á þriðjudaginn kl. 20. Kristiina Ehin ARTO Paasilinna er fæddur 1942 í Kittilä, Finnlandi. Hann er metsöluhöfundur í Finnlandi og er einn af fáum núlifandi finnskum rithöf- undum sem hafa skapað sér nafn á alþjóðlegum vettvangi. Vinsælasta bók hans er án efa Jäniksen vuosi eða Ár hérans frá 1977 en hún kom út 1999 í íslenskri þýðingu Guðrúnar Sigurð- ardóttur. Hún hefur nú einnig þýtt skáldsöguna Dýrðlegt fjöldasjálfsmorð eftir Paasilinna sem kom út á frummálinu árið 1990 (þýð. 2003). Í henni er sagt frá því er tveir menn hittast af til- viljun í gamalli hlöðu þar sem þeir ætla báðir að binda enda á líf sitt. En þeir fresta verkinu og ákveða að auglýsa eftir öðru fólki í sömu hugleið- ingum svo að til verður kostulegur hópur sem sammælist um að stefna að dýrðlegasta fjölda- sjálfsmorði sögunnar. Þrátt fyrir alvöruþrungið markmið verður ferðin á vit dauðans hin ærsla- fyllsta – og lífsþorstinn er drjúgur þegar á reynir. Arto Paasilinna les úr verkum sínum í Iðnó á fimmtudag kl. 20. Arto Paasilinna JOHANNA Sinisalo fæddist 1958 í Sodankylä í finnska hluta Lapplands. Hún hefur getið sér gott orð sem höf- undur vísinda- og fantasíu- skáldsagna og hefur sex sinnum hlotið Atorox- verðlaunin fyrir bestu vís- indaskáldsögu ársins í Finn- landi. Auk ritstarfanna fæst Johanna við kennslu í auglýsingagerð og skáld- skaparskrifum. Fyrsta skáldsaga Sinisalo af al- mennum toga, Bara sedan solen sjunkit, hlaut Finlandia-verðlaunin árið 2000. Johanna Sinisalo les úr verkum sínum í Iðnó á mánudag kl. 20 og tekur þátt í pallborðs- umræðum um miðju heimsins nær og fjær í Nor- ræna húsinu á föstudag kl. 15. Johanna Sinisalo JAN Sonnergaard er fæddur 1963 í Kaupmannhöfn. Hann hefur vakið athygli fyrir róttækan stíl sem hann sjálfur lýsir sem félagslegum súrrealisma. Fyrsta bók hans, smásagnasafnið Rad- iator eða Ristavél frá 1997, fjallar um hversdagslegt og innantómt líf ungs undir- málsfólks í Danmörku og hlaut góðar viðtökur jafnt hjá dönskum gagnrýnendum sem og les- endum. Bókin er nýkomin út í íslenskri þýðingu Hjalta Rögnvaldssonar. Sonnergaard hefur gefið út tvö önnur smásagnasöfn sem mynda þríleik með því fyrsta. Önnur bókin nefnist Sidste søn- dag i oktober og kom út árið 2000 og síðasta bókin kom út í fyrra og heitir Jeg er stadig bange for Caspar Michael Petersen. Jan Sonnergaard hefur um árabil verið ötull við að skrifa greinar og pistla í dönsk dagblöð um ýmis pólitísk málefni. Jan Sonnergaard tekur þátt í pallborðs- umræðum um hvaðan innblásturinn kemur í Norræna húsinu á þirðjudag kl. 15 og les úr verkum sínum í Iðnó á miðvikudag kl. 20. Jan Sonnergaard PETER Zilahy er fæddur 1970 í Búdapest, Ungverja- landi. Hann er einkum þekktur fyrir að blanda saman bókmenntum og margmiðlunarefni. Peter Zil- ahy var ritstjóri bókmennta- nettímaritsins Link buda- pest (1997–1999) og auk þess hefur hann verið rit- stjóri hjá útgáfufyrirtækinu Jak Books frá 1998. Zilahy hefur skrifað bæði ljóð og prósa en skáldsaga hans The Last Window Giraffe sem kom út 1998 hefur verið þýdd á mörg tungumál og geisladiskur með margmiðlunar- efni byggðu á sögunni hefur verið sýndur í á annan tug borga. Sjá heimasíðu höfundar: http://www.zil- ahy.net/home.html Peter Zilahy les úr verkum sínum í Iðnó á þriðjudag kl. 20 og heldur margmiðlunarsýn- inguna The Last Window Giraffe í Norræna húsinu nk. laugardag kl. 15.30. Peter Zilahy

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.